Hepcydyna - czym jest ten związek? Jaką pełni rolę w organizmie?
Hepcydyna to hormon peptydowy (czyli organiczny związek chemiczny składający się z kilku aminokwasów połączonych wiązaniem peptydowym). Jest syntetyzowana w komórkach wątroby zwanych hepatocytami. Hepcydyna zajmuje się regulowaniem poziomu żelaza w organizmie poprzez regulowanie szybkości wchłaniania żelaza w przewodzie pokarmowym (w jelitach) oraz przez hamowanie uwalniania żelaza z makrofagów (komórki żerne, w których dochodzi do rozkładu zniszczonych już, starych erytrocytów). Jest bezpośrednim inhibitorem ferroportyny, białka transportującego żelazo poza komórki je magazynujące.
Hepcydyna - rola żelaza w organizmie
Żelazo to pierwiastek absolutnie kluczowy w naszym organizmie. Bierze udział w syntezie hemoglobiny i mioglobiny (enzym odpowiadający za magazynowanie tlenu w komórkach) oraz jest katalizatorem wielu procesów enzymatycznych. Dzienne wraz z pożywieniem dostarczamy organizmowi około 1-2 mg żelaza, natomiast zapasy tego pierwiastka wynoszą zwykle 3-5 g. Nadmiar żelaza szkodzi organizmowi. Może spowodować uszkodzenie wątroby, w tym mitochondriów, mikrosomów i lizosomów, prowadzące do włóknienia i karcynogenezy, a także zwiększa stres oksydacyjny w komórkach. Natomiast niedobór żelaza skutkuje niedokrwistością (anemią), bólami głowy i większą podatnością na infekcje.
Za utrzymywanie odpowiedniego poziomu żelaza w organizmie odpowiada krążąca we krwi hepcydyna. Hormon łączy się z obecną w makrofagach i enterocytach ferroportyną, przez co hamuje uwalnianie z nich żelaza, a także powoduje zmniejszone wchłanianie żelaza w jelitach. Natomiast w przypadku niedoborów żelaza i niedotlenienia aktywność hepcydyny maleje. Zwiększony poziom hepcydyny zauważa się przy stanach zapalnych, zakażeniach, urazach, a także przy chorobach nowotworowych.
Hepcydyna - wskazania do badania, wyniki
Badanie stężenia hepcydyny wykonuje przy niedokrwistości oraz przy zaburzeniach związanych z niedoborem żelaza, a także w przypadku hemochromatozy wrodzonej. Badanie jest pomocne ponadto w przypadku suplementowania żelaza oraz w trakcie leczenia erytropoetyną (hormon wydzielany przez nerki i wątrobę, wpływający na produkcję czerwonych krwinek). Poziom hepcydyny oznacza się w krwi żylnej lub w moczu. Stosuje się dwie techniki: spektometria masowa (MS) lub metody immunochemiczne, takie jak ELISA.
Norma hepcydyny w surowicy krwi to 2,9-21,9 mg/ml. Aby właściwie zinterpretować wyniki należy ponadto oznaczyć: poziom żelaza we krwi, ferrytynę, poziom hemoglobiny, poziom czerwonych krwinek RBC i wskaźniki czerwonokrwinkowe, rozpuszczalny receptor dla transferryny sTfR oraz całkowitą zdolność do wiązania TIBC i utajoną zdolność wiązania żelaza UIBC. A ponadto: poziom kreatyniny i próby wątrobowe.
Hepcydyna - powiązane choroby
Niskie stężenie hepcydyny może się wiązać z takimi zaburzeniami jak:
- hemochromatoza wrodzona (cukrzyca brunatna) - jest to dziedziczna choroba, w której dochodzi do nadmiernego gromadzenia się żelaza i w konsekwencji - do uszkodzenia wielu tkanek i narządów
- talaksemia, inaczej niedokrwistość tarczowatokrwinkowa - wrodzona choroba genetyczna związana z zaburzeniami syntezy hemoglobiny
- niedokrwistości dyserytropoetyczne, czyli niedokrwistości związane z przedwczesnym niszczeniem erytrocytów, będącym efektem zaburzeń wynikających z nieprawidłowej ich budowy
- niedokrwistość z niedoboru żelaza
- hipoksja, czyli stan, w którym do komórek dociera zbyt mało tlenu
- niedobory żelaza
- niedobory erytropoetyny, czyli hormonu inicjującego produkcję czerwonych krwinek
Wysokie stężenie hepcydyny wiąże się, między innymi, ze:
- stanami zapalnymi
- zakażeniami
- nowotworami
- przewlekłą chorobą nerek
