Hepcydyna - czym jest ten zwi±zek? Jak± pe³ni rolê w organizmie?
Hepcydyna to hormon peptydowy (czyli organiczny zwi±zek chemiczny sk³adaj±cy siê z kilku aminokwasów po³±czonych wi±zaniem peptydowym). Jest syntetyzowana w komórkach w±troby zwanych hepatocytami. Hepcydyna zajmuje siê regulowaniem poziomu ¿elaza w organizmie poprzez regulowanie szybko¶ci wch³aniania ¿elaza w przewodzie pokarmowym (w jelitach) oraz przez hamowanie uwalniania ¿elaza z makrofagów (komórki ¿erne, w których dochodzi do rozk³adu zniszczonych ju¿, starych erytrocytów). Jest bezpo¶rednim inhibitorem ferroportyny, bia³ka transportuj±cego ¿elazo poza komórki je magazynuj±ce.
Hepcydyna - rola ¿elaza w organizmie
¯elazo to pierwiastek absolutnie kluczowy w naszym organizmie. Bierze udzia³ w syntezie hemoglobiny i mioglobiny (enzym odpowiadaj±cy za magazynowanie tlenu w komórkach) oraz jest katalizatorem wielu procesów enzymatycznych. Dzienne wraz z po¿ywieniem dostarczamy organizmowi oko³o 1-2 mg ¿elaza, natomiast zapasy tego pierwiastka wynosz± zwykle 3-5 g. Nadmiar ¿elaza szkodzi organizmowi. Mo¿e spowodowaæ uszkodzenie w±troby, w tym mitochondriów, mikrosomów i lizosomów, prowadz±ce do w³óknienia i karcynogenezy, a tak¿e zwiêksza stres oksydacyjny w komórkach. Natomiast niedobór ¿elaza skutkuje niedokrwisto¶ci± (anemi±), bólami g³owy i wiêksz± podatno¶ci± na infekcje.
Za utrzymywanie odpowiedniego poziomu ¿elaza w organizmie odpowiada kr±¿±ca we krwi hepcydyna. Hormon ³±czy siê z obecn± w makrofagach i enterocytach ferroportyn±, przez co hamuje uwalnianie z nich ¿elaza, a tak¿e powoduje zmniejszone wch³anianie ¿elaza w jelitach. Natomiast w przypadku niedoborów ¿elaza i niedotlenienia aktywno¶æ hepcydyny maleje. Zwiêkszony poziom hepcydyny zauwa¿a siê przy stanach zapalnych, zaka¿eniach, urazach, a tak¿e przy chorobach nowotworowych.
Hepcydyna - wskazania do badania, wyniki
Badanie stê¿enia hepcydyny wykonuje przy niedokrwisto¶ci oraz przy zaburzeniach zwi±zanych z niedoborem ¿elaza, a tak¿e w przypadku hemochromatozy wrodzonej. Badanie jest pomocne ponadto w przypadku suplementowania ¿elaza oraz w trakcie leczenia erytropoetyn± (hormon wydzielany przez nerki i w±trobê, wp³ywaj±cy na produkcjê czerwonych krwinek). Poziom hepcydyny oznacza siê w krwi ¿ylnej lub w moczu. Stosuje siê dwie techniki: spektometria masowa (MS) lub metody immunochemiczne, takie jak ELISA.
Norma hepcydyny w surowicy krwi to 2,9-21,9 mg/ml. Aby w³a¶ciwie zinterpretowaæ wyniki nale¿y ponadto oznaczyæ: poziom ¿elaza we krwi, ferrytynê, poziom hemoglobiny, poziom czerwonych krwinek RBC i wska¼niki czerwonokrwinkowe, rozpuszczalny receptor dla transferryny sTfR oraz ca³kowit± zdolno¶æ do wi±zania TIBC i utajon± zdolno¶æ wi±zania ¿elaza UIBC. A ponadto: poziom kreatyniny i próby w±trobowe.
Hepcydyna - powi±zane choroby
Niskie stê¿enie hepcydyny mo¿e siê wi±zaæ z takimi zaburzeniami jak:
- hemochromatoza wrodzona (cukrzyca brunatna) - jest to dziedziczna choroba, w której dochodzi do nadmiernego gromadzenia siê ¿elaza i w konsekwencji - do uszkodzenia wielu tkanek i narz±dów
- talaksemia, inaczej niedokrwisto¶æ tarczowatokrwinkowa - wrodzona choroba genetyczna zwi±zana z zaburzeniami syntezy hemoglobiny
- niedokrwisto¶ci dyserytropoetyczne, czyli niedokrwisto¶ci zwi±zane z przedwczesnym niszczeniem erytrocytów, bêd±cym efektem zaburzeñ wynikaj±cych z nieprawid³owej ich budowy
- niedokrwisto¶æ z niedoboru ¿elaza
- hipoksja, czyli stan, w którym do komórek dociera zbyt ma³o tlenu
- niedobory ¿elaza
- niedobory erytropoetyny, czyli hormonu inicjuj±cego produkcjê czerwonych krwinek
Wysokie stê¿enie hepcydyny wi±¿e siê, miêdzy innymi, ze:
- stanami zapalnymi
- zaka¿eniami
- nowotworami
- przewlek³± chorob± nerek
