Przewlekłe zapalenie trzustki - co to za choroba? Jakie ma przyczyny?
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest to proces zapalny miąższu narządu, prowadzący do postępującego i nieodwracalnego zniszczenia trzustki i jej niewydolności zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej. Najczęściej jest to efekt długiego nadużywania alkoholu. Uważa się, że alkoholizm odpowiada za około 3/4 przypadków choroby. Pozostałe przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki to wady rozwojowe trzustki, pourazowe lub nowotworowe zmiany w trzustce, które powodują kłopoty z odpływem soku trzustkowego, a także powikłanie po ostrym zapaleniu trzustki. Może mieć ponadto powiązania z mukowiscydozą oraz kamicą żółciową. Jedną z postaci choroby jest także autoimmunologiczne zapalenie trzustki.
Przewlekłe zapalenie trzustki dotyka około 5-10 procent alkoholików. Zapaleniu trzustki sprzyja także palenie papierosów oraz niewłaściwa, nadmiernie tłusta dieta.
Rzadsze przyczyny przewlekłego zapalenie trzustki to zaburzenia endokrynologiczne spowodowane nadczynnością przytarczyc, przewlekła niewydolność nerek, a także skłonności genetyczne. Bywa także, że przyczyna choroby pozostaje nierozpoznana.
Trzustka to narząd leżący w podbrzuszu, czyli w górnej części jamy brzusznej. Znajdziemy ją na lewo od kręgosłupa, w okolicy żołądka, śledziony i dwunastnicy. Połączona jest z dwunastnicą głównym przewodem trzustkowym. To nim spływa do dwunastnicy sok trzustkowy, zawierający enzymy trzustkowe. Drugą funkcja trzustki jest produkcja dwóch hormonów: glukagonu i insuliny, zawiadujących gospodarką węglowodanową.
Trzustka wydziela trzy typy enzymów. Są to: enzymy proteolityczne odpowiadające za trawienie białek (trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydaza A i B oraz elastaza) oraz enzymy glikolityczne rozkładające cukry (amylaza), a także enzymy lipolityczne trawiące tłuszcze (lipaza).
Przewlekłe zapalenie trzustki - objawy choroby
Głównym objawem choroby jest silny ból brzucha, mogący pojawiać się po posiłku, ale także bez związku z jedzeniem. Ból podbrzusza trwa kilka godzin i może doskwierać już na wiele lat przed zdiagnozowaniem choroby. Zazwyczaj mija około pięciu lat od pierwszych objawów niewydolności trzustki do zdiagnozowania choroby. Ból zmniejsza się w okresach abstynencji alkoholowej.
Drugim objawem choroby są biegunki. To tzw. stolce tłuszczowe, a także wzdęcia, wymioty i inne objawy nietolerancji pokarmowej. Efektem jest niedożywienie i wyniszczenie organizmu. W przypadku zaawansowanego przewlekłego zapalenia trzustki i zniszczenia większej części narządu dochodzi także do rozwoju cukrzycy.
Przewlekłe zapalenie trzustki - diagnoza
Jest to choroba, którą bardzo trudno jest zdiagnozować na wczesnym etapie, gdyż nie daje charakterystycznych dla siebie objawów. Pewną wskazówką mogą być przewlekłe bóle brzucha. Oprócz badania fizykalnego sprawdza się także poziom aktywności amylazy i lipazy, czyli enzymów trzustkowych. Lekarz zleca ponadto morfologię krwi oraz stężenie wapnia, glukozy i elektrolitów. Wykonuje się USG jamy brzusznej oraz tomografię komputerową (TK) i biopsję cienkoigłową pod kontrolą USG.
Przewlekłe zapalenie trzustki - leczenie
Podstawą leczenie jest całkowite odrzucenie alkoholu oraz papierosów. Konieczna staje się zmiana diety na niskotłuszczową ale wysokokaloryczną i z większą zawartością białka. Porcje powinny być małe, ale spożywane dość często. Najlepiej, aby posiłki przygotowywane były bez dodatku tłuszczu, a więc na parze lub w folii.
Stosuje się ponadto leczenie objawowe, czyli środki przeciwbólowe, a także leczenie chorób towarzyszących, w tym alkoholizmu oraz cukrzycy. Dodatkowo chory dostaje enzymy trzustkowe, mające pomóc w trawieniu pokarmów. W ciężkich, niepoddających się leczeniu przypadkach, stosuje się zabiegi chirurgiczne (w przypadku przewlekłego i wyniszczającego bólu usuwa się narząd), a także endoskopię i leczenie radiologiczne.
Przewlekłe zapalenie trzustki może rozwinąć się po wielu latach choroby w raka trzustki. Ponadto wśród powikłań spotyka się: torbiele, ropnie, przetoki, wodobrzusze, a także zwężenie przewodów trzustkowych, zwężenie dwunastnicy oraz zakrzepica żyły śledzionowej.
