Beta-hCG - hormon gonadotropiny kosmówkowej - wczesna oznaka ciąży
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (ang. human chorionic gonadotropin, hCG) jest hormonem wytwarzanym w czasie ciąży przez komórki trofoblastu. Trofoblast są to zewnętrzne komórki błony płodowej (inna nazwa to kosmówka), pojawiające się we wczesnym stadium rozwojowym zarodka. To poprzez trofoblast zarodek jest odżywiany. Na późniejszych etapach ciąży ta warstwa zewnętrzna przekształca się w łożysko.
HCG występuje w dwóch formach: alfa oraz beta. Beta-hCG może być różnie zapisywany. Zatem możemy się spotkać z następującymi formami zapisu: β–hCG, beta–hCG lub b–hCG. Hormon hCG ma za zadanie utrzymać czynność ciałka żółtego, czyli wczesną postać zarodka oraz odpowiada za produkcję progesteronu, służącego do podtrzymania ciąży w jej początkowym okresie. Potem progesteron produkowany jest już przez łożysko. Poziom hCG stopniowo wzrasta w pierwszym trymestrze ciąży. Najwięcej hormonu hCG produkowane jest w dziesiątym tygodniu ciąży, licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Potem jego stężenie stopniowo spada, a po miesiącu-dwóch po porodzie zanika do niewykrywalnego poziomu.
Duże stężenia hormonu hCG we krwi, poza ciążą, pojawia się także w następujących przypadkach:
- zmiany rozrostowe trofoblastu (zaśniad groniasty całkowity i częściowy)
- nowotwór trofoblastu (zaśniad inwazyjny, rak kosmówki, przetrwała choroba trofoblastyczna)
- nowotwory jądra i jajnika z komórek rozrodczych
Beta-hCG - hormon gonadotropiny kosmówkowej - kiedy wykonuje się badanie
Badanie beta-hCG wykonuje się w celu potwierdzenia ciąży. Do testu ciążowego możemy wykorzystać zarówno mocz, jak i krew. Hormon beta-hCG można wykryć 10 dni po terminie spodziewanej miesiączki, ale istnieją także metody laboratoryjne, które pozwalają wykryć obecność hormonu gonadotropiny kosmówkowej już po siedmiu dniach od zapłodnienia.
Innym wskazaniem do oznaczenia stężenia hormonu beta-hCG jest podejrzenie ciąży pozamacicznej oraz nowotworów jajnika lub jądra, a także w przypadku ciąży zagrożonej lub schorzeń trofoblastu.
Do badania pobiera się próbkę porannego moczu lub krew z żyły łokciowej. Ponadto badanie nie wymaga większych przygotowań. Nie powinno się pić zbyt dużej ilości płynów przed oddaniem moczu, aby go zanadto nie rozcieńczyć, ponieważ wtedy trudniej wykryć obecność hormonu.
Beta-hCG - hormon gonadotropiny kosmówkowej - interpretacja wyniku
Zwiększony poziom beta-hCG to najczęściej oznaka ciąży. Chociaż ostatecznie potwierdzenia należy szukać u lekarza ginekologa, jest to jednak dość wiarygodny wskaźnik. Wysokie stężenie hormonu gonatropiny kosmówkowej pojawia się także w przypadku ciąży pozamacicznej. Ponadto należy pamiętać, że gdy hCG pojawia się poza okresem ciąży sygnalizuje poważne schorzenia, w tym nowotwór jajnika lub jądra z komórek rozrodczych.
Dodatni lub ujemny wynik hCG (czyli tzw. badanie jakościowe) potwierdza lub wyklucza ciążę. Badanie można wykonać przy użyciu kupionego w aptece zestawu lub udając się do laboratorium z próbką moczu. Ważne jest, aby była to próbka z pierwszego porannego moczu, a badanie wykonane nie wcześniej niż 10 dni od momentu zapłodnienia. Wcześniej hormonu jest jeszcze zbyt mało, aby można go było wykryć za pomocą prostego testu ciążowego. Tego typu badanie, wykonywane z użyciem próbki krwi, może być minimalnie dokładniejsze, czyli że można wykryć ciążę nieco wcześniej. Według norm większości laboratoriów (należy pamiętać, że każde laboratorium ma nieco inne normy) wynik testu ciążowego jest pozytywny, gdy stężenie hormonu beta-hCG przekroczy 5 mIU/ml.
Wzrost stężenia hormonu hCG jest stopniowy. W ciągu pierwszych 48 godzin po zapłodnieniu wzrasta o 66-100 procent. W 7-12 tygodniu ciąży jego stężenie jest maksymalne i może wynosić 11500–289000 mIU/ml.
Jeżeli wynik podawany jest jako wartość liczbowa (beta hCG) pokazuje wtedy dokładną ilość hCG we krwi, co pomaga w postawieniu diagnozy przy podejrzeniu nowotworu lub rozpoznania schorzeń trofoblastu. Ale przede wszystkim służy do diagnozowania i monitorowania ciąży zagrożonej, a także ciąży pozamacicznej oraz stanu zdrowia po samoistnym poronieniu. Wykonuje się wówczas kilka analiz w odstępie paru dni lub w okresie leczenia nowotworu, aby monitorować efekty. Oznaczenie ilościowe hCG wykonuje się także przy badaniach prenatalnych w kierunku wad płodu.
