Po raz pierwszy Europejski Kodeks Walki z Rakiem ogłoszono w 1987 roku. Powstał z inicjatywy Komisji Europejskiej, zaniepokojonej wzrastającą falą zachorowań na nowotwory złośliwe na naszym kontynencie. Od tego czasu Kodeks uaktualniano kilka razy, chociaż jego podstawy pozostają właściwie takie same od lat.
Kodeks wymienia 12 zasad, dotyczących stylu życia i prozdrowotnych zachowań, które mogą nas w znacznym stopniu uchronić przed zachorowaniem na raka.
Najważniejszym zaleceniem, które wymienia się na początku listy, jest unikanie papierosów. Nikotyna szkodzi w każdej postaci. A zatem zarówno palenie papierosów, jak i fajki oraz żucie tytoniu sprzyjają rozwojowi raka, szczególnie raka płuc. W Polsce rak płuc to drugi w kolejności, po raku gruczołu krokowego, nowotwór złośliwy który atakuje mężczyzn. Także u kobiet jest to drugi, najczęstszy nowotwór, na który chorują, zaraz po raku piersi i przed rakiem szyjki macicy.
Drugie zalecenie brzmi: Uwolnij swój dom od dymu i wspieraj politykę antynikotynową w miejscu pracy. Dym papierosowy szkodzi bowiem nie tylko tej osobie która pali, ale także tej obok, zmuszonej do wdychania zanieczyszczonego powietrza.
Trzeci punkt Kodeksu Walki z Rakiem mówi o konieczności utrzymania prawidłowej masy ciała. Nadwaga i otyłość to przyczyny wielu chorób, a badania od lat pokazują, że ten problem systematycznie narasta. Im dłużej utrzymuje się otyłość, tym większe ryzyko pojawienia się raka - podkreślają twórcy Kodeksu.
Czwarty punkt mówi o konieczności ruchu. Aktywność fizyczna jest podstawą zdrowia. Należy zatem się starać, aby spędzać aktywnie jak najwięcej czasu.
Piąte zalecenie dotyczy diety. Koniecznie należy na nowo przyjrzeć się temu, co ląduje na naszym talerzu. Warto zmniejszyć spożycie wysokokalorycznych potraw, czyli tych z dużą ilością tłuszczu oraz cukru, na rzecz produktów pełnoziarnistych, a także owoców i warzyw, roślin strączkowych i orzechów oraz zdrowych olejów roślinnych. Najbardziej szkodzi nadmiar zjadanego mięsa i produktów wysokoprzetworzonych oraz soli.
Ograniczenie alkoholu znalazło się na szóstej pozycji w Kodeksie. Jak pokazują badania, nie ma bezpiecznej dawki alkoholu. Nawet niewielkie dawki alkoholu zwiększają ryzyko rozwoju raka - pokazały niedawne badania przeprowadzone w Japonii na Uniwersytecie Tokijskim oraz w Harvard T.H. Chan School of Public Health. Kolejne eksperymenty, prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Oksfordzie oraz Uniwersytetu Pekińskiego, mówią, że nawet jeden drink dziennie zwiększa ryzyko udaru mózgu o kilkanaście procent.
Promieniowanie ultrafioletowe jest niezwykle groźne, wywołuje bowiem mutacje genetyczne, istotnie przyczyniające się do rozwoju nowotworów. Dlatego unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce to siódmy punkt Kodeksu. Warto pamiętać i o sobie oraz o dzieciach i chronić skórę odpowiednimi filtrami, a także ograniczyć opalanie się. Lepiej czas największego słońca spędzać w cieniu i chronić oczy nosząc okulary przeciwsłoneczne.
Punkt ósmy Kodeksu mówi o konieczności unikania ekspozycji na substancje rakotwórcze w miejscu pracy. Stąd zalecenie, aby stosować się do instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i zasad postępowania w przypadku, gdy znajdujemy się w pobliżu niebezpiecznych materiałów, taki jak pył zawierający wolną krzemionkę, spaliny z silników Diesla, pył drzewny, benzen, formaldehyd, azbest, związki chromu, niklu, kadmu, a także wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne.
Podobnie w domu - należy zwrócić uwagę, czy nasze bezpośrednie otoczenie jest bezpieczne i nie emituje radonu. Jest to naturalnie występujący gaz, który powstaje w wyniku rozpadu w skorupie ziemskiej. Jego źródłem jest gleba oraz niekiedy woda, a także niektóre materiały budowlane.
Dziesiąte zalecenie skierowane jest do kobiet. Eksperci zachęcają do karmienia piersią i ograniczenia stosowania hormonalnej terapii zastępczej do niezbędnego minimum. Te zachowania bowiem zmniejszają ryzyko rozwoju raka piersi.
Punkt jedenasty Kodeksu to zachęta do szczepienia dzieci przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz dziewcząt przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), głównej przyczynie raka szyjki macicy. Szczepienie przeciwko zapaleniu wątroby typu B chroni przed zachorowanie na raka wątroby.
I ostatni, dwunasty punkt, mówi o badaniach przesiewowych w kierunku raka. Tego typu badania są bezpłatne i warto z nich korzystać, ponieważ mamy wtedy szansę na wczesne wykrycie zmian nowotworowych. To mammografia, cytologia, a także kolonoskopia.
Źródło: Kodeks Walki z Rakiem, WHO
