Czym jest niepełnosprawność według prawa?
Definicja niepełnosprawności przyjęta w 1980 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) mówi, że niepełnosprawność to: “ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka, wynikające z uszkodzenia i upośledzenia funkcji organizmu”. Inna definicja niepełnosprawności opracowana w 1994 roku przez Europejskie Forum Niepełnosprawności Parlamentu Europejskiego określa osobę niepełnosprawną jako “jednostkę w pełni swych praw, znajdującą się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których, z powodu występujących u niej uszkodzeń, nie może przezwyciężać w taki sposób, jak inni ludzie”.
Pojęcie niepełnosprawności czasami zastępuje się określeniem „inwalidztwo”, jednak terminy te nie są jednoznaczne, a niepełnosprawność jest pojęciem szerszym. Według Światowej Organizacji Zdrowia za osoby niepełnosprawne uważane są osoby, u których występuje upośledzenie sprawności fizycznych lub psychicznych (wrodzone albo nabyte z różnych powodów), które uniemożliwia im normalne samodzielne funkcjonowanie i życie w społeczeństwie. W zależności od stopnia zaawansowania rozróżnia się trzy podstawowe grupy skutków choroby:
- Uszkodzenia - oznaczają nieprawidłową budowę albo wygląd ciała, a także nieprawidłowe funkcjonowanie narządów albo układów w ciele człowieka;
- Niezdolność - określa skutki uszkodzenia, które mają wpływ na wykonywanie różnych czynności i codzienną aktywność osoby chorej;
- Ograniczenia w rolach - są efektami uszkodzeń i niezdolności, które wpływają na funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie, rzutują na relacje międzyludzkie i przystosowanie do życia w społeczeństwie.
Druga definicja niepełnosprawności wskazuje jednoznacznie na aspekty psychospołeczne niepełnosprawności. To ważne, aby postrzegać niepełnosprawność nie tylko jako ograniczenia fizyczne, ale również psychologiczne oraz społeczne. Warto pamiętać, że osoby niepełnosprawne potrzebują odpowiedniej opieki medycznej, która ma na celu przywrócenie im sprawności i zapobieganie postępowaniu choroby, ale równie istotne jest wsparcie społeczne. Konieczne jest dążenie do zrównania szans osób z niepełnosprawnością, usuwanie barier, które je ograniczają, a także dawanie osobom niepełnosprawnym możliwości edukacji, rozwoju zawodowego i pełnego uczestniczenia w życiu społecznym.
Niepełnosprawność - rodzaje
Rozróżnia się wiele rodzajów niepełnosprawności, które mają różne przyczyny. Przyczynami niepełnosprawności ruchowej mogą być między innymi amputacje kończyn, paraliż oraz choroby reumatyczne. W przypadku takich schorzeń jak mózgowe porażenie dziecięce,choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, udar mózgu, epilepsja czy stwardnienie rozsiane, niepełnosprawność ma charakter neurologiczny. Do niepełnosprawności mogą prowadzić również choroby psychiczne, choroby narządów mowy, narządów słuchu, choroby układu krążenia, układu oddechowego, układu moczowo-płciowego, choroby nowotworowe oraz otyłość. Do ograniczenia sprawności fizycznej lub intelektualnej bardzo często prowadzą choroby genetyczne.
Jakie prawa wiążą się z niepełnosprawnością?
Osoby niepełnosprawne mogą liczyć na pewne udogodnienia i przywileje. Do korzystania z tych przywilejów uprawnia orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które jest wydawane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. W dokumencie tym zawarte są informacje na temat przyczyny niepełnosprawności, stopnia niepełnosprawności (określa się go jako lekki, umiarkowany lub znaczny), a także zaleceniach dotyczących leczenia, rehabilitacji oraz stosowania sprzętu ortopedycznego.
Przywileje, jakie przysługują osobom niepełnosprawnym to między innymi:
- Prawo do parkowania na specjalnie oznakowanych miejscach parkingowych,
- Prawo do usług farmaceutycznych oraz świadczeń zdrowotnych poza kolejnością,
- Prawo do korzystania z ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych bez skierowania.
Osobom, u których stwierdza się ograniczenie sprawności przysługują również świadczenia rentowe, usługi opiekuńcze oraz dodatki pielęgnacyjne. Dodatkowo, są one objęte ulgami podatkowymi, ulgami pocztowo-komunikacyjnymi oraz ulgami komunikacyjnymi.
