Leki mukolityczne – czym są i jak działają?
W przebiegu chorób o podłożu bakteryjnym lub wirusowym, które dotykają układu oddechowego, śluz, który pokrywa ściany dróg oddechowych staje się bardziej gęsty, w związku z czym pojawiają się problemy z odksztuszaniem. Poza tym, w zalegającej wydzielinie rozwijają się bakterie lub wirusy, co wydłuża proces chorobowy i może prowadzić do różnych powikłań.
Mukolityki wpływają na rozrzedzenie śluzu, który znajduje się w drogach oddechowych i powodują zmniejszenie jego lepkości. Mechanizm działania leków tego typu jest bardzo skomplikowany. Substancje takie powodują rozrywanie wiązań dwusiarczkowych, czyli mostków tworzonych przez dwa atomy siarki między dwoma cząsteczkami różnych związków albo tego samego związku chemicznego. W przypadku leków mukolitycznych rozrywane są wiązania w mukoproteinach, które wydzielane są przez gruczoły ślinowe. Substancje te sprawiają, że ślina jest lepka i możemy ją z łatwością połykać. Oprócz tego, mukoproteiny wydzielane są do torebek stawowych, gdzie pełnią rolę smaru, który zmniejsza tarcie pomiędzy ruchomymi powierzchniami układu szkieletowego. W zależności od mechanizmu działania oraz zastosowania rozróżnia się kilka rodzajów mukolityków, do których należą między innymi:
- Ambroksol - zwiększa objętość śluzu i rozrzedza go, jest stosowany w leczeniu przewlekłych oraz ostrych chorób dróg oddechowych, do których należą między innymi zapalenie oskrzeli,mukowiscydoza oraz zapalenia gardła i nosa;
- Acetylocysteina - zmniejsza lepkość śluzu i usprawnia jej usuwanie poprzez stymulowanie działania układu rzęskowego, jest stosowana w przebiegu mukowiscydozy oraz zapalenia oskrzeli;
- Bromheksyna – jej działanie jest podobne do działania ambroksolu oraz acetylocysteiny, jest wykorzystywana w leczeniu przewlekłego zapalenia oskrzeli, zapalenia krtani, zapalenia zatok przynosowych oraz astmy oskrzelowej.
Inne leki z grupy mukolityków to karbocysteina, erdosteina oraz mesna. Działanie mukolityczne wykazują niektóre zioła, między innymi pierwiosnek lekarski, bluszcz pospolity, dziewanna, anyż oraz olejek eukaliptusowy. Zioła te można wykorzystywać wspomagająco w leczeniu infekcji.
Leki mukolityczne – kiedy się je stosuje?
Mukolityki są stosowane w przebiegu wszelkich schorzeń, które wiążą się z zaleganiem wydzieliny w drogach oddechowych. W przypadku takich chorób leki tego typu rozrzedzają wydzielinę, redukują wielkość cząsteczek śluzu i ułatwiają odksztuszanie, co z kolei wpływa na złagodzenie uciążliwych dolegliwości i przyspieszenie leczenia. Niektóre badania potwierdzają również, że w przypadku infekcji bakteryjnych, połączenie leków mukolitycznych z antybiotykami sprawia, że w śluzie obecna jest większa ilość antybiotyku, co redukuje namnażanie się bakterii powodujących chorobę.
Leki mukolityczne – wskazania
Mukolityki są dostępne w aptekach w formie syropów, tabletek, a także preparatów przeznaczonych do inhalacji, a nawet zastrzyków. Wiele z leków tego typu można zakupić bez recepty. W każdym przypadku stosując takie leki należy przyjmować je zgodnie z zaleceniami producenta zawartymi w ulotce lub na opakowaniu. Szczególnie ważne jest nieprzekraczanie dziennych zalecanych dawek leku. Podczas choroby i przyjmowania leków rozrzedzających wydzielinę istotne jest również przyjmowanie dużej ilości płynów. Leczenie warto wspomagać inhalacjami z solą morską, olejkami eterycznymi albo ziołami. Inhalacje dodatkowo ułatwiają usuwanie nadmiaru wydzieliny i udrożniają drogi oddechowe.
Leki mukolityczne – przeciwwskazania
Mukolityki, tak jak wszystkie inne leki mogą powodować pewne działania niepożądane. Do efektów ubocznych stosowania takich leków zalicza się takie objawy jak:
Jeżeli u pacjenta wystąpią jakiekolwiek dolegliwości tego typu należy przerwać leczenie, a jeżeli stan pogarsza się albo objawy nie ustępują przez dłuższy czas, należy udać się do lekarza.
Leki z grupy mukolityków nie powinny być stosowane przez osoby cierpiąc na wrzody dwunastnicy, wrzody żołądka lub żylaki przełyku. Przeciwwskazaniem jest też astma oraz nadreaktywność oskrzeli. Preparatów rozrzedzających wydzielinę nie należy stosować przed snem ani łączyć ich z lekami, które hamują kaszel.
