Mielina – czym jest?
Mielina to substancja, która stanowi otoczkę włókien nerwowych. Substancja ta jest wytwarzana przez komórki, które otaczają aksony. W ośrodkowym układzie nerwowym osłonka mielinowa jest tworzona przez oligodendrocyty, a w obwodowym układzie nerwowym tak zwane lemocyty, czyli komórki Schwanna. Komórki tworzące mielinę owijają się kilkukrotnie wokół aksonów tworząc osłonkę składającą się z kilku warstw błony komórkowej połączonych białkiem. Wewnątrz jednego włókna nerwowego mogą znajdować się nawet tysiące aksonów, które ułożone są blisko siebie, w związku z czym może dochodzić do zaburzeń elektrycznych, co może skutkować zniekształceniem informacji, które są przesyłane przez włókna nerwowe.
Warto zaznaczyć, że impulsy elektryczne są przekazywane dzięki obecności jonów, które są rozpuszczone w soli. Podczas przepływu impulsów część jonów może uciekać przez błonę aksonów, w związku z czym dochodzi do zmniejszenia tempa przepływu. Osłona mielinowa spełnia funkcję swego rodzaju uszczelnienia błon komórkowych, izolatora elektrycznego i stanowi mechaniczną ochronę aksonu. Co więcej, osłonka ta wpływa na zwiększenie tempa przepływu impulsów we włóknach. Jest to niezbędne do prawidłowego przekazywania informacji w mózgu. Sprawne funkcjonowanie obwodów mózgu nie jest możliwe do momentu, gdy struktury te zostaną otoczone osłonką mielinową.
Nie wszystkie włókna nerwowe w organizmie człowieka są pokryte mieliną, w związku z czym impulsy są w nich przewodzone na różne sposoby. We włóknach zmielinizowanych przewodzenie impulsów ma charakter skokowy, natomiast we włóknach niezmielinizowanych impulsy poruszają się znacznie wolniej, w sposób ciągły.
Mielinizacja – przebieg
Proces mielinizacji u ludzi zaczyna się już w trzecim trymestrze rozwoju płodowego. Mimo to, w mózgu noworodka jest wciąż niewiele mieliny, a jej dynamiczny rozwój następuje w wieku niemowlęcym. Z powstawaniem otoczki mielinowej związany jest szybki rozwój dziecka i możliwość zdobywania coraz to nowszych umiejętności. Mielinizacja trwa kilkanaście lat, aż do zakończenia okresu dorastania. Na jakość osłony mielinowej i tempo jej rozwoju ogromny wpływ ma dieta. Odpowiednie odżywienie organizmu zapewnia prawidłowe funkcjonowanie komórek glejowych, które biorą udział w wytwarzaniu mieliny, a także odżywiają komórki nerwowe. Otoczka mielinowa składa się przede wszystkim z cholesterolu. Mniej więcej 40 proc.tej substancji stanowi woda, natomiast lipidy stanowią od 70 do 85 proc. suchej masy. Pozostałe 15 – 30 proc. suchej masy stanowią białka.
Zaburzenia związane z osłonką mielinową
Gdy w organizmie z różnych powodów dochodzi do rozpadu osłonki mielinowej (mówi się wtedy o demielinizacji), pojawiają się problemy zdrowotne, takie jak stwardnienie rozsiane, poprzeczne zapalenie rdzenia, czy ostre rozsiane zapalenie mózgu, nerwu wzrokowego i rdzenia. Choroby te zalicza się do neurodegeneracyjnych chorób autoimmunologicznych. W przebiegu takich schorzeń u pacjentów następuje stopniowe zmniejszenie sprawności ruchowej oraz czuciowej. Pojawiają się także różne objawy, które są inne w zależności od tego, jakie funkcje neuronów zostały upośledzone przez chorobę. Najczęściej występujące objawy to:
- Podwójne widzenie,
- Zaburzenia widzenia lub utrata wzroku,
- Rozmyte widzenie w centrum pola widzenia,
- Ból podczas ruchu gałek ocznych,
- Szumy uszne,
- Utrata słuchu,
- Osłabienie siły kończyn dolnych i górnych,
- Szybkie męczenie się,
- Zaburzenia równowagi,
- Problemy z koordynacją ruchową,
- Mrowienie, drętwienie nóg, twarzy,
- Zaburzenia mowy,
- Problemy z pamięcią,
- Utrata kontroli nad oddawaniem moczu i wypróżnianiem.
Jak do tej pory nie opracowano skutecznej metody naprawy uszkodzonych otoczek mielinowych, jednak prowadzi się w tym kierunku badania. Sprawdza się między innymi możliwość wszczepienia do układu nerwowego prekursorów, które miałyby powodować ponowny rozwój mieliny, a także wspomaganie mielinizacji poprzez podawanie do organizmu odpowiednich przeciwciał. Badania tego typu przeprowadzono na razie na myszach i uzyskano zadowalające wyniki. Udowodniono także, że mielina ulega odtwarzaniu u pacjentów, którym podaje się hormony tarczycy. Terapia taka nie jest jednak stosowana ze względu na poważne efekty uboczne, do których należą uszkodzenie układu kostnego, serca, a także mięśni.
Wapń ważny nie tylko dla kości, potrzebuje go również serce i układ nerwowy
