Na czym polega dializa otrzewnowa?
Dializa otrzewnowa jest to zabieg polegaj±cy na oczyszczeniu krwi z przetrawionych, niepotrzebnych substancji oraz dostarczeniu do organizmu sk³adników, wyrównuj±cych poziom zakwaszenia. Zabieg ten nale¿y do metod leczenia niewydolno¶ci nerek, poniewa¿ dziêki niemu wykonana zostaje praca tych narz±dów.
Otrzewna jest to b³ona wy¶cielaj±ca ca³± jamê brzuszn± cz³owieka. Cech± charakterystyczn± tej b³ony jest przepuszczalno¶æ, wobec czego na zasadzie filtra przepuszcza substancje z krwi do jamy otrzewnej oraz odwrotnie. W przypadku gdy nerki nie funkcjonuj± prawid³owo lub nie pracuj± w ogóle, substancje niepotrzebne (przetrawione i toksyczne) dostarczone z krwi do otrzewnej nie zostaj± wydalone i zalegaj± w organi¼mie, co mo¿e skutkowaæ zaka¿eniem. Dializa otrzewnowa, jako zabieg nerkozastêpczy ma na celu usuniêcie tych substancji.
Dializa otrzewnowa – jak przebiega zabieg?
Zabieg dializy otrzewnowej polega na prowadzeniu do organizmu p³ynu dializacyjnego, który ma w³a¶ciwo¶ci absorpcyjne toksycznych substancji, a tak¿e zawiera sk³adniki niezbêdne do prawid³owego funkcjonowania organizmu (przywracaj±ce równowagê kwasowo-zasadow±), które s± uwalniane do krwi.
P³yn dializacyjny wprowadza siê do wcze¶niej umieszczonego cewnika. Cewnik wszczepia siê w jamê brzuszn± cz³owieka najpó¼niej na 2 tygodnie przed zabiegiem. Zwykle umieszczony jest on na dnie jamy otrzewnej (u kobiet w Zatoce Douglasa, u mê¿czyzn w zak³êbieniu odbytniczo-pêcherzowym). Na zewn±trz organizmu z cewnika wyprowadzana jest rurka (oko³o 30 cm d³ugo¶ci), dziêki której mo¿liwa jest wymiana p³ynów.
Istniej± dwie g³ówne metody wykonywania dializ otrzewnowych:
- Ci±g³a, ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO) – jest to rêczna metoda wymiany p³ynów ustrojowych. W pierwszej kolejno¶ci do rurki cewnika pod³±cza siê p³yn dializacyjny, którym nale¿y wype³niæ ca³y, umieszczony w jamie brzusznej pojemnik. Nastêpnie do rurki nale¿y podpi±æ pusty pojemnik na zu¿yty p³yn, który zawiera wch³oniête toksyczne substancje. Taki cykl trwa od 20 do 30 minut nale¿y go powtórzyæ 3-4 razy dziennie i obecnie mo¿na to robiæ w domu.
- Automatyczna dializa otrzewnowa (ADO) – zautomatyzowana wymiana p³ynów, polegaj±ca na pod³±czeniu cewnika do urz±dzenia, zwanego cyklerem, który sam prowokuje ca³y proces. Automatyczn± dializê otrzewnow± pacjenci wykonuj± zwykle w nocy, pod³±czaj±c siê na czas snu do cyklera. Dziêki temu, po od³±czeniu siê od urz±dzenia rano, chorzy mog± prowadziæ normalny tryb ¿ycia, chodziæ do pracy, a nawet uprawiaæ aktywno¶æ fizyczn±.
Roztwór u¿ywany do obu rodzajów dializ zawiera takie substancje jak: sód, wapñ, chlor, magnez oraz mleczany.
Dializa otrzewnowa a hemodializa
Zarówno dializa otrzewnowa jak i hemodializa maj± za zadanie oczyszczenie organizmu z toksycznych substancji. Hemodializa wykonywana jest jednak w sytuacjach powa¿niejszych, kiedy dochodzi do ca³kowitej niewydolno¶ci nerek, a tak¿e zatrucia organizmu toksycznymi substancjami. Zabieg ten polega na pod³±czeniu pacjenta do specjalistycznego urz±dzenia, dializatora, pe³ni±cego funkcjê sztucznej nerki. Nastêpnie przez urz±dzenie przetaczana jest ca³a krew z organizmu, w celu jej oczyszczenia. Hemodializê wykonuje siê wy³±cznie w warunkach szpitalnych i trwa ona od 4 do 6 godzin. Czêstotliwo¶æ jej wykonywania uzale¿niona jest od stanu pacjenta.
Dializa otrzewnowa – przeciwskazania
Dializê otrzewnow± nie nale¿y wykonywaæ, je¿eli u chorego wyst±pi± okre¶lone przeciwskazania:
- Zrosty zlokalizowane w jamie otrzewnej
- Niedawno przebyte zabiegi operacyjne o obrêbie jamy brzusznej oraz klatki piersiowej
- Zw³óknienie b³ony otrzewnowej
- Nieszczelna jama op³ucna i przeciek p³ynu do jamy otrzewnowej
- Przetoka nerkowo-skórna lub stomia na jelicie grubym
Wzglêdnymi przeciwskazaniami do tego zabiegu jest równie¿ oty³o¶æ, choroby naczyñ obwodowych lub zwyrodnienie torbielowate nerek.
Dializa otrzewnowa – powik³ania
Wykonywanie dializ otrzewnowych wi±¿e siê z ryzykiem wielu powik³añ, do których zalicza siê:
- Zapalenia otrzewnej (dializacyjne, gru¼licze, grzybiczne)
- Zapalenie tunelu lub okolic cewnika
- Przepuklina brzuszna
- Perforacja jelit
- Zaburzenia hormonalne
- Zaburzenia wodno-elektrolitowe organizmu
- Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
- Zaburzenia homeostazy
