Na czym polega dializa otrzewnowa?
Dializa otrzewnowa jest to zabieg polegający na oczyszczeniu krwi z przetrawionych, niepotrzebnych substancji oraz dostarczeniu do organizmu składników, wyrównujących poziom zakwaszenia. Zabieg ten należy do metod leczenia niewydolności nerek, ponieważ dzięki niemu wykonana zostaje praca tych narządów.
Otrzewna jest to błona wyścielająca całą jamę brzuszną człowieka. Cechą charakterystyczną tej błony jest przepuszczalność, wobec czego na zasadzie filtra przepuszcza substancje z krwi do jamy otrzewnej oraz odwrotnie. W przypadku gdy nerki nie funkcjonują prawidłowo lub nie pracują w ogóle, substancje niepotrzebne (przetrawione i toksyczne) dostarczone z krwi do otrzewnej nie zostają wydalone i zalegają w organiźmie, co może skutkować zakażeniem. Dializa otrzewnowa, jako zabieg nerkozastępczy ma na celu usunięcie tych substancji.
Dializa otrzewnowa – jak przebiega zabieg?
Zabieg dializy otrzewnowej polega na prowadzeniu do organizmu płynu dializacyjnego, który ma właściwości absorpcyjne toksycznych substancji, a także zawiera składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu (przywracające równowagę kwasowo-zasadową), które są uwalniane do krwi.
Płyn dializacyjny wprowadza się do wcześniej umieszczonego cewnika. Cewnik wszczepia się w jamę brzuszną człowieka najpóźniej na 2 tygodnie przed zabiegiem. Zwykle umieszczony jest on na dnie jamy otrzewnej (u kobiet w Zatoce Douglasa, u mężczyzn w zakłębieniu odbytniczo-pęcherzowym). Na zewnątrz organizmu z cewnika wyprowadzana jest rurka (około 30 cm długości), dzięki której możliwa jest wymiana płynów.
Istnieją dwie główne metody wykonywania dializ otrzewnowych:
- Ciągła, ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO) – jest to ręczna metoda wymiany płynów ustrojowych. W pierwszej kolejności do rurki cewnika podłącza się płyn dializacyjny, którym należy wypełnić cały, umieszczony w jamie brzusznej pojemnik. Następnie do rurki należy podpiąć pusty pojemnik na zużyty płyn, który zawiera wchłonięte toksyczne substancje. Taki cykl trwa od 20 do 30 minut należy go powtórzyć 3-4 razy dziennie i obecnie można to robić w domu.
- Automatyczna dializa otrzewnowa (ADO) – zautomatyzowana wymiana płynów, polegająca na podłączeniu cewnika do urządzenia, zwanego cyklerem, który sam prowokuje cały proces. Automatyczną dializę otrzewnową pacjenci wykonują zwykle w nocy, podłączając się na czas snu do cyklera. Dzięki temu, po odłączeniu się od urządzenia rano, chorzy mogą prowadzić normalny tryb życia, chodzić do pracy, a nawet uprawiać aktywność fizyczną.
Roztwór używany do obu rodzajów dializ zawiera takie substancje jak: sód, wapń, chlor, magnez oraz mleczany.
Dializa otrzewnowa a hemodializa
Zarówno dializa otrzewnowa jak i hemodializa mają za zadanie oczyszczenie organizmu z toksycznych substancji. Hemodializa wykonywana jest jednak w sytuacjach poważniejszych, kiedy dochodzi do całkowitej niewydolności nerek, a także zatrucia organizmu toksycznymi substancjami. Zabieg ten polega na podłączeniu pacjenta do specjalistycznego urządzenia, dializatora, pełniącego funkcję sztucznej nerki. Następnie przez urządzenie przetaczana jest cała krew z organizmu, w celu jej oczyszczenia. Hemodializę wykonuje się wyłącznie w warunkach szpitalnych i trwa ona od 4 do 6 godzin. Częstotliwość jej wykonywania uzależniona jest od stanu pacjenta.
Dializa otrzewnowa – przeciwskazania
Dializę otrzewnową nie należy wykonywać, jeżeli u chorego wystąpią określone przeciwskazania:
- Zrosty zlokalizowane w jamie otrzewnej
- Niedawno przebyte zabiegi operacyjne o obrębie jamy brzusznej oraz klatki piersiowej
- Zwłóknienie błony otrzewnowej
- Nieszczelna jama opłucna i przeciek płynu do jamy otrzewnowej
- Przetoka nerkowo-skórna lub stomia na jelicie grubym
Względnymi przeciwskazaniami do tego zabiegu jest również otyłość, choroby naczyń obwodowych lub zwyrodnienie torbielowate nerek.
Dializa otrzewnowa – powikłania
Wykonywanie dializ otrzewnowych wiąże się z ryzykiem wielu powikłań, do których zalicza się:
- Zapalenia otrzewnej (dializacyjne, gruźlicze, grzybiczne)
- Zapalenie tunelu lub okolic cewnika
- Przepuklina brzuszna
- Perforacja jelit
- Zaburzenia hormonalne
- Zaburzenia wodno-elektrolitowe organizmu
- Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
- Zaburzenia homeostazy
