Z³amanie podstawy czaszki - budowa czaszki
Ko¶ci czaszki maj± za zadanie chroniæ delikatn± strukturê mózgu przed urazami. S± zatem solidnie zbudowane i maj± specjaln± strukturê anatomiczn±, tak aby mo¿liwie najlepiej znosiæ ewentualne uderzenia. Dolna czê¶æ mózgu przylega do podstawy czaszki, która sk³ada siê z ko¶ci potylicznej, ko¶ci skroniowych, ko¶ci klinowej, ko¶ci czo³owej oraz ko¶ci sitowej. Podstawa czaszki posiada dwie powierzchnie: zewnêtrzn± (³ac. basis cranii externa) oraz wewnêtrzn± (³ac. basis cranii interna), która podzielona zosta³a na dó³ przedni, dó³ ¶rodkowy i dó³ tylny czaszki.
Podstawa czaszki posiada liczne otwory i rowki, w których biegn± nerwy czaszkowe i naczynia krwiono¶ne, ponadto znajduje siê tam otwór wielki przez który przechodzi rdzeñ krêgowy.
Z³amanie podstawy czaszki - przyczyny i objawy
Aby dosz³o do z³amania podstawy czaszki musi doj¶æ do silnego uderzenia, na przyk³ad na skutek upadku z wysoko¶ci, czy te¿ zderzenia samochodów i dzia³ania si³y od¶rodkowej itp. Mo¿e wówczas doj¶æ do pêkniêcia tkanki kostnej do³u czaszki. Z³amanie ko¶ci czaszki nie jest widoczne na zewn±trz i zazwyczaj nie mo¿na tego zdiagnozowaæ prawid³owo bez odpowiednich badañ obrazowych za pomoc± tomografii komputerowej, daj±cej te¿ ogl±d tkanki nerwowej. W przypadku rozleglejszych obra¿eñ i widocznych uszkodzeñ mózgu wykonuje siê ponadto rezonans magnetyczny g³owy. Zwyk³e prze¶wietlenie g³owy nie jest wystarczaj±ce, gdy¿ nie mo¿na wtedy oceniæ w³a¶ciwie uszkodzeñ tkanki miêkkiej.
W¶ród objawów z³amania podstawy czaszki wyró¿nia siê objawy niespecyficzne, a wiêc nie zwi±zane z konkretnym miejscem z³amania ale wynikaj±ce z narastaj±cego ci¶nienia ¶ródczaszkowego oraz objawy kliniczne, charakterystyczne dla konkretnej lokalizacji z³amania.
Objawy niespecyficzne obejmuj± nudno¶ci i wymioty, wzrost ci¶nienia krwi, spowolnienie akcji serca, zaburzenia oddychania, zaburzenia widzenia, sztywno¶æ karku oraz utratê przytomno¶ci.
Objawy z³amania przedniego do³u czaszki:
- Wyciek wodnistej wydzieliny z nosa. Jest to p³yn mózgowo-rdzeniowy o przejrzystej strukturze, czasem te¿ pomieszany z krwi±.
- Dochodzi do zaburzeñ widzenia i zmniejszenie ruchomo¶ci ga³ek ocznych (tzw. zez pourazowy.
- Dochodzi te¿ do utraty lub os³abienia powonienia.
- Pojawiaj± siê charakterystyczne krwiaki okularowe wokó³ oczu.
Objawy z³amania ¶rodkowego do³u czaszki:
- zawroty g³owy
- objawy niedotlenienia mózgu
- szumy uszne lub jednostronna utrata s³uchu
- wyciek p³ynu mózgowo-rdzeniowego z ucha
- uszkodzenie nerwów ruchowych oka, podwójne widzenie
- objaw Battle'a, czyli podskórny wylew w okolicy wyrostka sutkowatego (wyrostek kostny stworzony przez ko¶æ skroniow±)
Objawy z³amania tylnego do³u czaszki:
- Je¿eli dojdzie do ucisku pnia mózgu pojawiaj± siê zaburzenia oddychania, niedoci¶nienie têtnicze i tachykardia (zbyt szybkie bicie serca). Objawy siê nasilaj± i pogarszaj± stan poszkodowanej osoby bardzo szybko.
Pó¼niejszym powik³aniem jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Z³amanie podstawy czaszki - jak przebiega leczenie
W zale¿no¶ci od miejsca z³amania i towarzysz±cych objawów zarówno rokowania, jak i sposoby leczenia z³amania podstawy czaszki nieco siê ró¿ni±. Je¿eli dosz³o do tzw. z³amañ linijnych, bez uszkodzeñ powoduj±cych objawy neurologiczne, wystarczy kilkudniowa obserwacja w szpitalu. Natomiast przy z³amaniach powi±zanych z przemieszczeniami fragmentów kostnych i uszkodzeniami tkanek miêkkich i naczyñ krwiono¶nych, konieczna jest operacja chirurgiczna. Ponadto podaje siê leki zmniejszaj±ce ci¶nienie ¶ródczaszkowe.
Z³amanie podstawy czaszki jest niezwykle gro¼nym urazem, który mo¿e doprowadziæ do ¶mierci w wyniku narastaj±cego ci¶nienia wewn±trzczaszkowego i ucisku struktur mózgowych. Je¿eli dosz³o przy tym do uszkodzenia naczyñ krwiono¶nych istnieje ryzyko krwotoku we wnêtrzu mózgu i w efekcie do niedokrwienia czê¶ci mózgowia. To oznacza powa¿ne zaburzenia w pracy mózgu.
Je¿eli dosz³o do uszkodzeñ nerwów czaszkowych, do objawów do³±czaj± siê zaburzenia w pracy tych narz±dów, które powi±zane s± z uszkodzonym fragmentem. A zatem mog± to byæ zaburzenia widzenia, zaburzenia s³uchu, wêchu, równowagi, czy te¿ parali¿ miê¶ni twarzy. Ponadto poszkodowanemu gro¿± infekcje o¶rodkowego uk³adu nerwowego, gdy dojdzie do przerwania ci±g³o¶ci opon mózgowo-rdzeniowych.
