Maślanka wiązkowa została odkryta i opisana po raz pierwszy w 1778 roku przez angielskiego botanika i aptekarza W. Hudsona, który nadał grzybowi nazwę Agaricus fasciculais. Nazwa została zmieniona w 1871 roku przez P. Kumma, a grzyba przeniesiono do rodzaju Hypholoma. Polska nazwa została nadana maślance wiązkowej w 1890 roku przez Franciszka Błońskiego. Inne stosowane nazwy maślanki wiązkowej to maślanka trująca, maślanka jadowita, łysiczka wiązkowa, łysiczka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, opieńka trująca oraz ostrzępka wiązkowa.
Maślanka wiązkowa - występowanie
Maślanka trująca występuje prawie na wszystkich kontynentach. Nie jest spotykana jedynie na Antarktydzie i w Afryce. Rośnie zarówno na terenach nizinnych, jak i w górach. Występuje głównie w lasach (zarówno liściastych, mieszanych jak i iglastych), ale także poza nimi, szczególnie na korzeniach krzewów, drzew oraz na pniach. Rośnie w dużych skupiskach, raczej nie są spotykane pojedyncze grzyby. Maślankę wiązkową można znaleźć w lasach przez długi czas, ponieważ od wiosny aż do późnej jesieni. Pierwsze okazy pojawiają się w lasach w kwietniu, a ostatnie grzyby rosną jeszcze w grudniu.
Maślanka wiązkowa - wygląd
Maślanka wiązkowa to grzyb, który wyjątkowo ładnie prezentuje się na leśnym podłożu, zwłaszcza, że rośnie w dużych skupiskach. Kapelusze tego grzyba osiągają średnicę około 7 centymetrów, mają gładką, aksamitną i suchą powierzchnię. Przyjmują barwę pomarańczowożółtą albo pomarańczowoczerwoną z brązowymi akcentami, na brzegach kapelusz jest jaśniejszy. U młodych owocników kapelusze są półkoliste, następnie uwypuklają się, a w przypadku starych grzybów kapelusze są płaskie z niewielkim wybrzuszeniem w centralnej części. Podczas suszy na krawędziach kapeluszy maślanki jadowitej pojawiają się pęknięcia, a kapelusz zmienia kolor na brązowy. Miąższ maślanki wiązkowej jest cienki i bardzo elastyczny, przy trzonie jest zabarwiony na kolor brązowy, a w pozostałej części jasnożółty. Miąższ nie zmienia koloru po przekrojeniu albo naciśnięciu. Trzony grzybów są dosyć cienkie, osiągają grubość około 0,5 cm, a ich maksymalna długość to około 10-12 cm. Zwykle przy podstawie trzon zwęża się. Często wygina się i jest łamliwy. Przyjmuje barwę zielonożółtą, a na jego powierzchni występują drobne, brązowe włókna. Początkowo trzon jest pełny, u dojrzałych grzybów staje się pusty w środku. Po przecięciu lub zgnieceniu trzon brązowieje. Po spodniej stronie kapelusza występują wąskie, gęsto ułożone blaszki, które u młodych grzybów są pokryte cienką osłonką. Blaszki mogą mieć różną długość, są zaokrąglone przy trzonie albo przyrastają do niego. Początkowo blaszki są słomkowożółte, a wraz ze wzrostem grzyba stają się zielone, szaro-oliwkowe, a nawet ciemnobrązowe albo czarne.
Niewprawiony grzybiarz może pomylić opieńkę trującą z opieńką miodową, która jest smacznym grzybem jadalnym. Maślanka wiązkowa oraz opieńka miodowa rosną w podobny sposób na pniach drzew w dużych skupiskach, jednak wystarczy się im dokładnie przyjrzeć, żeby je odróżnić. Grzyby te różnią się wyglądem blaszek. U opieńki miodowej blaszki są początkowo kremowo-beżowe, a u starszych grzybów stają się żółte. Poza tym, na kapeluszu jadalnej opieńki występują charakterystyczne łuski. Dodatkowo, maślanka wiązkowa ma bardzo nieprzyjemny, ostry i gorzki smak, dzięki czemu zatrucia zdarzają się stosunkowo rzadko.
Maślanka wiązkowa - znaczenie
Fałszywa opieńka jest grzybem trującym i nie nadaje się do spożycia w żadnej formie, nawet po długiej obróbce termicznej. Zawiera te same toksyczne substancje, które występują w muchomorze sromotnikowym (zielonkawym). Spożycie tego grzyba powoduje zaburzenie procesów trawiennych i zapalenie błon śluzowych wyścielających układ pokarmowy. Pierwsze objawy pojawiają się mniej więcej około 3 godziny po spożyciu grzyba i są to:
Objawy zwykle mijają po około 48 godzinach, a zatrucie nie ma żadnych konsekwencji zdrowotnych. Mimo to, jeżeli nie ma się pewności, co do tego czy zebrany grzyb jest jadalny czy też nie, w żadnym wypadku nie należy go jeść. Warto zaznaczyć, że nieznanych grzybów nie należy próbować i jeść nawet w najmniejszej ilości, mimo, że jest to popularny wśród grzybiarzy sposób na sprawdzanie grzybów.
