Morwa czarna - pochodzenie, uprawa, zastosowanie
Morwa czarna (Morus nigra L.) to drzewo należące do rodziny morwowatych. Jest więc spokrewniona, dla przykładu, z figowcem oraz chlebowcem. Naturalne obszary występowania morwy czarnej obejmują południe Europy oraz takie regiony w Azji, jak Chiny, Afganistan, Iran, Kazachstan, Pakistan. W Polsce jednak morwa czarna nie rośnie. Uprawiana jest dla owoców w południowej Europie, w Azji, a także w Ameryce Północnej, w zasięgu łagodnego klimatu.
Drzewo morwy czarnej potrafi osiągnąć wysokość 10-15 metrów. Ma rozłożystą koronę, przybierającą formę kulistą i prosty pień. Kwitnie na przełomie maja i kwietnia, wydaje potem niewielkie i smaczne, słodkie owoce. Morwę czarną, jako drzewo owocowe, zaczęto uprawiać już w starożytności, początkowo jako pożywienie dla jedwabników, dopóki nie odkryto, że lepiej nadaje się do tego celu morwa biała. Owoc morwy czarnej ma sporo słodko-kwaśnego soku i znakomicie nadaje się do wyrobu dżemów, marmolad, konfitur, soków oraz wina. Jagody są także suszone i zjadane jako przekąski.
Morwa czarna - wartości odżywcze
Świeże owoce morwy czarnej składają się w 88 procentach z wody. Wartość kaloryczna wynosi ok. 43 kcal. W 100 gramach owoców znajdziemy następujące składniki:
- białko roślinne - 1,5 g
- węglowodany - 9,8 g, w tym cukier prosty (glukoza, fruktoza) oraz skrobia - 8,1 oraz błonnik - 1,7 g
- tłuszcz - 0,4 g
W suszonej postaci natomiast morwa zawiera 70 proc. węglowodanów i 14 proc. błonnika, 12 proc. białka oraz 3 proc. tłuszczu.
Ponadto morwa czarna pełna jest witamin i minerałów, w tym witaminy C, witaminy K, witaminy E, a także związków żelaza i potasu.
Znajdziemy w niej sporo biologicznie czynnych związków roślinnych, wśród których w największym stężeniu występują:
- antocyjany, w tym cyjanidyna - odpowiedzialne są w roślinie za nadawanie ciemnego koloru. W organizmie ludzkim wspierają procesy usuwania cholesterolu, stąd ich dobroczynne działanie dla serca i naczyń krwionośnych. Są mocnymi przeciwutleniaczami zapobiegającymi szkodliwemu działaniu wolnych rodników, dlatego uważa się, że mają przeciwnowotworowe działanie.
- kwas chlorogenowy - jest polifenolem występującym w wielu roślinach, w tym w zielonych owocach kawowca, karczochach, pokrzywie oraz w suszonych śliwkach. Ma właściwości antybakteryjne, antyoksydacyjne, a ponadto korzystnie wpływa na metabolizm glukozy, zmniejszając wchłanianie cukru z przewodu pokarmowego.
- rutyna - flawonoid zwiększający odporność organizmu
- mirycetyna - związek mający potencjalnie działanie ochronne, zapobiegające np. nowotworom skóry
Wśród owoców jagodowych morwa ma najwięcej białka. Warto też zwrócić uwagę na stosunkowo dużą zawartość błonnika w dwóch postaciach: rozpuszczalnych pektyn oraz nierozpuszczalnej ligniny. Ich obecność jest ze wszech miar korzystna dla organizmu. Błonnik reguluje pracę jelit, sprzyja usuwaniu szkodliwego cholesterolu, dzięki czemu pomaga w utrzymaniu w zdrowiu układu naczyniowo-krążeniowego.
Morwa czarna - na co może pomóc?
Owoce lub wyciągi z morwy mogą być pomocne w zapobieganiu takim chorobom jak: choroby serca, cukrzyca oraz niektóre rodzaje raka, co potwierdziły badania.
W trakcie różnych eksperymentów stwierdzono, że morwa może zwiększać aktywność enzymów detoksykacyjnych i przeciwutleniających. Ma ponadto pozytywny udział w obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi i poprawia stosunek między cholesterolem LDL ("zły" cholesterol) a HDL ("dobry cholesterol"), co wpływa na zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób serca.
Zauważono także, że ekstrakt z morwy hamuje gromadzenie się lipidów w wątrobie, co może zapobiegać stłuszczeniu wątroby. W przypadku cukrzycy morwa jest potencjalnie pomocna, ponieważ spowalnia jeden z enzymów, rozkładających węglowodany w jelitach. Powoduje to wolniejsze przenikanie glukozy do krwi, przeciwdziałając nadmiernym skokom poziomu cukru w organizmie. Jak dotychczas tego typu badania prowadzone były tylko na zwierzętach i teraz oczekuje się jeszcze eksperymentalnego potwierdzenia, czy podobnie morwa działa u ludzi.
Spożywanie morwy, podobnie zresztą jak i innych owoców, może także zmniejszyć ryzyko rozwoju raka poprzez redukowanie stresu oksydacyjnego, jak pokazują eksperymenty naukowców w kilku krajach, w tym w USA i Chinach.
Morwa czarna zatem to zdrowa i cenna roślina odżywcza, a zjadanie jej daje nie tylko korzyści smakowe, ale i zdrowotne. Warto zatem skosztować słodkich jagód morwy.
