T³uszcze dzieli siê pod ró¿nymi wzglêdami i pe³ni± one zró¿nicowane funkcje. Lipidy s± obecne w wielu produktach spo¿ywczych, a t³uszcze pozyskiwane z ró¿nych ¼róde³ wykorzystuje siê miêdzy innymi w kosmetyce.
Lipidy - podzia³
Lipidy s± pochodnymi glicerolu, który jest trójwodorotlenowym alkoholem oraz kwasów t³uszczowych. Lipidy s± zwi±zkami, które nie rozpuszczaj± siê w wodzie, s± za to rozpuszczalne w substancjach takich jak benzen, chloroform czy aceton.
W zale¿no¶ci od liczby wi±zañ z cz±stkami kwasów t³uszczowych rozró¿nia siê:
- Monoglicerydy - zawieraj± jedno wi±zanie z kwasami t³uszczowymi,
- Diglicerydy - zawieraj± dwa wi±zania z kwasami t³uszczowymi,
- Triglicerydy - zawieraj± trzy wi±zania z kwasami t³uszczowymi.
W zwi±zku ze zró¿nicowan± budow±, t³uszcze dzieli siê na dwie podstawowe grupy – lipidy proste oraz z³o¿one. Lipidami prostymi nazywa siê estry alkoholi oraz kwasów t³uszczowych, z kolei lipidy z³o¿one to tak¿e estry, jednak zawieraj± one dodatkowo cz±steczki bia³ek lub cukrów. Innym kryterium podzia³u jest pochodzenie t³uszczów - mog± byæ one ro¶linne albo zwierzêce.
T³uszcze ro¶linne to przede wszystkim oleje pozyskiwane z nasion ro¶lin takich jak dynia czy s³onecznik. Oleje t³oczy siê równie¿ z oliwek, orzechów oraz str±czków. Oleje pochodzenia ro¶linnego s± bogate w cenne kwasy t³uszczowe - zawieraj± kwas linolowy oraz linolenowy. T³uszcze zwierzêce s± zawarte w miêsie, a ich przyk³adami s± smalec oraz tran. T³uszcze pochodzenia zwierzêcego zawarte s± równie¿ w produktach mlecznych.
Lipidy – funkcje
Lipidy s± zwi±zkami, które pe³ni± w ludzkim organizmie wiele funkcji. Tworz± one barierê ochronn± dla skóry, stanowi± ochronê przed promieniowaniem s³onecznym oraz innymi czynnikami zewnêtrznymi (takimi jak ch³ód, wiatr, zanieczyszczenia) i reguluj± gospodarkê wodno-t³uszczow± organizmu. T³uszcze, które spo¿ywamy na co dzieñ, s± doskona³ym ¼ród³em energii (1 gram t³uszczu dostarcza a¿ 9 kalorii) i s± budulcem ró¿nych struktur organizmu. Zapotrzebowanie organizmu na lipidy jest najwiêksze w okresie dojrzewania, a najmniejsze u osób w podesz³ym wieku. Wiêksze zapotrzebowanie na t³uszcze maj± równie¿ osoby trenuj±ce albo wykonuj±ce ciê¿k± pracê fizyczn±.
U ka¿dego cz³owieka tkanka t³uszczowa pe³ni rolê ochronn± - umo¿liwia utrzymanie prawid³owej temperatury cia³a i jest materia³em zapasowym, który organizm mo¿e wykorzystywaæ w przerwach miêdzy posi³kami. Lipidy wchodz± równie¿ w sk³ad b³on komórkowych, a tak¿e bior± udzia³ w produkcji wielu wa¿nych zwi±zków, w tym hormonów. Wykazano równie¿, ¿e lipidy bior± udzia³ w przekazywaniu sygna³ów miêdzy komórkami organizmu.
Lipidy – zastosowanie
T³uszcze s± elementem, który musi byæ sk³adnikiem ka¿dej zdrowej, zrównowa¿onej diety. Mimo trgo, i¿ wiele osób unika spo¿ywania t³uszczów ze wzglêdu na ich kaloryczno¶æ, nale¿y pamiêtaæ, ¿e maj± one du¿y wp³yw na wch³anianie wielu witamin z po¿ywienia, poniewa¿ niektóre witaminy (A, D, E oraz K) s± rozpuszczalne jedynie w t³uszczach. Ze wzglêdu na wysok± kaloryczno¶æ t³uszczów nie nale¿y ich spo¿ywaæ w nadmiernych ilo¶ciach, poniewa¿ nadmierne spo¿ycie prowadzi do ich odk³adania siê w organizmie w postaci tkanki t³uszczowej, co skutkuje nadwag± oraz oty³o¶ci±. Ponadto, spo¿ywanie zbyt du¿ej ilo¶ci t³uszczów zwiêksza ryzyko rozwoju chorób uk³adu sercowo-naczyniowego.
Lipidy s± niezwykle wa¿ne, je¶li chodzi o utrzymanie dobrej kondycji skóry. Zwi±zki t³uszczowe znajduj± szerokie zastosowanie w kosmetyce, poniewa¿ dzia³aj± na skórê nawil¿aj±co i od¿ywczo. Dodawane do ró¿norodnych preparatów sprawiaj±, ¿e kosmetyki przyspieszaj± regeneracjê skóry, poprawiaj± jej elastyczno¶æ i chroni± przed nadmiern± utrat± wody ze skóry. Kremy, ma¶ci i balsamy z wysok± zawarto¶ci± lipidów s± polecane osobom, których skóra jest przesuszona, chropowata czy podatna na drobne uszkodzenia.
Stosowanie preparatów z wysok± zawarto¶ci± tych t³uszczów zaleca siê równie¿ pacjentom cierpi±cym na atopowe zapalenie skóry. T³uszcze, które mo¿na znale¼æ w sk³adach preparatów kosmetycznych to miêdzy innymi mas³o shea, mas³o kakaowe, olej kokosowy oraz olej rycynowy. Lipidy wp³ywaj± tak¿e na stan w³osów, wiêc czêsto mo¿na je znale¼æ w szamponach oraz od¿ywkach do w³osów.
Zawieraj± zdrowe t³uszcze, wspomagaj± prace szarych komórek. Dlaczego jeszcze warto je¶æ orzechy w³oskie
