Opłucna - anatomia
Opłucna (łac. pleura) to surowicza błona, w której zamknięte są płuca. Jest bardzo cienka i błyszcząca, stale zwilżana. Ułatwia ruch płuc podczas oddechu.
Opłucna składa się z dwóch blaszek: ściennej i trzewnej. Blaszka ścienna, inaczej opłucna ścienna, bezpośrednio styka się z powięzią piersiową, śródpiersiem i przeponą. Miejsca, w których części opłucnej ściennej przechodzą w inne części, zwane są zachyłkami opłucnej. Blaszka trzewna pokrywa płuco i ściśle do niego przylega. Nazywana bywa również opłucną płucną lub opłucną trzewną. Część trzewna jest zrośnięta z płucami, zaś część ścienna wyściela od środka ścianę klatki piersiowej, przeponę i śródpiersie. Pomiędzy nimi znajduje się szczelinowata przestrzeń. To jama opłucnej, zwana też jamą opłucnową, która otacza każde z płuc. Dzięki temu, że zawiera kilka mililitrów płynu surowiczego (płyn opłucnowy), zmniejsza tarcie przy oddychaniu. Jama opłucna od góry jest zamknięta ścianami klatki piersiowej, a od podstawy przeponą.
Nadmiar płynu w jamie opłucnej
Jama opłucnej zawiera mniej niż 10 ml płynu, który jest produkowany w sposób ciągły. Wskutek chorób, w których dochodzi do zaburzenia równowagi między wytwarzaniem płynu w jamie opłucnej a jego wchłanianiem, w jamie opłucnej zaczyna gromadzić się duża ilość płynu. Może mieć on charakter przesięku, wysięku, krwi lub chłonki.
Gdy w jamie opłucnej zgromadzi się większa ilość płynu surowiczego niż w warunkach fizjologicznych, mówi się o „wodzie w płucach". Jakie są objawy obecności nadmiernej ilości płynu w jamie opłucnej?
Przyczynami występowania płynu przesiękowego w jamie opłucnej może być:
- niewydolność krążenia,
- zwężenia zastawki mitralnej (dwudzielnej) serca,
- marskość wątroby,
- dializa otrzewnowa,
- zespół nerczycowy.
Przyczyną powstawania przesięku w jamie opłucnej może być obniżony poziom białka albuminy w krwi (hipoalbuminemia), choroby osierdzia czy niedoczynność tarczycy.
Obecność płynu wysiękowego w jamie opłucnej może być spowodowana odczynem opłucnej w przebiegu zapalenia płuc albo wysięku z nowotworu rozprzestrzeniającego się na opłucną. Jego przyczyną może być zapalenie płuc - zwłaszcza bakteryjne. Sytuacja bywa symptomem chorób zakaźnych, nowotworów, zatorowości płucnej, chorób układowych tkanki łącznej, chorób układu pokarmowego, krwiaków opłucnej, zespołu Dresslera, azbestozy, a także niektórych stanów pooperacyjnych. W przypadku leczenia wysięku w jamie opłucnej należy leczyć przede wszystkim chorobę podstawową, która doprowadziła do jego powstania.
Krew w jamie opłucnej pojawia się zwykle wskutek urazu płuca i uszkodzenia naczyń krwionośnych, a także w chorobach nowotworowych. Objawami krwiaka w jamie opłucnej jest ból o różnym nasileniu oraz duszność, a także objawy towarzyszące nadmiernej utracie krwi, czyli spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszona czynność serca oraz niedokrwistość. Po zdiagnozowaniu krwiaka opłucnej zachodzi potrzeba szybkiego drenażu jamy opłucnej celem usunięcia zgromadzonej w jamie opłucnej krwi.
Przyczynami chłonkotoku, czyli gromadzenia się chłonki w jamie opłucnej, jest zatkanie przewodu piersiowego lub jego odnóg lub uszkodzenie jego ściany, co skutkuje zahamowaniem przepływu chłonki. Do najczęstszych należą przyczyn chłonkotoku nowotwory klatki piersiowej, urazy, gruźlica, zakrzepica żylna.
Najczęstszymi chorobami opłucnej są: wysiękowe zapalenie opłucnej, ropniak opłucnej, odma opłucnej (samoistna, urazowa), międzybłoniak opłucnej, suche zapalenie opłucnej, a także przerzuty nowotworowe do opłucnej.
Płyn w opłucnej – objawy, diagnostyka, leczenie
Objawami obecności płynu w opłucnej są zazwyczaj: duszność i ból w klatce piersiowej. Lekarz stwierdza brak szmeru pęcherzykowego nad polami płucnymi po stronie, po której nagromadził się płyn, ponadto w czasie opukiwania klatki piersiowej stwierdza się stłumiony odgłos opukowy. Płyn w opłucnej można rozpoznać podczas badania lekarskiego, a potwierdzić za pomocą RTG płuc. Obecność "wody w płucach" zawsze wymaga szybkiego leczenia, ponieważ sytuacja może być niebezpieczna dla zdrowia lub życia.
Jak są zbudowane płuca, jak działają i jaką pełnia rolę? O tym mówi nasz film
