Co drugi z nas ma problem z zatokami. Czy mo¿na je skutecznie leczyæ
Ztoki przynosowe (³ac. sinus paranasales) to wy¶cie³ane b³on± ¶luzow± przestrzenie pneumatyczne w ko¶ciach twarzoczaszki, które s± po³±czone z jam± nosow±. Struktury te rozwijaj± siê ju¿ w ¿yciu p³odowym. Rozmieszczone s± symetrycznie wokó³ oczu i nosa, ³±cz± siê z jego jamami tak zwanym kompleksem uj¶ciowo-przewodowym.
Zatoki przynosowe – budowa i funkcje
Wyró¿nia siê cztery rodzaje zatok. Ich nazwy pochodz± od ich lokalizacji. Zatoki przynosowe obejmuj±:
- zatoki czo³owe (parzyste). Te po³o¿one w ko¶ci czo³owej parzyste przestrzenie oddzielone przegrod± czo³ow±,
- komórki sitowe. Zlokalizowane s± miêdzy jama nosow± a oczodo³ami. S± najmniejsze ze wszystkich zatok,
- zatoki klinowe. S± po³o¿one najg³êbiej. To nieregularna przestrzeñ przypominaj±ca motyla,
- zatoki szczêkowe (parzyste). Wystêpuj± parzy¶cie w ko¶ci szczêkowej. Maj± kszta³t piramidy.
Zatoki przynosowe to wpuklenia b³ony ¶luzowej wro¶niête od jamy nosowej w otaczaj±ce ko¶ci, od których przyjmuj± swoje nazwy. Zaczynaj± siê rozwijaæ ju¿ w ¿yciu p³odowym. Jako pierwsza wykszta³ca siê zatoka szczêkowa. Ostateczne wymiary osi±gaj± w drugiej dekadzie ¿ycia.
Rola zatok przynosowych w organizmie cz³owieka jest przedmiotem zainteresowañ naukowców, niestety kwestia ta nie zosta³a dotychczas wyja¶niona. Istniej± teorie na temat ich funkcjonowania. Niektóre, domniemane funkcje zatok przynosowych to:
- oddechowa. Zatoki ogrzewaj± i nawil¿aj± wdychane powietrze, wyrównuj± ró¿nicê ci¶nieñ podczas oddychania czy gwa³townego wzrostu jego warto¶ci,
- wêchowa,
- mechaniczna. Zatoki dziêki swojej budowie chroni± mózgoczaszkê przed urazami, poniewa¿ tworz± w ko¶ciach czaszki przestrzenie. Podczas urazu uszkodzone ko¶ci czaszki najpierw trafiaj± w przestrzeñ zatoki,
- termiczna. Stanowi± warstwê termoizolacyjn±, ogrzewaj± podstawê czaszki i oczodo³u,
- statyczna – wp³ywaj± na zmniejszenie wagi szkieletu twarzoczaszki,
- fonetyczna. Stanowi± bufor, przestrzeñ rezonacyjn±, która chroni ucho wewnêtrzne przed przewodzeniem drog± kostn± w³asnego g³osu.
Zatoki przynosowe – problemy i leczenie
Zatoki, ze wzglêdu na swoj± budowê i po³o¿enie oraz kontakt z wdychanym powietrzem, czêsto ulegaj± zapaleniu. Zapalenie zatok mog± wywo³aæ bakterie, wirusy i grzyby.
Zapalenie zatok mo¿e mieæ charakter przewlek³y, nawracaj±cy lub ostry. I tak:
- ostre zapalenie zatok przynosowych pojawia siê nagle i utrzymuje oko³o 3 tygodni,
- nawracaj±ce zapalenie zatok przynosowych pojawia siê co najmniej 4 razy w roku, w co najmniej 8-tygodniowych odstêpach,
- przewlek³e zapalenie zatok przynosowych trwa d³u¿ej ni¿ 6. tygodni. Pozostawia zmiany w b³onie ¶luzowej. Mo¿na je zaobserwowaæ podczas badania: tomografii komputerowej lub RTG zatok.
Jak objawia siê zapalenie zatok przynosowych? To g³ównie silny ból zatok, który pojawia siê tam, gdzie obecny jest stan zapalny. Dolegliwo¶ci potêguje ruch g³owy (g³ównie jej pochylanie). Towarzyszy mu uczucie rozpierania, mo¿e siê pojawiæ katar,kaszel oraz gor±czka.
Wiêkszo¶æ przypadków pocz±tkowego stadium zatkanych zatok mo¿na leczyæ domowymi sposobami oraz lekami dostêpnymi bez recepty. Pomagaj± zarówno preparaty obkurczaj±ce, jak i rozrzedzaj±ce wydzielinê, ¶rodki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Na zatkane zatoki przynosowe udra¿niaj±co dzia³aj± p³ukanki i inhalacje, jak równie¿ sól fizjologiczna czy woda morska. Na ból zatok pomog± ciep³e ok³ady z podgrzanej soli zawiniêtej w bawe³nian± ¶ciereczkê b±d¼ ciep³e kompresy. Warto zadbaæ tak¿e o odpowiednie nawil¿enie powietrza i optymaln± temperaturê.
Leczenie zapalenia zatok zale¿y przede wszystkim od przyczyny choroby. Terapia zatok objêtych zapaleniem wywo³anym przez wirusy jest najczê¶ciej objawowa. Je¿eli zatoki przynosowe zainfekowa³a bakteria, niezbêdny jest antybiotyk. Po w³±czeniu leczenia przez specjalistê nale¿y siêgaæ po domowe sposoby na zatoki, poniewa¿ przynosz± ulgê, poprawiaj± funkcjonowanie zatok i skracaj± czas infekcji.
Na infekcje szczególnie nara¿one s± osoby, które maj± wielokomorowe zatoki czo³owe, s± alergikami i astmatykami, choruj± na mukowiscydozê, pal± papierosy, nurkuj± b±d¼ maj± problemy z próchnic± zêbów.
