Czarcie żebro (ostrożeń) - charakterystyka rośliny
Czarcie żebro to ludowa nazwa rośliny ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum (L.), gatunku należącego do rodziny astrowatych. Można spotkać także z inne określenia czarciego żebra, takie jak pietra ziele, carskie ziele. Rośnie w środkowej i północnej Europie, a także w Azji. W Polsce ostrożeń warzywny jest powszechny i ma status gatunku rodzimego.
Czarcie żebro dorasta do wysokości 1,5 metra. Ma pojedynczą wysoko wzniesioną łodygę, rozgałęziającą się u góry oraz pozbawioną kolców. Liście czarciego żebra są lekko owłosione i na brzegach lekko kolczaste i ząbkowane. Kwiaty natomiast są średniej wielkości, zebrane w koszyczki wyrastające z wierzchołka rośliny. Okrywa koszyczka kwiatowego ma kolczastą strukturę. Kwiaty czarciego żebra mają żółty kolor i postać rurkowatą. Owoce natomiast są szarożółte, podłużne, z puchem kielichowym, pomagającym w rozprzestrzenianiu się nasion wraz z wiatrem.
Czarcie żebro jest byliną miododajną, zapylaną przez motyle lub błonkówki. Kwitnie od lipca do września, a nawet do października w czasie ciepłej jesieni. Lubi wilgotne łąki i zarośla, z żyzną glebą i strumieniami. Łatwo się rozprzestrzenia po polach, ale nie pojawia się na łąkach intensywnie koszonych. Ostrożeń jest chętnie zjadany przez bydło, gdy jeszcze jest młody, zanim mu łodyga stwardnieje. Uważa się, że dobrze służy zwierzętom, pomagając w utrzymaniu zdrowej i lśniącej sierści. A w podaniach ludowych ostrożeń służył do uprawiania czarów. Kąpiel w wywarze z czarciego ziela usuwała uroki.
Czarcie żebro (ostrożeń) jako roślina lecznicza
Za surowiec zielarski służy ziele ostrożnia warzywnego, czyli łodyga i liście (Herba Cirsii oleracei). Zawiera w swoim składzie m.in.: flawonoidy, inulinę, karotenoidy, alkaloidy, sterole, garbniki. Zawiera ponadto sporo białka, a także takie minerały jak wapń, magnez, potas. Czarcie żebro bywa gościem w kuchni japońskiej, indyjskiej, a także na Syberii. W tych rejonach jest uprawiane jako warzywo. Zresztą, na polskich ziemiach także niegdyś chętnie je zjadano.
W medycynie ludowej natomiast ostrożeń ceniony był jako środek moczopędny, przeciwreumatyczny, przeciwzapalny, a także jako zioło poprawiające kondycję skóry i włosów. Ma grzybobójcze i bakteriobójcze działanie dzięki obecności flawonoidów. Wykorzystuje się jego żółciopędne i żółciotwórcze właściwości w leczeniu i profilaktyce kamicy żółciowej, w zapaleniu wątroby i niedoborach żółci. Zawarte w czarcim ziele kwasy fenolowe i flawonoidy działają osłaniająco na miąższ wątroby oraz regenerująco na komórki wątroby. Ma także działanie odtruwające i wzmacniające organizm, a także przeciwkrwotoczne.
Stosowany zewnętrznie pomaga przy uszkodzeniach skóry, wysypkach, trądziku, a także przeciwdziała powstawaniu łupieżu i wypadaniu włosów. Łagodzi stany zapalne, czy też świąd skóry.
Czarcie żebro (ostrożeń) - przeciwwskazania
Jak każde zioło, także czarcie ziele powinno być zażywane z zachowaniem ostrożności i odstawione w razie jakichkolwiek oznak uczulenia. W dużych ilościach może wykazywać działanie toksyczne.
