Zaburzenia oddychania: jakie choroby objawiają się zaburzeniami oddychania. Jak postępować w przypadku zaburzeń oddychania

Zaburzenia oddychania oznaczają niemożność dostarczenia do płuc odpowiedniej ilości powietrza i stan, w którym wymiana gazowa w płucach nie gwarantuje wystarczającej ilości tlenu we krwi. Towarzyszą chorobom płuc i serca, schorzeniom metabolicznym, chorobom mózgu i nowotworom, a także niektórym urazom. Zaburzenia oddychania mogą być także oznaką silnych emocji.

Zaburzenia oddychania - co to oznacza?

Prawidłowa ilość oddechów u dorosłego człowieka wynosi 12-17 razy na minutę, przy czym wydech jest nieznacznie dłuższy. W procesie oddychania biorą udział nosi i usta, gardło, krtań i tchawica (górne drogi oddechowe) oraz oskrzela i płuca (dolne drogi oddechowe). W procesie oddychania wiodący udział mają mięśnie, które regulują wdech. U kobiet dominuje praca mięśni międzyżebrowych zewnętrznych, natomiast u mężczyzn - przepona. Określane jest to mianem toru oddychania (tor piersiowy i tor brzuszny). 

Do zaburzeń oddychania zalicza się zaburzenia częstości oddychania, gdy mówimy o oddechu zwolnionym lub przyspieszonym, a także zaburzenia głębokości oddechu (oddech spłycony i oddech pogłębiony) oraz zaburzenia regularności oddechu, zaburzenia ruchów klatki piersiowej oraz toru oddechowego. Zaburzenia oddychania są groźne dla zdrowia. Mogą także stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia.

Zaburzenia oddychania: jakie choroby związane są z zaburzeniami oddychania

Wśród chorób objawiających się zaburzeniami oddychania są przede wszystkim choroby płuc oraz choroby serca, a także choroby mózgu, choroby metaboliczne, w tym cukrzyca, nowotwory i urazy. Zdarzają się ponadto zaburzenia oddychania związane z silnymi emocjami, takimi jak nadmierny strach lub radość.

Podstawowym objawem zaburzeń oddychania jest duszność, uczucie że brakuje nam powietrza. Duszności mogą być gwałtowne lub narastać stopniowo. Takie zaburzenia wymagają wizyty u lekarza. Badania lekarskie polegają na osłuchaniu klatki piersiowej pacjenta, a następnie - w zależności od potrzeb - wykonaniu RTG klatki piersiowej oraz badania gazometrycznego krwi. Potrzebne są także badania laboratoryjne krwi, pomocne może okazać się oznaczenie glukozy we krwi lub kreatyniny. Ponadto w niektórych przypadkach wykonuje się badanie spirometryczne i EKG serca. Przy dalszych kłopotach z wydaniem diagnozy może być potrzebna tomografia płuc lub głowy.

Jak zbudowane są płuca?

Zaburzenia oddychania - rodzaje zaburzeń oraz choroby, które je najczęściej wywołują

Oddech przyspieszony - oznacza niewydolność oddechową, która może towarzyszyć takim chorobom płuc jak zapalenie płuc, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, czyli POCHP, zapalenie oskrzeli, a także rak płuc. Ponadto przyspieszenie oddechu związane jest z niewydolnością serca, niedokrwistością, wysoką gorączką oraz z silnym bólem.

Oddech spowolniony - pojawia się w niektórych chorobach mózgu, a także w przypadku chorób metabolicznych, takich jak śpiączka cukrzycowa i mocznica. A ponadto jest objawem poważnego zatrucia lekami, mającymi wpływ na proces oddychania.

Oddech pogłębiony - może zdarzyć się w przypadku tzw. śpiączki ketonowej przy niewyrównanej cukrzycy, natomiast oddech spłycony związany jest z niewydolnością płuc w przebiegu ciężkich chorób płuc. Jest także charakterystyczny dla stanów agonalnych.

Przy schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego, takich jak udar mózgu, encefalopatia metaboliczna i polekowa oraz niewydolność serca pojawia się tzw. oddech Cheyne'sa-Stoekesa. Polega na powtarzającym się cyklu bezdechów oraz coraz szybszych i głębszych oddechów. Inny rodzaj zaburzenia to oddech Biota, oznaczający szybki, płytki i nieregularny oddech. Bezdech może trwać nawet 30 sekund. Związany jest z chorobami ośrodkowego układu nerwowego oraz ze śpiączką farmakologiczną. Towarzyszy także agonii.

Zmiana toru oddechowego z brzusznego na piersiowy u mężczyzn związana jest z wodobrzuszem, a także z pojawieniem się wielkich guzów w jamie brzusznej lub z porażeniem przepony. Jest objawem takich chorób jak choroby opłucnej, zesztywniające zapalenie kręgosłupa, porażenie mięśni międzyżebrowych.

Przy odmie opłucnowej i płynie w jamie opłucnej pojawia się oddech jednostronny. Natomiast oddech paradoksalny oznacza zapadanie się klatki piersiowej przy wdechu, co związane jest z urazami klatki piersiowej i towarzyszy złamaniu kilku żeber w więcej niż dwóch miejscach.

Dla chorób związanych z zaburzeniami psychicznymi, na przykład z nerwicą, charakterystyczne jest występowanie oddechu wdychającego, to znaczy takiego, gdy oddychanie przerywane jest głębokimi wdechami.

Nocne zaburzenia oddychania

Takie zaburzenia wpływają na jakość snu. Najczęstsza postać to chrapanie i jego groźna postać, czyli obturacyjny bezdech senny. Prowadzi bowiem do niedotlenienia mózgu, a w konsekwencji do wielu stanów, w tym do utrzymującego się zmęczenia w ciągu dnia, spadku koncentracji, kłopotów z pamięcią, porannych bólów głowy.