Hormon wzrostu – jak działa?
Hormon wzrostu jest wytwarzany przez przysadkę mózgową, a dokładniej komórki znajdujące się w jej przednim płacie. Hormon ten nie jest produkowany stale, a jego wydzielanie odbywa się w sposób pulsacyjny. Częstość, a także ilość wydzielanego hormonu jest zależna od płci oraz wieku. Najwięcej somatotropiny organizm wydziela w okresie dojrzewania. Później poziom hormonu stopniowo spada, co objawia się spadkiem siły mięśni, osłabieniem i zmianą wyglądu. Pobudzanie wydzielania somatotropiny jest wywoływane przez somatoliberynę (hormon wytwarzany przez podwzgórze), a hamowane przez somatostatynę (jest wydzielana przez centra znajdujące się w różnych obszarach ciała). Hormon somatotropowy poprzez stymulację wydzielania tak zwanych insulinopodobnych czynników wzrostu stymuluje wzrastanie i wzrost masy ciała. Somatotropina ma również wpływ na gospodarkę wodną i mineralną, przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej i procesy rozpadu glikogenu w wątrobie, co skutkuje wzrostem poziomu cukru we krwi.
Hormon wzrostu – nadmiar
U niektórych osób występuje nadmierne wydzielanie somatotropiny, co spowodowane jest najczęściej gruczolakiem przysadki mózgowej lub nadmiernym wydzielaniem somatoliberyny. Prowadzi to do dwóch schorzeń:
- Akromegalia - występuje u dorosłych osób, których kości przestały rosnąć. Charakteryzuje się nadmiernym rozrostem tkanek miękkich żuchwy, nosa, języka, dłoni, stóp, serca oraz wałów nadoczodołowych. Powoduje to wiele problemów zdrowotnych, między innymi zespół bezdechu sennego oraz zaburzenia mowy. Inne objawy choroby to nadmierna potliwość, nadmierne owłosienie, nadciśnienie, pogrubienie skóry, cukrzyca, deformacja stawów i kości, zaparcia, kamica nerkowa oraz szereg innych komplikacji. W przypadku tego schorzenia stosuje się przede wszystkim leczenie chirurgiczne polegające na usunięciu gruczolaka przez zatokę klinową. U pacjentów, u których występują przeciwwskazania do operacji stosuje się leczenie farmakologiczne. Czasami jako leczenie uzupełniające stosuje się radioterapię.
- Gigantyzm – jest schorzeniem podobnym do akromegalii, z tą różnicą, że występuje u dzieci i powoduje nadmierny rozrost kośćca oraz innych tkanek. W przypadku tej choroby obserwuje się prawidłowy wiek kostny oraz równomierne wzrastanie. Objawy gigantyzmu to przede wszystkim ubytek pola widzenia wywołany uciskiem gruczolaka na nerw wzrokowy, w skrajnych przypadkach skutkujący zanikiem nerwu. U osób cierpiących na gigantyzm obserwuje się również częste bóle głowy, zaburzenia miesiączkowania, opóźnione pokwitanie, nadmierną potliwość, grube palce u stóp, duże dłonie oraz charakterystycznie zarysowaną szczękę.
Hormon wzrostu - niedobór
Osoby, u których wydzielana jest zbyt mała ilość hormonu wzrostu lub wcale nie jest on wydzielany chorują na karłowatość przysadkową. U dzieci z niedoborem hormonu wzrostu obserwuje się zahamowanie wzrostu oraz niedorozwój płciowy. Charakterystyczne są małe dłonie, krótki nos, pyzate policzki, a także gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha. Co ciekawe, niedobory somatotropiny występują również u osób dorosłych, u których objawiają się obniżeniem energii, pojawianiem się stanów depresyjnych, wysuszeniem skóry, odczuwaniem lęku, zaburzeniami emocjonalnymi oraz szybszym męczeniem się. U takich pacjentów stosuje się terapię, która polega na podawaniu hormonu wzrostu.
Somatotropina – zastosowanie hormonu
Hormon somatotropowy podaje się osobom, u których występuje jego niedobór, ale jest on stosowany również przez osoby zdrowe. Jest on stosowany między innymi przez sportowców, ponieważ wpływa na przyspieszenie budowania masy mięśniowej. Somatotropina znajduje zastosowanie także w medycynie estetycznej, gdzie jest stosowana jako środek odmładzający.
Przyjmowanie hormonu wzrostu przez dłuższy czas powoduje przyspieszenie wydzielania insuliny. W związku z tym, stosowanie hormonu przez zdrowe osoby może skutkować rozwojem cukrzycy. Warto pamiętać, że przyjmowanie hormonu bez konsultacji z lekarzem może prowadzić do zaburzeń hormonalnych. Dodatkowo, somatotropina ma wpływ na tkankę tłuszczową przyspieszając procesy rozkładu trójglicerydów i redukuje lipogenezę, przez co w osoczu zwiększa się stężenie wolnych kwasów tłuszczowych.
