Ostry brzuch to objaw, który występuje zwykle w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego. Taki stan stanowi poważne zagrożenie dla życia pacjenta, w związku z czym wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Jakie są inne przyczyny ostrego brzucha? Jakie są dolegliwości związane z tym stanem i w jaki sposób się go leczy?
Ostry brzuch – objawy
Ostry brzuch objawia się przede wszystkim wzdętym, twardym brzuchem oraz silnymi dolegliwościami bólowymi. Ból może mieć różne nasilenie, które może być na stałym poziomie lub stopniowo narastać. Dolegliwości mają charakter kolkowy (towarzyszy na przykład niedrożności) lub ciągły (taki rodzaj bólu występuje w przypadku zapalenia). Czasami ból występuje tylko w jednym miejscu, a czasami przemieszcza się. Ostry brzuch wiąże się także ze spowolnieniem albo całkowitym zatrzymaniem perystaltyki jelit. U większości pacjentów występują również objawy uogólnione, takie jak:
- Podwyższona temperatura,
- Wymioty,
- Przyspieszony oddech,
- Zaburzenia oddychania,
- Bladość skóry,
- Przyspieszone tętno,
- Ochłodzenie czoła i dłoni,
- Osłabienie,
- Nadmierna potliwość,
- Zmniejszenie ilości oddawanego moczu (aż do całkowitego zatrzymania).
Ból brzucha czasem błaha dolegliwość, czasem objaw choroby. Pokaż, gdzie boli, podpowiemy dlaczego
U pacjentów z ostrym brzuchem obserwuje się nieoddawanie stolca oraz zatrzymanie gazów. Dodatkowo, występują objawy związane bezpośrednio z przyczyną choroby. W przypadku, gdy przyczyną stanu chorobowego jest krwawienie do przewodu pokarmowego, charakterystyczny jest smolisty stolec albo stolec, w którym obecna jest krew.
Dolegliwości związane z ostrym brzuchem często pojawiają się nagle, a stan chorego gwałtownie się pogarsza. Jeżeli wystąpią objawy, które mogą świadczyć o ostrym brzuchu nie należy nic jeść, ani pić. Odradza się też przyjmowanie leków przeciwbólowych, ponieważ mogą one zaburzać objawy choroby i utrudnić postawienie diagnozy.
Ostry brzuch – przyczyny
Ostry brzuch jest powodowany stanem chorobowym (ostrym lub przewlekłym) rozwijającym się w obrębie narządów jamy brzusznej. Przyczynami ostrego brzucha są schorzenia ginekologiczne, internistyczne oraz chirurgiczne. Do przyczyn ginekologicznych zalicza się ciążę pozamaciczną, zapalenie jajowodów, endometriozę, torbiel jajnika, a także ból związany z owulacją. Przyczyny chirurgiczne to niedrożność jelit, kolka żółciowa, zapalenie otrzewnej, zapalenie jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego, krwawienie do przewodu pokarmowego, niedokrwienie oraz perforacja jelita lub wrzodu. Oprócz tego można mówić o przyczynach niechirurgicznych, wśród których są choroby układu pokarmowego, zakażenie dróg moczowych, schorzenia układu krążenia, choroby o podłożu metabolicznym, choroby zakaźne i zaburzenia funkcjonowania układu endokrynnego.
Ostry brzuch – diagnoza i leczenie
W wielu sytuacjach do postawienia diagnozy ostrego brzucha wystarczy wywiad lekarski i dokładne opisanie dolegliwości. Ważne jest, aby pacjent określił, w jakich okolicznościach pojawił się ból, gdzie jest zlokalizowany czy jego nasilenie się zmienia, a także jaki ma charakter. Następnie lekarz przechodzi do badania brzucha – naciska go w celu stwierdzenia, jak pacjent reaguje na bodźce oraz sprawdza, gdzie ból jest najsilniejszy. Czasami wywiad i badanie brzucha są wystarczające, żeby postawić diagnozę i skierować pacjenta na operację. W niektórych przypadkach wykonywane jest badanie przez odbytnicę, a u kobiet badanie ginekologiczne. Przeprowadza się również badanie krwi, badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej i badanie RTG. Badanie krwi jest ukierunkowane na występowanie we krwi markerów stanu zapalnego, natomiast dzięki badaniom obrazowym możliwe jest uwidocznienie ewentualnych zmian w jamie brzusznej.
Często w przypadku rozpoznania ostrego brzucha konieczne jest przeprowadzenie operacji polegającej na otwarciu jamy brzusznej. Leczenie operacyjne nie we wszystkich sytuacjach jest konieczne. Leczenie nieoperacyjne polega na podawaniu pacjentowi antybiotyków, założeniu sondy żołądkowej oraz podawaniu płynów. W wielu przypadkach pozwala to na osiągnięcie znacznej poprawy ogólnego stanu pacjenta i uniknięcie operacji. Stan pacjenta musi być stale monitorowany, ponieważ może się pogarszać do tego stopnia, że mimo tego, iż początkowo operacja nie była konieczna, w efekcie nie można uniknąć interwencji chirurgicznej. Czasami zamiast operacji przeprowadza się zabiegi endoskopowe. Ten sposób leczenia jest skuteczny na przykład w przypadku krwawień z przewodu pokarmowego oraz mechanicznej niedrożności przewodu pokarmowego.
