Zakwalifikowanie pacjenta do kategorii: stan nag³y, pilny, stabilny, mo¿e mieæ kluczowe znaczenie co do tego, w jakim czasie i przez kogo zostanie udzielona choremu pomoc. Obowi±zuj±ce wci±¿ przepisy pochodz± sprzed kilkunastu lat.
Nie tylko krótsze kolejki
O tym, jak istotny bywa dopisek na skierowaniu: "pilne" ("cito"), przekonali¶my siê przy okazji testowania wyszukiwarki NFZ - Informator o Terminach Leczenia. Chocia¿ przepisy nie precyzuj±, w jakim czasie ma nas przyj±æ lekarz, gdy mamy takie szczególne skierowanie, w praktyce okazywa³o siê, ¿e kolejka mo¿e siê skróciæ o parê miesiêcy, a nawet konsultacja bêdzie mo¿liwa nawet z dnia na dzieñ (wiêcej na ten temat w naszym raporcie).
Zobacz tak¿e:
Filip Chajzer pyta, jak omin±æ kolejki do lekarza w ramach NFZ. Ekspertka podpowiada
Niezale¿nie od tego, do jakiego lekarza i placówki trafimy w ramach NFZ, nasz stan mo¿e byæ oceniony jako: stabilny (takim jest w domy¶le, gdy w dokumentacji nie ma dodatkowej adnotacji, pilny i nag³y. W tym ostatnim przypadku, w sytuacji zagra¿aj±cej ¿yciu, pomoc w niezbêdnym zakresie mo¿e byæ udzielona tak¿e przez podmiot, który nie ma umowy z NFZ.(1) W praktyce oznacza to, ¿e je¶li dochodzi do losowego wypadku w pobli¿u placówki prywatnej i pracuj±cy tam lekarz udzieli nam pomocy, chocia¿ nie ma umowy z NFZ, fundusz jest zobowi±zany zwróciæ mu koszty ¶wiadczenia.
Stan nag³y i zagro¿enie ¿ycia
W sytuacji zagro¿enia ¿ycia pacjentami przede wszystkim zajmuj± siê przyszpitalne izby przyjêæ (IP) i szpitalne oddzia³y ratunkowe (SOR-y). Obowi±zuj±ce przepisy precyzuj±, kiedy pacjent wymaga natychmiastowej opieki, bo jest w stanie nag³ego zagro¿enia zdrowotnego(2).
Przez stan nag³ego zagro¿enia zdrowotnego nale¿y rozumieæ stan polegaj±cy na nag³ym (lub przewidywanym w krótkim czasie) pojawieniu siê objawów pogorszenia zdrowia, których bezpo¶rednim nastêpstwem mo¿e byæ powa¿ne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie cia³a lub utrata ¿ycia, wymagaj±ce podjêcia natychmiastowych medycznych czynno¶ci ratunkowych i leczenia.
Do takich przypadków nale¿± przede wszystkim :
- utrata przytomno¶ci,
- zaburzenia ¶wiadomo¶ci,
- drgawki,
- nag³y, ostry ból w klatce piersiowej,
- zaburzenia rytmu serca,
- nasilona duszno¶æ,
- nag³y ostry ból brzucha,
- uporczywe wymioty,
- gwa³townie postêpuj±cy poród,
- ostre i nasilone reakcje uczuleniowe (wysypka, duszno¶æ) bêd±ce efektem za¿ycia leku,
- uk±szenia, czy u¿±dlenia przez jadowite zwierzêta,
- zatrucia lekami, ¶rodkami chemicznymi czy gazami,
- rozleg³e oparzenia,
- udar cieplny,
- wyziêbienie organizmu,
- pora¿enie pr±dem,
- podtopienie lub utoniêcie,
- agresja spowodowana chorob± psychiczn±,
- dokonana próba samobójcza,
- upadek z du¿ej wysoko¶ci,
- rozleg³a rana, bêd±ca efektem urazu,
- urazy koñczyny dolnej, uniemo¿liwiaj±ce samodzielne poruszanie siê.
W sytuacji nag³ego zagro¿enia zdrowotnego nale¿y wezwaæ pogotowie ratunkowe. Zespó³ z karetki udzieli pierwszej pomocy. Prawdopodobnie, w razie potrzeby, zespó³ ratownictwa medycznego przetransportuje chorego do najbli¿szego szpitalnego oddzia³u ratunkowego, ale mo¿e te¿ zawie¼æ go do szpitala wskazanego przez dyspozytora medycznego albo lekarza koordynatora ratownictwa medycznego. Bywa, ¿e ze wzglêdu na rodzaj i stopieñ ciê¿ko¶ci urazu chory jest transportowany od razu do odleg³ej placówki, ale daj±cej mu najwiêksze szanse na skuteczne leczenie, np. do centrum urazowego, o¶rodka oparzeniowego, udarowego albo do o¶rodka kardiologii interwencyjnej.
Po karetkê pogotowia ratunkowego dzwonimy tylko w sytuacji bezpo¶redniego zagro¿enia ¿ycia lub nag³ego, powa¿nego pogorszenia stanu zdrowia! W innym przypadku korzystamy z pomocy swojego lekarza rodzinnego (lekarza podstawowej opieki zdrowotnej) lub z nocnej i ¶wi±tecznej opieki zdrowotnej.
Stan pilny
Z okre¶leniem "pilne" pacjent najczê¶ciej spotyka siê, gdy jest kierowany przez lekarza do szpitala lub do specjalisty, zarówno na leczenie, jak i diagnostykê.
Skierowanie z dopiskiem "pilne" wydawane jest na podstawie kryteriów medycznych, zawartych w rozporz±dzeniu wydanym w 2005 roku, przez ówczesnego ministra zdrowia Marka Balickiego (3). Ma znaczenie przy ustalaniu kolejki do ¶wiadczeñ medycznych. Nie oznacza gwarancji us³ugi w precyzyjnie okre¶lonym czasie. Umo¿liwia dostêp do niej przed pacjentami w stanie stabilnym.
¦wiadczeniodawca (lekarz, placówka medyczna) umieszcza ¶wiadczeniobiorcê (pacjenta), z wyj±tkiem ¶wiadczeniobiorcy znajduj±cego siê w stanie nag³ym (o którym by³o wcze¶niej), na li¶cie oczekuj±cych na udzielenie ¶wiadczenia opieki zdrowotnej, na podstawie nastêpuj±cych kryteriów:
- stanu zdrowia pacjenta,
- rokowania co do dalszego przebiegu choroby,
- chorób wspó³istniej±cych, maj±cych wp³yw na chorobê, z powodu której ma byæ udzielone ¶wiadczenie,
- zagro¿enia wyst±pienia, utrwalenia lub pog³êbienia niepe³nosprawno¶ci.
"Przypadek pilny" to taki, gdy pacjent musi byæ jak najwcze¶niej przyjêty ze wzglêdu na dynamikê procesu chorobowego i mo¿liwo¶æ szybkiego pogorszenia stanu zdrowia lub znacz±cego zmniejszenia szans na powrót do zdrowia.
Komu zatem przys³uguje ¶wiadczenie pilne w poradni? W³a¶ciwie ka¿demu, komu uda siê uzyskaæ odpowiednie skierowanie, gdy to jest wymagane. Je¶li dana us³uga przys³uguje bez skierowania, mo¿e o tym zdecydowaæ lekarz w placówce, do której uda³ siê pacjent (np. gdy zg³asza siê rodzic z ma³ym dzieckiem, które ma wysok± gor±czkê). Wytyczne i wskazania s± bardzo ró¿nie interpretowane przez lekarzy, bo powy¿sze kryteria s± ma³o konkretne. W niektórych placówkach (np. w obleganych o¶rodkach wczesnej interwencji) niemal wszyscy pacjenci zg³aszaj± siê ze skierowaniem "pilne" (zgodnie z sugesti± rejestracji).
Co w praktyce zapis: "pilne" gwarantuje? W przypadku skierowania do szpitala - niewiele, bo zgodnie z cytowanym rozporz±dzeniem, lekarz przyjmuj±cy pacjenta ponownie ocenia jego stan i potwierdza (lub nie) takie wskazanie. W przypadku opieki ambulatoryjnej - pacjent ze skierowaniem oznaczonym jako "pilne", powinien byæ ustawiony w kolejce przed pacjentami stabilnymi. Oznacza to wyra¼ne skrócenie kolejki, ale bywa, ¿e wizyta i tak jest mo¿liwa dopiero za kilka miesiêcy.
Stan stabilny i uprzywilejowani
Stan stabilny oznacza, ¿e wed³ug wstêpnej oceny pacjent mo¿e poczekaæ na poradê czy badanie, zgodnie z obowi±zuj±c± kolejk± do ¶wiadczenia. Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e nie musi tak byæ, poniewa¿ s± grupy uprzywilejowane, choæby honorowi krwiodawcy, dawcy przeszczepu, inwalidzi wojenni itd (4).
Prawo do ¶wiadczeñ poza kolejno¶ci± przys³uguje tak¿e dzieciom, które podlegaj± ustawie "Za ¿yciem", g³ównie kojarzonej z jednorazowym ¶wiadczeniem 4000 z³, a tymczasem nadaje ona znacznie wiêcej praw (5).
Przypisy
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o ¶wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze ¶rodków publicznych – otwórz link do ustawy (Dz.U. 2004 nr 210 poz. 2135).
- Na podstawie Ustawy z dnia 8 wrze¶nia 2006 r. o Pañstwowym Ratownictwie Medycznym - otwórz link do ustawy (Dz.U. 2006 nr 191 poz. 1410).
- Rozporz±dzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 wrze¶nia 2005 r. w sprawie kryteriów medycznych, jakimi powinni kierowaæ siê ¶wiadczeniodawcy, umieszczaj±c ¶wiadczeniobiorców na listach oczekuj±cych na udzielenie ¶wiadczenia opieki zdrowotnej, (Dz.U. z 2005 r. Nr 200, poz.1661).
- Wykaz osób, którym przys³uguje obs³uga poza kolejno¶ci± (wg. NFZ, aktualizacja z dnia 04.01.19).
- Zdecydowanie wiêcej na ten temat: Informator NFZ "Za ¿yciem"
