Siodło tureckie - co to jest za element ciała? Budowa siodła tureckiego
Siodło tureckie (łac. sella turcica) jest to środkowy odcinek górnej powierzchni trzonu kości klinowej. Przed nim znajduje się mały guzek siodła (łac. tuberculum sellae). Położone jest w środkowej części podstawy czaszki. W lekkim wgłębieniu na siodle, w tzw. dole przysadki, znajduje się ważny organ - przysadka mózgowa. Ten fragment kości klinowej przypomina nieco wyglądem siodło tureckie, stąd nazwa. Chroni przysadkę mózgową z trzech stron. Od góry natomiast przysadka mózgowa jest przykryta tkanką łączną o nazwie przepona siodła tureckiego. Sam gruczoł leży otoczony płynem mózgowo-rdzeniowym i jest przytrzymywany przez przeponę. Choroby związane z siodłem tureckim noszą nazwę zespołu pustego siodła.
Zacznijmy od tego, co to jest kość klinowa? Jest to jedna z kości czaszki. Ma do spełnienia wiele ważnych funkcji. To wewnątrz kości klinowej mieszczą się zatoki. Ponadto kość klinowa chroni newralgiczne części mózgu. Składa się z trzech części: trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych. Dół przysadki mózgowej i siodło tureckie znajdują się na górnej powierzchni trzonu kości klinowej.
Przednia ściana siodła tureckiego ma dwa pochyłe wyrostki środkowe, w tylnej części natomiast znajdują się grzebień siodła oraz tylne wyrostki pochyłe. To tutaj przylega namiot móżdżku. Na zewnątrz siodła, po bokach, rozmieszczone są bruzdy tętnicy szyjnej.
Siodło tureckie - zespół pustego siodła
Zespół pustego siodła (łac. syndroma sellae vacuae, ang. empty sella syndrome, ESS) jest to choroba związana z przysadką mózgową. Polega na wpuklaniu się przestrzeni podpajęczynówkowej w obręb siodła tureckiego. Przestrzeń podpajęczynówkowa jest to inaczej przestrzeń, znajdująca się pomiędzy blaszką opony pajęczej a oponą miękką. Otacza mózgowie w jamie czaszki oraz rdzeń kręgowy w kanale kręgowym. Wypełniona jest płynem mózgowo-rdzeniowym. Przez przestrzeń podpajęczynówkową przechodzą także naczynia krwionośne oraz nerwy czaszkowe i korzenie nerwów rdzeniowych.
Istnieją dwie postaci tej choroby: pierwotny i wtórny zespół pustego siodła. W przypadku pierwotnego ESS przyczyną jest uszkodzenie przepony siodła tureckiego lub wrodzony brak przepony. To powoduje, że naciskający na oponę pajęczą płyn mózgowo-rdzeniowy powoduje, że wnika ona do środka i uszkadza, niejako miażdży przysadkę mózgową. Ulega ona wtedy deformacji i przestaje prawidłowo działać.
Wtórny zespół ESS powstaje w wyniku chirurgicznego usunięcia przysadki mózgowej lub jej zaniku w wyniku działania niektórych leków lub radioterapii. Wśród przyczyn znajduje się także dość rzadki udar przysadki, polegający na zawale lub krwawieniu do przysadki mózgowej, co może mieć związek z gruczolakiem przysadki.
Choroba dotyczy około 5 proc. populacji i dotyka głównie kobiety.
Siodło tureckie: jakie są objawy zespołu pustego siodła?
W wyniku uszkodzeń szypuły przysadki mózgowej dochodzi do zerwania osi podwzgórze-przysadka mózgowa, co grozi hiperprolaktynemią, czyli nadmiarem prolaktyny (hormon peptydowy) we krwi, a także przemieszczeniem nerwów wzrokowych i skrzyżowaniem ich dróg.
Schorzenie często nie daje żadnych objawów klinicznych i diagnozowane bywa przypadkowo. Dotyczy to przede wszystkim wrodzonego zespołu pustego siodła. Natomiast forma nabyta ESS oznacza zaburzenia hormonalne, związane z zaburzeniami wydzielania hormonów przez przysadkę mózgową.
Objawy ESS są związane z nadmiarem prolaktyny we krwi oraz niedoczynnością przysadki, a więc z zaburzeniami w produkcji innych hormonów, nad którymi kontrolę sprawuje przysadka (wazoprezyna, oksytocyna, hormony tarczycy, nadnerczy, jąder i jajnika):
- zaburzenia miesiączkowania
- obniżenie libido
- impotencja
Ponadto przemieszczenie nerwu wzrokowego powoduje czasem ubytki w widzeniu oraz bóle neurologiczne głowy.
Leczenie nie jest konieczne, jeżeli zespół pustego siodła nie daje większych objawów. W niektórych przypadkach podaje się hormony przysadki lub obniża się poziom prolaktyny we krwi.
