Żywienie dojelitowe: na czym polega, w jakich chorobach jest konieczne, wskazania

Żywienie dojelitowe jest jedną z form żywienia chorych, którzy nie mogą przyjmować pokarmów i płynów, doustnie. Substancje odżywcze podaje się wtedy bezpośrednio do żołądka lub jelita przez zgłębnik zakładany przez nos, albo też po stworzeniu sztucznego dostępu do przewodu pokarmowego (stomia).

Żywienie dojelitowe - na czym polega?

Żywienie dojelitowe polega na podawaniu choremu bezpośrednio do żołądka lub jelit, składników odżywczych, czyli białka, węglowodanów, mikroelementów oraz witamin w formie specjalnej odżywki, zwanej dietą przemysłową. Takie żywienie stosuje się u chorych, którzy nie mogą przyjmować pożywienia w sposób naturalny lub też podaje się osobom skrajnie niedożywionym w wyniku chorób podstawowych. Są to na przykład chorzy z ciężkimi schorzeniami utrudniającymi połykanie, takimi jak rak krtani, powodujący zwężenie światła przełyku.

Aby żywienie dojelitowe było możliwe chory musi mieć sprawny przewód pokarmowy, żeby organizm mógł wchłonąć składniki odżywcze. Nie można zatem wdrożyć tego typu żywienia u osób, które mają niedrożny przewód pokarmowy, zaburzona jest u nich czynność jelit, przy biegunkach oraz w wypadku zaburzeń we wchłanianiu jelitowym, a także po wstrząsie, urazie wielonarządowym, w ostrych stanach zapalnych jamy brzusznej, atonii żołądka i jelit oraz przy ciężkich oparzeniach.

Żywienie dojelitowe - metody żywienia

Istnieją dwie drogi podawania preparatów żywieniowych: przez zgłębnik nosowo-żołądkowy lub nosowo-jelitowy oraz lub przez tzw. przetokę odżywczą (stomia) do żołądka lub do jelit. Zgłębnik jest to rodzaj rurki (sonda), którą umieszcza się w przewodzie pokarmowym, wprowadzając ją przez nos chorego aż do żołądka lub do jelit lub przez specjalny otwór w ciele chorego, czyli przetokę (stomia). Drugi koniec sondy służy do podawania pokarmu.

W przypadku stomii możemy mówić o gastrostomii oraz o stomii dojelitowej. Gastrostomia (PEG) - przeskórna endoskopowa gastrostomia - polega na wprowadzeniu zgłębnika do żołądka przez ścianę jamy brzusznej. Stomia dojelitowa (PEJ) natomiast oznacza wprowadzenie zgłębnika przez przetokę do jelita.

Żołądkowi zwykle przypisujemy bardzo ważna rolę. Czy faktycznie jest tak istotnym organem? Czy można żyć bez żołądka? O tym mówi nasz film. 

Żywienie dojelitowe - wskazania

Wskazania do żywienia dojelitowego obejmują:

• niedożywienie lub niedostateczne odżywianie w następstwie urazu lub choroby
• zaburzenia połykania
• zwężenie górnego odcinka przewodu pokarmowego
• rozległe oparzenia
• zespół krótkiego jelita
• pooperacyjne przetoki jelitowe
• powikłania pooperacyjne
• choroby zapalne jelit
• chemioterapia lub radioterapia
• zaburzenia trawienia i wchłaniania
• okres po zakończeniu żywienia pozajelitowego
• wyniszczenie
• długo gojące się rany i odleżyny
• jadłowstręt
• wyniszczenie w chorobach zakaźnych

Żywienie dojelitowe w warunkach domowych - wskazania

Żywienie dojelitowe w warunkach domowych jest refundowane przez NFZ i obejmuje następujące przypadki:

• choroby neurologiczne i zaburzenia połykania w przypadku powikłań po udarze mózgu, a także stwardnienie zanikowe boczne (SLA), miastenia i zespoły miasteniczne, miopatie, polineuropatie, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera i inne zespoły otępienne, stwardnienie rozsiane (SM)
• choroby onkologiczne - nowotwory jamy ustnej, gardła i przełyku, zaawansowana choroba nowotworowa żołądka
• choroby zapalne jelit
• mukowiscydoza

Żywienie dojelitowe - dieta przemysłowa

Do żywienia dojelitowego wykorzystuje się gotowe preparaty, tzw. diety przemysłowe. Dieta przemysłowa jest to preparat żywieniowy stosowany w celach leczniczych lub służący do podawania doustnego w przypadku niedożywienia. Istnieje kilka rodzajów diet specjalistycznych, a właściwą dobiera zawsze lekarz, uwzględniając stan chorego, rodzaj schorzenia i stopień niedożywienia.

Jest to preparat płynny, zawierający wszystkie składniki, zgodnie z potrzebami organizmu, czyli białka, tłuszcze, witaminy, mikroelementy oraz wodę w odpowiednich proporcjach. Wytwarzany jest ze składników pokarmowych wysokiej jakości i sterylnie zapakowany w plastikowe worki lub w szklane opakowania. Nie zawiera cholesterolu, a tłuszcze są pozyskiwane głównie z oleju rybnego. Preparat zawiera także błonnik. Podawany jest chorym kilka razy w ciągu dnia przez strzykawkę do zgłębnika lub za pomocą zestawu grawitacyjnego albo pompy żywieniowej. 

Żywienie dojelitowe - powikłania

Czasami podaje się także dojelitowo zwykłe zmiksowane jedzenie domowe, ale oznacza to, że istnieje konieczność zastosowania szerszych zgłębników, co może spowodować groźne powikłania. Dlatego ten sposób żywienia można stosować tylko okresowo, nie dłużej niż 10 dni. Powikłania to, między innymi, ryzyko rozwoju martwicy nosa, zapalenie ucha środkowego, zachłystowe zapalenie płuc oraz refluks żołądkowo-przełykowy.

W przypadku dłuższego okresu karmienia dojelitowego należy wykorzystywać cienkie poliuretanowe lub silikonowe zgłębniki, które zmniejszają ryzyko powikłań. Jeżeli istnieje konieczność dłuższego żywienia dojelitowego wykonuje się przetokę i wprowadza zgłębnik bezpośrednio do żołądka lub jelit.