Szałwia - co to za roślina?
Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.) to roślina z rodziny jasnotowatych, w stanie naturalnym rosnąca głównie w basecie Morza Śródziemnego. Jest półkrzewem, który lubi porastać słoneczne zbocza z glebą bogatą w wapń. Uprawiana jest w celach leczniczych, a ponadto wykorzystuje się ją w kuchni jako przyprawę. Szałwia jest także rośliną ozdobną, występującą w ponad 600 odmianach. Są wśród nich zarówno gatunki jednoroczne, jak i wieloletnie. Uprawiana jest dla kolorowych kwiatów, pojawiających się obficie od czerwca do późnej jesieni. Szałwia lekarska natomiast to przede wszystkim roślina zielarska.
Szałwia lekarska - roślina lecznicza
Surowcem zielarskim są liście szałwii lekarskiej, które zbiera się w maju, jeszcze przed kwitnieniem. Suszy się je następnie w temperaturze nie wyższej niż 35 stopni Celsjusza, w sposób naturalny, w przewiewnym miejscu. Kiedyś uważano szałwię za dobre antidotum na ukąszenia węży, a także za lekarstwo na przeziębienia, gorączkę, zaparcia, choroby oczu i wątroby. Niektórzy w przeszłości uznawali ją także za roślinę magiczną, a nawet za afrodyzjak.
Współcześnie szałwię zaleca się w przede wszystkim w stanach zapalnych, a także przy problemach z nadmierną fermentacją jelitową, jako środek poprawiający trawienie, przeciwpotny, zmniejszający laktację, ściągający oraz obniżający poziom cukru we krwi.
Szałwia lekarska - skład
Liście szałwii zawierają:
- 2,5-3% olejku eterycznego (w tym m.in. tujon, cyneol, kamfora, pinen)
- garbniki
- flawonoidy
- kwasy organiczne
- gorycze
- witaminę B1
- witaminę PP
- karoten (prowitamina A)
- witaminę C
Szałwia lekarska - działanie i właściwości
Szałwia cechuje się silnym działaniem przeciwzapalnym. Powoduje obkurczanie się błon śluzowych i likwiduje zaczerwienienie skóry dzięki uszczelnianiu ścianek naczyń włosowatych. Zmniejsza niewielkie krwawienia. Ponadto szałwia działa bakteriobójczo i przeciwgrzybicznie hamując namnażanie się patogenów chorobotwórczych. Picie nalewki z szałwii zapobiega ponadto nadmiernemu poceniu się.
Działa na organizm kobiet karmiących hamując nadmierną laktację, co zapobiega wyciekaniu mleka. Szałwia pobudza krwawienie miesiączkowe dzięki działaniu pobudzającemu produkcję estrogenów. Szałwia pita w formie naparów zmniejsza fermentację jelitową, zapobiega nadmiernemu namnażaniu się flory bakteryjnej oraz zmniejsza napięcie mięśni gładkich w jelitach, co pomaga przy wzdęciach i przeciwdziała gromadzeniu się gazów w jelitach. Szałwia obniża nieco poziom cukru we krwi, a także działa żółciopędnie.
Szałwia lekarska - zalecenia
Szałwię lekarską poleca się do użytku wewnętrznego w przypadku:
- bólów brzucha i wzdęć
- biegunki
- osłabienia perystaltyki jelit
- mikrokrwawień w przewodzie pokarmowym
- nadmiernej potliwości
- nadmiernej laktacji
- zaburzeń miesiączkowania
- stanów zapalnych jamy ustnej, dziąseł oraz gardła
- stanów zapalnych przewodu pokarmowego
- nieżytu gardła
- nieżytu oskrzeli, przy utrudnionym odkrztuszaniu i kaszlu
- pomocniczo przy cukrzycy
Do użytku zewnętrznego wykorzystuje się szałwię przy dolegliwościach skórnych, do płukanek lub okładów, a także do nasiadówek w przypadku stanów zapalnych i świądu sromu. Szałwia przydaje się ponadto przy trudno gojących się ranach, owrzodzeniach, oparzeniach i odmrożeniach do kompresów oraz okładów.
Szałwia lekarska - sposób zażycia oraz przeciwwskazania
Szałwię przyjmuje się w dwóch postaciach: w formie naparów lub nalewki na bazie alkoholu. Napar z suszonych liści należy pić trzy razy dziennie po pół szklanki. Płukanki natomiast wykonujemy minimum raz dziennie.
Szałwii lekarskiej w formie naparów, a także olejku eterycznego z szałwii nie powinny zażywać kobiety w ciąży. Ponadto należy pamiętać, że szałwia hamuje laktację. Stosowanie zioła przez dłuższy czas może także wywołać wymioty, nudności, a nawet drgawki.
Szałwia - zastosowanie w kuchni
Szałwię stosuje się w kuchni do przyprawiania potraw. Może być dodawana do sałatek, gotowanych potraw mięsnych i rybnych. Przyprawa z dodatkiem szałwii jest ceniona w kuchni włoskiej. Dobrze pasuje też do potraw z pomidorami, kapustą i grochem.
