Stosowanie diety trzustkowej jest polecane pacjentom cierpiącym na zapalenie trzustki, a także przewlekłe choroby tego narządu układu pokarmowego. Im bardziej stan pacjenta jest poważny, tym dieta powinna być bardziej restrykcyjna.
W przypadku chorób trzustki przestrzeganie odpowiedniej diety jest niezwykle ważne, gdyż zaburzenia funkcjonowania tego narządu skutkują nieprawidłowym trawieniem makroskładników występujących w pożywieniu. Nieprzestrzeganie prawidłowej diety lub zaniedbanie leczenia może prowadzić do rozwoju cukrzycy, natomiast ostre zapalenie trzustki jest stanem, który stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta.
Dieta w chorobach trzustki jest niezwykle ważna w procesie leczenia. Odpowiednio dobrana pozwala odciążyć trzustkę i zapobiegać nieprzyjemnym objawom, które świadczą o niewydolności trzustki. Dieta powinna być dostosowana do stanu pacjenta, jednak już w początkowych stadiach choroby trzustki zaleca się przestrzeganie pewnych zasad żywieniowych i unikanie niektórych produktów.
W przypadku ostrego zapalenia trzustki przez pierwsze kilka dni pacjentowi nie podaje się żadnych posiłków, a jedynie uzupełnia się płyny oraz elektrolity. Jeżeli choroba trwa dłużej niż 3 – 4 dni, po okresie głodówki zamiast zwykłych posiłków podaje się kroplówki lub stosuje się żywienie dojelitowe. Jest to spowodowane faktem, iż obecność jakiegokolwiek pokarmu w przewodzie pokarmowym powoduje aktywność enzymów trawiennych, które uszkadzają trzustkę.
Po kilku dniach stopniowo wprowadzane są różne pokarmy. Zazwyczaj pierwszy posiłek stanowi kleik przygotowany na wodzie. Jeżeli jest on dobrze tolerowany przez pacjenta do kleiku dodaje się lekkostrawne produkty, na przykład warzywa lub chude mleko. Mniej więcej po 2 – 3 dniach od wprowadzenia normalnego żywienia rozpoczyna się wzbogacanie jadłospisu o produkty takie jak jogurt, kisiel, budyń, chrupki kukurydziane, gotowane mięso.
Po przebytym zapaleniu trzustki zaleca się przestrzeganie lekkostrawnej diety przez minimum miesiąc od rozpoczęcia choroby. W tym czasie zakazane jest spożywanie wszelkich przetworzonych produktów, między innymi konserw, a także alkoholu. Należy zrezygnować ze smażenia, a także unikać surowych warzyw i owoców. Podstawą diety przez cały okres zdrowienia powinny być produkty wysokowęglowodanowe z niską zawartością błonnika. Dozwolone jest spożywanie niewielkich ilości chudego nabiału, chudych ryb, chudego mięsa, a także dodatków tłuszczowych takich jak masło czy oleje roślinne. Ważna jest również objętość posiłków - nie mogą być duże, lepiej jeść częściej (nawet 7 razy dziennie). Posiłki nie powinny być zbyt gorące, ale nie mogą być zimne.
Przestrzeganie ścisłej diety zaleca się przez miesiąc po przebytym ostrym zapaleniu trzustki. W tym czasie ważna jest obserwacja organizmu i jego reakcji na spożywane produkty. Dietę należy rozszerzać stopniowo, a jeżeli tolerancja jakiegoś produktu będzie zła, nie należy go spożywać. Jeżeli na którymkolwiek etapie wystąpią takie objawy jak ból brzucha, uczucie pełności, wzdęcia, przelewanie w jamie brzusznej lub tłuszczowe stolce, należy na jakiś czas wrócić do poprzedniego menu. W drugim miesiącu zaleca się stopniowe zwiększanie ilości białka oraz tłuszczów, jednak bazą powinny być nadal te same produkty bogate w węglowodany. Można również stopniowo wprowadzać surowe warzywa i owoce, a także produkty pieczone (najlepiej w pergaminie lub folii, nieobsmażone przed pieczeniem). Ten etap diety ma w efekcie doprowadzić do diety, w której obecne będą wszystkie pokarmy. Zwykle po wyleczeniu można spożywać produkty ze wszystkich grup, nawet potrawy smażone.
Dieta, którą stosuje się w przypadku przewlekłych chorób trzustki jest podobna do tej stosowanej w przypadku ostrego zapalenia trzustki. Powinna się ona opierać na produktach lekkostrawnych o wysokiej zawartości węglowodanów oraz białka. Należy ograniczyć spożywanie błonnika oraz tłuszczu. Dozwolone jest jedzenie warzyw i owoców, jednak należy unikać takich gatunków, które powodują wzdęcia, do których należą między innymi cebula, kapusta, rośliny strączkowe, śliwki, gruszki oraz czereśnie. W trakcie takiej diety kategorycznie zabrania się picia alkoholu.