Więcej podobnych tematów na stronie głównej Gazeta.pl
Dlaczego śnią się koszmary?
Koszmary występują w fazie snu, w której aktywność mózgu jest wysoka, czyli w fazie REM. W fazie tej pojawiają się szybkie ruchy gałek ocznych, skurcze serca są częstsze, a oddech staje się nieregularny. Koszmary senne przedstawiają sytuacje, w których życie osoby śniącej lub kogoś jej bliskiego jest zagrożone, lub inne nieprzyjemne wydarzenia. Z koszmarami nierozerwalnie wiążą się negatywne emocje, do których należą między innymi strach, przerażenie, złość oraz lęk. Koszmary nie śnią się bez przyczyny i mają swoją funkcję. Zwykle występują one po to, aby odreagować nagromadzony stres i zmniejszyć napięcie, które jest wywoływane przez jakieś wydarzenia. Poza tym złe sny pomagają nam oswoić się z czymś nieprzyjemnym, co stanowi pewną mobilizację dla psychiki.
U dorosłych koszmary senne występują znacznie rzadziej. Pojawiają się one u ponad 50 proc. dorosłych, jednak występują sporadycznie. Regularnie (częściej niż raz w tygodniu) złe sny miewa jedynie 1 proc. dorosłych. Koszmary są najczęściej (w 68 proc. przypadków) spowodowane przeżyciem jakiejś traumy. Koszmary diagnozuje się na przykład u osób, które:
- były ofiarami gwałtu,
- były w dzieciństwie molestowane seksualnie,
- były ofiarami przemocy,
- doświadczyły poważnego wypadku.
Ze względu na wiele traumatycznych przeżyć, złe sny bardzo często miewają weterani wojenni. Według niektórych szacunków ponad 85 proc. weteranów miało koszmary, które są zwykle związane z wydarzeniami, których byli świadkami lub w których brali udział.
Przyczyną występowania koszmarów może być także niezachowywanie higieny snu. Warto pamiętać, że aby spokojnie i dobrze spać, należy najpierw przygotować do tego ciało i umysł. Przed pójściem spać trzeba się wyciszyć, zrelaksować i jak najbardziej ograniczyć ilość bodźców, które docierają do nas z zewnątrz.
Koszmary senne u dzieci
Koszmary senne pojawiają się u około 10-15 proc. dzieci w przedziale wiekowym od 3 do 5 lat (u dzieci młodszych koszmary raczej nie występują). Najwięcej koszmarów zdarza się u dzieci w wieku od 7 do 9 lat. Co ciekawe, aż 75 proc. osób pamięta koszmary z dzieciństwa w dorosłym życiu. U dzieci koszmary najczęściej są naturalną reakcją na niepokój lub urazy psychiczne wywołane różnymi czynnikami. Często złe sny pojawiają się jako reakcja na takie sytuacje, jak zmiana miejsca zamieszkania, zmiana szkoły, odejście jednego z rodziców, rozwód rodziców czy śmierć któregoś z nich. W wielu przypadkach koszmary towarzyszą tak zwanemu lękowi separacyjnemu, czyli stanowi, w którym dziecko jest uzależnione od jakiejś osoby (na przykład matki) i odczuwa silny lęk przed rozstaniem z tą osobą. U takich dzieci koszmary senne najczęściej dotyczą rozłąki.
Koszmary senne - leczenie
Jeżeli koszmary senne pojawiają się sporadycznie, nie wymagają leczenia. Problem pojawia się, gdy złe sny miewamy częściej i mają one wpływ na codzienne funkcjonowanie. Jeżeli koszmary senne pojawiają się często, problemu nie należy lekceważyć. Koszmary senne, które nawracają są zakwalifikowane do zaburzeń snu należących do grupy parasomni w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10.
Powtarzające się koszmary znacznie pogarszają jakość snu, co odbija się na codziennym funkcjonowaniu. Skutkami częstych koszmarów sennych są zazwyczaj strach przed zaśnięciem oraz bezsenność, co tylko pogłębia problem i sprawia, że osoba miewająca złe sny jest chronicznie zmęczona oraz rozdrażniona. Osoby śniące koszmary często skarżą się na złe samopoczucie, problemy z koncentracją, a także są stale przemęczone. Przekłada się to na pogorszenie jakości wykonywanej pracy, a w przypadku dzieci i osób uczących się, na obniżenie efektywności nauki, a co za tym idzie pogorszenie wyników w nauce. W skrajnych przypadkach częste koszmary senne mogą być powodem występowania napadów paniki.
Zazwyczaj leczenie koszmarów sennych opiera się na psychoterapii, edukacji pacjenta dotyczącej fizjologii snu oraz interwencjach behawioralnych. Rzadko konieczne jest wdrożenie farmakoterapii. U pacjentów cierpiących równolegle na depresję oraz u takich, u których brak snu uniemożliwia normalne funkcjonowanie zaleca się podawanie leków, które hamują wchodzenie w fazę snu REM. Farmakoterapia musi być połączona z psychoterapią.
