Zakrzepowe zapalenie żył - charakterystyka choroby oraz podstawowe przyczyny
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych to choroba określana łacińską nazwą thrombophlebitis superficialis, a dotykająca żył znajdujących się nad powięzią. Co to oznacza? Otóż powięź jest błoną, zbudowaną z tkanki łącznej, która ma za zadanie osłaniać mięśnie i utrzymywać strukturę ciała. To jakby siatka, na które zawierzone są poszczególne elementy, z których składa się nasz organizm. Powięzi znajdują się, między innymi, w kończynach i oddzielają od siebie poszczególne grupy mięśni. Grupa żył, biegnąca nad tą błoną nosi nazwę żył powierzchownych.
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych dotyczy w większości przypadków kończyn dolnych i związana jest z obecnością żylaków, w których rozpoczęły się już procesy zakrzepowe. W wyniku osadzania się skrzeplin na ścianach naczynia krwionośnego dochodzi do zastoju krwi, a w rezultacie do rozwoju procesu zapalnego.
Do samoistnego zapalenia żył dochodzi natomiast w przypadku takich chorób jak choroba Bürgera lub choroba Behçeta. To tzw. nawracające, wędrujące, zapalenie żył. Do rozwoju tych chorób przyczyniają się procesy autoimmunologiczne. Wędrujące zakrzepowe zapalenie żył na brzuchu, w okolicy pępka, to objaw Trousseau, oznaczający raka trzustki.
Niektóre zapalenia żył powierzchownych związane są z pobytem w szpitalu. To tzw. jatrogenne przyczyny zapalenia. Choroba dotyczy zwykle żyły udowej lub żył szyjnych. Zapalenie rozwija się jako powikłanie po zabiegu cewnikowania. Do zapalenia żył powierzchownych prowadzi zbyt długie utrzymywanie cewnika w żyle, nieprawidłowe ułożenie, za duża średnica cewnika lub zakażenie w trakcie wkłuwania się do żyły (ropne zapalenie żył). Za ropne zapalenie odpowiadają bakterie, takie jak paciorkowce, gronkowce, pałeczki. Zapalenie może być także reakcją na niektóre substancje lecznicze, które są wstrzykiwane choremu.
Zakrzepowe zapalenie żył - objawy choroby
Zapalenie żył powierzchownych dotyczy zwykle dwóch rodzajów naczyń: żyły odpiszczelowej (czyli biegnącej wzdłuż kości piszczelowej) lub odstrzałkowej. W zdecydowanej większości przypadków to w żyle odpiszczelowej zaczyna się proces zapalny. Związany jest z zastojem krwi, spowodowanym uszkodzeniem zastawki i osadzaniem się skrzeplin w miejscu, gdzie przepływ jest spowolniony. Zakrzepica powoduje wtedy, że ścianki naczynia krwionośnego są stale podrażnione, co wywołuje proces zapalny.
W miejscu, w którym doszło do rozwoju stanu zapalnego pojawia się bolesny, czerwony obrzęk, biegnący wzdłuż żyły lub pojawiający się tam, gdzie znajduje się żylak. Zapalenie przenosi się na okoliczne tkanki, czyli na skórę, nerwy i naczynia chłonne. Bywa, że proces zapalny ma łagodny przebieg, ale znajdująca się w żyłach skrzeplina jest tak czy owak niebezpieczna, ponieważ może się oderwać, popłynąć dalej w kierunku płuc i zablokować mniejsze naczynia krwionośne. Choroba cofa się po kilku lub kilkunastu dniach samoistnie. Wymaga jednak leczenia, ponieważ niesie ze sobą ryzyko powikłań.
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych - diagnoza i leczenie oraz powikłania
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych ustępuje po jakimś czasie, a skrzepliny są rozpuszczane w wyniku działania mechanizmów samoregulujących w organizmie. Ale istnieje ryzyko, że jednak skrzeplina przemieści się dalej, w kierunku płuc i wywoła groźny dla życia zator. Dlatego ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, który dokładnie zbada i oceni stan żył i zastosuje odpowiednie leczenie.
Do postawienia diagnozy potrzebne jest czasem zobrazowanie żył. Na przykład poprzez badanie ultrasonograficzne (USG), w trakcie którego można stwierdzić, w którym miejscu żyły zostały poszerzone lub zablokowane. Natomiast nawracające zapalenie żył powierzchownych wymaga sprawdzenia, czy nie rozwija się choroba nowotworowa trzustki. Nieleczona zakrzepica żyły odpiszczelowej grozi przeniesieniem się zapalenia na żyły głębokie.
Leczenie polega na podawaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych. Trzeba też leczyć podstawową przyczynę, która stoi za zapaleniem. Na przykład przy żylakach potrzebne jest odpowiednie leczenie. Pomocna jest przy tym kompresjoterapia (to opaski uciskowe lub pończochy), podaje się także leki przeciwzakrzepowe, na przykład heparynę. Przy ropnym zapaleniu żył konieczna staje się antybiotykoterapia.
Aby zapobiegać zapaleniom żył powierzchownych trzeba zadbać o utrzymywanie odpowiedniej masy ciała oraz o regularne ćwiczenia, czy choćby spacery. Jeżeli mamy już żylak, przed podróżą samolotem lub dłuższą jazdą samochodem, stosujmy profilaktycznie leki przeciwzakrzepowe.
