Elektrolity: jaką pełnią rolę, kiedy należy uzupełnić elektrolity?

Elektrolity to rozpuszczalne w wodzie związki, z których najistotniejsze to sód, wapń, potas i magnez. Są niezbędne do tego, aby żywy organizm właściwie funkcjonował. Nie może się bez nich obejść układ nerwowy i mięśniowy, w tym serce oraz mózg. Zaburzenia gospodarki elektrolitowo-wodnej powodują szereg nieprzyjemnych objawów. Dlatego należy dbać o właściwe stężenie elektrolitów w organizmie.

Elektrolity - o jakie substancje tutaj chodzi?

Elektrolity to związki rozpuszczające się z łatwością w płynach ustrojowych. Są naładowanymi dodatnio lub ujemnie jonami, z których korzysta organizm w trakcie różnych procesów życiowych. Dzięki elektrolitom woda łatwiej przemieszcza się między komórkami i to stężenie elektrolitów wpływa bezpośrednio na stopień nawodnienia różnych części ciała, a więc na gospodarkę wodną organizmu. Elektrolity stoją też na straży równowagi kwasowo-zasadowej. Układ nerwowy wykorzystuje właściwości elektryczne jonów do przesyłania impulsów nerwowych. W mięśniach natomiast elektrolity są niezbędne do ich pracy, wspierają bowiem procesy kurczenia i rozkurczania się mięśni. Niedobór elektrolitów wpływa bezpośrednio na pracę serca, a więc kluczowego organu, którego osłabienie powoduje negatywnie skutki dla całego organizmu.

Najważniejsze elektrolity to:

• sód (Na+): norma to przedział 136-145 mmol/l
• potas (K+): norma to przedział 3,5-5,1 mmol/l
• chlorki (Cl-): norma to przedział 95-105 mmol/l
• wapń (Ca2+):  norma to przedział 2,1-2,6 mmol/l
• magnez (Mg2+): norma to przedział 0,8-1,0 mmol/l
• żelazo:  norma dla kobiet to przedział 6,6-26 mmol/l, a dla mężczyzn 10,6-28,3 mmol/l
• fosforany: przedział dla osób dorosłych to 0,81-1,62 mmol/l, a dla dzieci 1,3-2,26 mmol/l.

Elektrolity - co się dzieje, gdy brakuje ich w organizmie?

W wyniku intensywnego wysiłku, pocenia się, gdy nie uzupełnimy poziomu elektrolitów w organizmie, mogą nas dopaść następujące objawy:

• kłopoty z mięśniami w postaci bólu, skurczu, drżenia i zmniejszenia ich siły
• zaburzenia w pracy nerek, opuchlizna nóg
• kłopoty z układem pokarmowym, w postaci braku apetytu, biegunek, zaparć, nudności
• objawy neurologiczne, w tym bóle głowy, zawroty, nadmierna senność
• objawy ze strony psychiki to złe samopoczucie, brak energii

Jeżeli gospodarka wodno-elektrolitowa zostanie rozchwiana na dłużej, reakcja ze strony organizmu jest już poważna. Może skończyć się to omdlewaniem, konwulsjami, paraliżem, zaburzeniami rytmu serca i nadciśnieniem tętniczym, czy też większą łamliwością kości.

Elektrolity - kiedy może dojść do niedoborów?

Elektrolitów pozbywamy się z organizmu wraz z wodą, a więc przy okazji pocenia się oraz z moczem. Najczęstsze przyczyny rozchwiania równowagi wodno-elektrolitowej to:

• zaburzenia układu trawiennego, a więc biegunki i wymioty, w trakcie których pozbywamy się nagle dużej ilości płynów ustrojowych
• wysoka gorączka i gwałtowne pocenie się organizmu
• przebywanie w wysokiej temperaturze, co związane jest z wydalaniem większej ilości potu
• duży wysiłek fizyczny, na przykład ćwiczenia sportowe lub wykonywanie ciężkiej pracy
• stosowanie środków moczopędnych i przeczyszczających
• różnego typu błędy w żywieniu, diety, głodówki
• picie zbyt małej ilości płynów

Elektrolity - koniecznie uzupełniajmy ich poziom

Co to znaczy dbać o właściwy poziom elektrolitów w organizmie? Jeżeli będziemy odpowiednio dużo pić wody w trakcie wysiłku fizycznego czy w czasie upałów, zaburzenia nam nie zagrożą. Generalnie picie niesłodzonych napojów, uzupełnienie diety o większe porcje warzyw i owoców, spożywanie zup, stosowanie się do zasad zbilansowanej diety powinno nam wystarczyć. Jeśli jednak bardzo intensywnie ćwiczymy, uprawiamy wyczerpujący sport, to powinniśmy pomyśleć o napojach izotonicznych, chociaż niekoniecznie muszą to być te gotowe z supermarketu. Równie dobrze można zrobić je samemu, dodając do wody odrobinę soli i soku z cytryny i  dodatkowo dać jeszcze łyżkę miodu.

W razie biegunek i intensywnych wymiotów także należy pamiętać o nawodnieniu organizmu i uzupełnieniu poziomu elektrolitów. W aptece można spytać o odpowiednie preparaty na taką okazję.

Wśród domowych napojów znakomitym źródłem elektrolitów są sok pomidorowy, woda mineralna, woda kokosowa, a także soki z cytrusów. Ponadto, dobrze jest uzupełnić dietę o produkty, w których znajdziemy większe ilości minerałów, a więc jedzmy kasze, owoce i warzywa, przetwory mleczne, sardynki, rośliny strączkowe, czekoladę.

Jeżeli chcemy być pewni, jak wygląda poziom elektrolitów w naszym organizmie, możemy wykonać badanie laboratoryjne zwane jonogramem. Taki test da nam odpowiedź, czy w naszym organizmie wszystko funkcjonuje prawidłowo i czy nie należałoby uzupełnić jakiegoś mikroelementu i zmodyfikować dietę.