Prze³om tarczycowy (zaostrzenie nadczynno¶ci tarczycy) - charakterystyka i przyczyny
Prze³om tarczycowy hipermetaboliczny (tyreotoksyczny, ³ac. coma thyreotoxicum, crisis thyreotoxica) to gwa³towne nasilenie siê objawów nadczynno¶ci tarczycy, w wyniku czego do krwi uwolniona zostaje wiêksza ilo¶æ hormonów tarczycy, powoduj±c szereg gro¼nych dla ¿ycia skutków. Do prze³omu tarczycowego dochodzi nagle, w ci±gu kilku godzin lub stopniowo w ci±gu kilku dni. To gro¼ne powik³anie nadczynno¶ci tarczycy jest niebezpieczne dla ¿ycia i szacuje siê, ¿e a¿ 70 proc. chorych umiera. Prze³om tarczycowy pojawia siê najczê¶ciej przy nieleczonej nadczynno¶ci tarczycy, w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, do której dochodz± dodatkowe czynniki, takie jak uraz, poród, infekcja i stres, du¿y wysi³ek fizyczny, radioterapia z u¿yciem jodu, a tak¿e operacja chirurgiczna. Niewydolno¶æ wielu narz±dów wywo³ywana jest nietolerancj± tkankow± na hormon trójjodotyroniny oraz tyroksyny.
Prze³om tarczycowy (zaostrzenie nadczynno¶ci tarczycy) - czynniki, które mog± go wywo³aæ
Do czynników zwiêkszaj±cych prawdopodobieñstwo wyst±pienia prze³omu tarczycowego zalicza siê:
- nieleczona lub ¼le leczona nadczynno¶æ tarczycy, powoduj±ca rozwój choroby Gravesa-Basedowa
- zaka¿enia bakteryjne i ciê¿kie infekcje wirusowe
- powa¿na choroba ogólnoustrojowa
- stres, wstrz±s
- wyniszczenie organizmu
- poród lub aborcja
- operacja tarczycy, usuniêcie organu lub guza
- przerwanie kuracji lekami na tarczycê (tyreostatykami)
- zbyt inwazyjne badanie dotykowe tarczycy
- radioterapia oraz ekspozycja na jod (131J)
- inne czynniki pogarszaj±ce stan zdrowia, takie jak zawa³, udar, zatorowo¶æ p³ucna
- przyjmowanie niektórych leków, w tym salicylianów
- kwasica cukrzycowa
- hipoglikemia
Prze³om tarczycowy (zaostrzenie nadczynno¶ci tarczycy) - objawy
Najbardziej charakterystyczne objawy prze³omu tarczycowego to:
- wysoka gor±czka, powy¿ej 38 stopni, zlewne poty, odwodnienie
- zaburzenia pracy uk³adu sercowo-naczyniowego, czyli pojawiaj±ca siê tachykardia - gwa³towne bicie serca, czêstoskurcz powy¿ej 150/min oraz niewydolno¶æ serca
- zaburzenia pracy o¶rodkowego uk³ady nerwowego, polegaj±ce na nadmiernym pobudzeniu, symptomach wskazuj±cych na psychozê, mog± pojawiæ siê tak¿e drgawki i ¶pi±czka
- zaburzenia pracy uk³adu pokarmowego, w tym nudno¶ci i wymioty, biegunka, ¿ó³taczka
- miastenia, czyli zaburzenia w pracy miê¶ni
Prze³om tarczycowy (zaostrzenie nadczynno¶ci tarczycy) - diagnostyka
W diagnostyce najwa¿niejszym czynnikiem, pozwalaj±cym rozpoznaæ prze³om tarczycowy, jest obraz kliniczny, obserwacja zaburzeñ w pracy uk³adów neurologicznych i sercowo-naczyniowych. Badania laboratoryjne poziomu stê¿enia hormonów tarczycy nie s± najwa¿niejszym wska¼nikiem, poniewa¿ i tak towarzysz± nadczynno¶ci tarczycy.
W badanej krwi obserwuje siê podwy¿szone stê¿enie glukozy we krwi, podwy¿szone stê¿enie kreatyniny oraz bilirubiny i wapnia, podwy¿szone OB. Natomiast mniejsze jest stê¿enie potasu i magnezu, albumin, cholesterolu i triglicerydów. Morfologia krwi pokazuje spadek liczny leukocytów. Je¿eli chodzi o hormony tarczycy to bada siê poziom tyreotropiny (TSH) i stê¿enie wolnej tyroksyny w surowicy.
Prze³om tarczycowy (zaostrzenie nadczynno¶ci tarczycy) - leczenie
Chory musi byæ leczony w szpitalu. Prze³om tarczycowy zagra¿a bezpo¶rednio ¿yciu. Choremu niezw³ocznie musz± byæ podane tyreostatyki, pochodne tiomocznika i imidazolu. Leczenie wysokimi dawkami leków, powoduj±cych zahamowanie produkcji hormonów przez tarczycê, trwa d³u¿szy czas. Podaje siê tak¿e inne substancje lecznicze, ³agodz±ce objawy, takie jak tachykardia czy dr¿enie koñczyn. Mo¿e wyst±piæ konieczno¶æ podawania tlenu. Ponadto obni¿a siê ciep³otê cia³a i podaje elektrolity w celu wyrównania zaburzeñ wodno-elektrolitowych,
