Przełom tarczycowy (zaostrzenie nadczynności tarczycy) - charakterystyka i przyczyny
Przełom tarczycowy hipermetaboliczny (tyreotoksyczny, łac. coma thyreotoxicum, crisis thyreotoxica) to gwałtowne nasilenie się objawów nadczynności tarczycy, w wyniku czego do krwi uwolniona zostaje większa ilość hormonów tarczycy, powodując szereg groźnych dla życia skutków. Do przełomu tarczycowego dochodzi nagle, w ciągu kilku godzin lub stopniowo w ciągu kilku dni. To groźne powikłanie nadczynności tarczycy jest niebezpieczne dla życia i szacuje się, że aż 70 proc. chorych umiera. Przełom tarczycowy pojawia się najczęściej przy nieleczonej nadczynności tarczycy, w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, do której dochodzą dodatkowe czynniki, takie jak uraz, poród, infekcja i stres, duży wysiłek fizyczny, radioterapia z użyciem jodu, a także operacja chirurgiczna. Niewydolność wielu narządów wywoływana jest nietolerancją tkankową na hormon trójjodotyroniny oraz tyroksyny.
Przełom tarczycowy (zaostrzenie nadczynności tarczycy) - czynniki, które mogą go wywołać
Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia przełomu tarczycowego zalicza się:
- nieleczona lub źle leczona nadczynność tarczycy, powodująca rozwój choroby Gravesa-Basedowa
- zakażenia bakteryjne i ciężkie infekcje wirusowe
- poważna choroba ogólnoustrojowa
- stres, wstrząs
- wyniszczenie organizmu
- poród lub aborcja
- operacja tarczycy, usunięcie organu lub guza
- przerwanie kuracji lekami na tarczycę (tyreostatykami)
- zbyt inwazyjne badanie dotykowe tarczycy
- radioterapia oraz ekspozycja na jod (131J)
- inne czynniki pogarszające stan zdrowia, takie jak zawał, udar, zatorowość płucna
- przyjmowanie niektórych leków, w tym salicylianów
- kwasica cukrzycowa
- hipoglikemia
Przełom tarczycowy (zaostrzenie nadczynności tarczycy) - objawy
Najbardziej charakterystyczne objawy przełomu tarczycowego to:
- wysoka gorączka, powyżej 38 stopni, zlewne poty, odwodnienie
- zaburzenia pracy układu sercowo-naczyniowego, czyli pojawiająca się tachykardia - gwałtowne bicie serca, częstoskurcz powyżej 150/min oraz niewydolność serca
- zaburzenia pracy ośrodkowego układy nerwowego, polegające na nadmiernym pobudzeniu, symptomach wskazujących na psychozę, mogą pojawić się także drgawki i śpiączka
- zaburzenia pracy układu pokarmowego, w tym nudności i wymioty, biegunka, żółtaczka
- miastenia, czyli zaburzenia w pracy mięśni
Przełom tarczycowy (zaostrzenie nadczynności tarczycy) - diagnostyka
W diagnostyce najważniejszym czynnikiem, pozwalającym rozpoznać przełom tarczycowy, jest obraz kliniczny, obserwacja zaburzeń w pracy układów neurologicznych i sercowo-naczyniowych. Badania laboratoryjne poziomu stężenia hormonów tarczycy nie są najważniejszym wskaźnikiem, ponieważ i tak towarzyszą nadczynności tarczycy.
W badanej krwi obserwuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi, podwyższone stężenie kreatyniny oraz bilirubiny i wapnia, podwyższone OB. Natomiast mniejsze jest stężenie potasu i magnezu, albumin, cholesterolu i triglicerydów. Morfologia krwi pokazuje spadek liczny leukocytów. Jeżeli chodzi o hormony tarczycy to bada się poziom tyreotropiny (TSH) i stężenie wolnej tyroksyny w surowicy.
Przełom tarczycowy (zaostrzenie nadczynności tarczycy) - leczenie
Chory musi być leczony w szpitalu. Przełom tarczycowy zagraża bezpośrednio życiu. Choremu niezwłocznie muszą być podane tyreostatyki, pochodne tiomocznika i imidazolu. Leczenie wysokimi dawkami leków, powodujących zahamowanie produkcji hormonów przez tarczycę, trwa dłuższy czas. Podaje się także inne substancje lecznicze, łagodzące objawy, takie jak tachykardia czy drżenie kończyn. Może wystąpić konieczność podawania tlenu. Ponadto obniża się ciepłotę ciała i podaje elektrolity w celu wyrównania zaburzeń wodno-elektrolitowych,
