Enzymy trawienne: rodzaje enzymów trawiennych, funkcje

Enzymy trawienne są cząsteczkami białkowymi, wytwarzanymi przez gruczoły trawienne. Przyspieszają i warunkują procesy chemicznego rozkładu złożonych związków, takich jak skrobia, białko, czy tłuszcz, na prostsze składniki odżywcze.

Enzymy trawienne - na czym polega proces trawienia pokarmów?

Na początek przypomnijmy, na czym polega trawienie pokarmów. Ten proces dzieli się na dwie fazy: mechaniczną i chemiczną. Celem jest taka obróbka produktów spożywczych, aby mogły być wchłonięte przez kosmki jelita cienkiego i przyswojone przez organizm. W fazie mechanicznej dochodzi do rozdrobnienia pokarmu, nawilżenia i wymieszania z enzymami, znajdującymi się w ślinie. Następnie, po połknięciu, dzięki ruchom perystaltycznym układu pokarmowego, pokarm przesuwany jest do żołądka, gdzie jest wstępnie trawiony, a następnie do jelita cienkiego, gdzie następuje dalszy proces obróbki chemicznej oraz wchłanianie. W końcu niestrawiona treść pokarmowa przesuwa się w stronę jelita grubego, gdzie następuje proces formowania stolca, odzyskiwanie wody zawartej w kale, zagęszczanie go i następnie wydalanie z organizmu.

Przemiany chemiczne pokarmu, znajdującego się w układzie pokarmowym, polegają na rozłożeniu takich związków chemicznych jak skrobia, tłuszcze, białka na prostsze związki chemiczne. A więc skrobia (węglowodany) zamieniają się w glukozę, tłuszcze są rozkładane na kwasy tłuszczowe, natomiast białka na aminokwasy. Procesy chemiczne są możliwe dzięki obecności enzymów i żółci. Dzięki specjalnej budowie ścian jelita związki te przenikają do krwi i limfy, dostarczając organizmowi paliwa. To wchłanianie zachodzi w części jelita zwanej dwunastnicą i oraz w jelicie czczym. Większość wody jest wchłaniana w jelicie grubym, a tylko niewielkie ilości już w żołądku. Bez trawienia natomiast wchłaniane są witaminy oraz sole mineralne.

Zobacz wideo

Enzymy trawienne - co to są enzymy?

Enzymy to cząsteczki białka, będące katalizatorem przyspieszającym procesy chemiczne, przy czym każdy enzym jest wyspecjalizowany w najwyżej kilku reakcjach chemicznych. Enzymy trawienne wytwarzane są przez wyspecjalizowane gruczoły trawienne. I tak: znajdziemy je w ślinie, w soku żołądkowym, w soku trzustkowym, a także w sokach jelitowych.

Jakie są główne enzymy trawienne?

  • amylaza - Produkowana jest w gruczołach ślinowych. To amylaza rozpoczyna proces trawienia węglowodanów, powodując rozłożenie skrobi i glikogenu na dwucukry. Polega to na rozpadzie długołańcuchowych polisacharydów, czyli właśnie skrobi i glikogenu, na dekstryny i maltozę.

Enzymy działające w żołądku - soki żołądkowe

  • peptyna - Enzym wydzielany przez gruczoły żołądkowe. Jest składnikiem soków żołądkowych, a jej zadaniem uruchomienie procesu rozpadu białka.
  • lipaza - drugi z enzymów trawiennych żołądka. Ma zapoczątkować trawienie tłuszczów zawartych np. w mleku czy śmietanie. W dzieciństwie mamy w soku żołądkowym także renninę (podpuszczkę), odpowiedzialną za rozkład białka mleka (kazeiny).

Enzymy trzustkowe - soki trzustkowe

  • amylaza trzustkowa - sok trzustkowy wydzielany do jelita cienkiego, gdzie rozkłada glikogen na dwucukry
  • trypsynogen - to proenzym, który w dwunastnicy przekształca się w trypsynę. Rozkłada białko na aminokwasy.
  • chymotrypsynogen - aktywizuje trypsynogen oraz trawi białka
  • elastaza - także zajmuje się metabolizmem białek
  • lipaza trzustkowa - rozkłada zemulgowane tłuszcze na kwasy tłuszczowe i glicerol. W tym procesie wspiera ją żółć, która aktywizuje lipazę i emulguje tłuszcze.
  • nukleoza - katalizuje rozkład kwasów nukleinoweych na nukleotydy
  • hydroliza estrów cholesterolowych - enzym odpowiedzialny za rozkład cholesterolu
  • fosfolipaza - rozkłada fosfolipidy oraz trawi tłuszcze
  • karboksypeptydaza - odpowiada za rozpad peptydy na aminokwasy

Enzymy jelitowe - sok jelitowy

  • maltaza - odpowiada za rozkład maltozy (disacharydu) na dwie cząsteczki glukozy
  • laktaza - katalizuje rozpad laktozy na glukozę i galaktozę
  • sacharaza - katalizuje rozpad sacharozy do glukozy i fruktozy
  • karboksypeptydazy - katalizuje rozkład skrajnych wiązań peptydowych
  • aminopeptydazy - katalizuje rozkład wiązań peptydowych
  • nukleotydazy - katalizują rozkład nukleotydów na nukleozydy 
  • nukleozydazy i fosfatazy - katalizują rozkład nukleozydów na zasady azotowe, cukry i fosforany 
Więcej o: