Śmierć pnia mózgu - co oznacza i jak stwierdza się śmierć mózgu?

Śmierć mózgu jest zanikiem odruchów z pnia mózgu, samodzielnych czynności oddechowych, ruchów mięśni, a także odruchów źrenic. Śmierć mózgu oznacza ostateczny zgon człowieka i może zostać stwierdzona jedynie przez powołaną do tego celu komisję złożoną z lekarzy kilku specjalności.

Określenie śmierci mózgu zostało wprowadzone w 1968 roku. Po raz pierwszy zostało ono użyte w deklaracji z Sydney, w której określono dokładnie, jakie są kryteria śmierci człowieka. W Polsce stwierdzenie śmierci mózgowej zostało wprowadzone w 1984 roku. Wówczas zostały również określone wytyczne stwierdzania śmierci mózgowej, procedury jej stwierdzania oraz warunki, które muszą zostać spełnione, aby możliwe było jednoznaczne stwierdzenie śmierci pnia mózgu. Wtedy też uznano, że śmierć pnia mózgu jest decydującym i ostatecznym etapem stwierdzania śmierci pacjenta.

Śmierć pnia mózgu - jak się ją stwierdza?

Śmierć pnia mózgu można stwierdzić jedynie po przeprowadzeniu odpowiednich badań, które nie pozostawiają wątpliwości, co do funkcjonowania mózgu. Na początku specjaliści sprawdzają, że pacjent nie jest w stanie samodzielnie oddychać, jest sztucznie wentylowany i nie jest w stanie śpiączki. Następnie stwierdza się również uszkodzenie mózgu o charakterze wtórnym lub pierwotnym. W przypadku pierwotnego uszkodzenia mózgu, stan pacjenta obserwuje się przez co najmniej sześć godzin, natomiast w przypadku wtórnych uszkodzeń - przez minimum 12 godzin. Niezbędne jest również wykluczenie, że pacjent jest pod wpływem jakichś leków (bierze się pod uwagę szczególnie środki nasenne, preparaty zwiotczające poprzecznie prążkowane mięśnie, neuroleptyki oraz środki usypiające), substancji psychoaktywnych lub uległ zatruciu. Wyklucza się także zaburzenia natury endokrynologicznej, zaburzenia metaboliczne oraz hipotermię. Co więcej, konieczne jest orzeczenie, że stan pacjenta nie może ulec poprawie, mimo stosowania różnych rodzajów leczenia. Żeby orzec śmierć mózgu lekarze muszą stwierdzić również:

• Brak odruchu rogówkowego
• Brak reakcji źrenic na światło
• Brak ruchów gałek ocznych podczas próby wykonywanej z zimną wodą
• Brak spontanicznych ruchów gałek ocznych
• Brak odruchu wymiotnego
• Brak odruchu kaszlowego
• Brak reakcji ruchowych na bodźce bólowe
• Brak odruchu oczno-mózgowego.

Wszystkie te czynności sprawdza się dwukrotnie w odstępie trzech godzin.

O stwierdzeniu u pacjenta śmierci mózgu decyduje komisja lekarska, w której skład wchodzą specjaliści z dziedzin neurologii i neurochirurgii, intensywnej terapii oraz anestezjologii. Oprócz tego, obecny musi być specjalista medycyny sądowej. Lekarze orzekający o śmierci mózgu nie mogą być lekarzami, którzy uczestniczą w pobraniu i transplantacji narządów. W przypadku, gdy istnieją jakiekolwiek wątpliwości, co do śmierci mózgowej, komisja odstępuje od wydania decyzji.

Stwierdzenie śmierci mózgu dla wielu osób nie jest równoznaczne ze śmiercią człowieka. Wśród niektórych panuje wciąż przekonanie, że śmierć mózgu jest rodzajem śpiączki, więc zawsze istnieje szansa na to, że pacjent się wybudzi. Mimo temu przekonaniu należy podkreślić, że śmierć pnia mózgu oznacza zgon, a pacjenta uznaje się za zmarłego od momentu, w którym komisja stwierdzi śmierć mózgu, a nie od momentu odłączenia aparatury podtrzymującej funkcje życiowe.

Śmierć mózgowa - jakie mogą być jej przyczyny?

Przyczyny śmierci mózgu mogą być różne, a najczęstsze z nich to niedotlenienie mózgu, które może nastąpić na przykład w wyniku zatrzymania krążenia, uraz głowy albo uszkodzenie naczyń mózgowych, powstałe na przykład na skutek pęknięcia tętniaka mózgu.

Śmierć pnia mózgu - co potem?

U pacjenta, u którego stwierdzono śmierć mózgu czynności życiowe, takie jak oddychanie, mogą być podtrzymywane przez specjalną aparaturę w celu zachowania odpowiedniego natlenienia narządów, aby mogły one zostać pobrane do przeszczepów. Aby pobranie organów było możliwe, zgodę musi wyrazić rodzina zmarłego. Do czasu pobrania narządów konieczne jest podtrzymywanie podstawowych czynności życiowych. Jeżeli z różnych powodów, na przykład przekonań albo zbyt dużego szoku po śmierci, rodzina nie wyrazi zgody na pobranie narządów, chorego odłącza się od respiratora. W wielu przypadkach bliscy nie chcą się zgodzić na odłączenie pacjenta od aparatury, należy jednak pamiętać, że po stwierdzeniu śmierci mózgu nie ma nadziei na uzdrowienie pacjenta.