Reakcja alergiczna - nieprawidłowa reakcja organizmu na czynnik alergizujący
Reakcja alergiczna definiowana jest jako złożona reakcja systemu immunologicznego na czynnik lub czynniki alergizujące. Jest to, mówiąc w skrócie, błędne uznanie przez organizm jakiejś substancji za niebezpieczną i zwalczanie jej poprzez uruchomienie mechanizmów obronnych w postaci przeciwciał, nazywanych immunoglobulinami.
Reakcja alergiczna - objawy alergii kontaktowych, wziewnych oraz pokarmowych
Reakcje alergiczne mogą przybierać różne formy. Alergie kontaktowe objawiają się najczęściej wysypką, zaczerwieniem i obrzękiem skóry, a także świądem i suchością skóry. Na ciele może pojawić się pokrzywka i bąble wypełnione płynem surowiczym. Alergiom wziewnym towarzyszy katar alergiczny i kaszel, kichanie, czasem też duszności, zapalenie spojówek, łzawienie oczu. Dochodzi też do obrzęków naczynioruchowych (tzw. obrzęk Quinckego), który jest groźny, jeżeli pojawi się w gardle lub krtani i utrudni oddychanie. Przy alergiach pokarmowych najważniejsze objawy to nudności, wymioty, biegunki, bóle brzucha oraz obrzęki w jamie ustnej, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry.
Najgroźniejszą reakcją alergiczną jest wstrząs anafilaktyczny, czyli gwałtowna odpowiedź organizmu na czynnik alergizujący, objawiająca się spadkiem ciśnienia, kaszlem, dusznościami, obrzękiem dróg oddechowych, wymiotami, bólami brzucha. Na ciele pojawiają się bąble, swędząca pokrzywka, rumień. Jeżeli nie nadejdzie pomoc, może dojść do drgawek, utraty przytomności, a nawet do śmierci.
Reakcja alergiczna - jak do niej dochodzi?
Reakcja alergiczna przebiega w dwóch etapach:
- pierwszy etap to faza uczulenia, gdy w organizmie pojawia się nieznana substancja, którą układ immunologiczny uznaje za niebezpieczną. Najpierw obce białko zauważają makrofagi, czyli komórki znajdujące się w skórze i w błonie śluzowej. O napotkaniu nieznanego związku makrofagi informują limfocyty, czyli komórki układu odpornościowego, odpowiedzialne za humoralną odpowiedź systemu. Humoralna odpowiedź to, innymi słowy, zwalczanie zagrożenia przy pomocy przeciwciał. W odpowiedzi na zaprezentowane im nieznane białko, limfocyty T rozpoczynają proces rozpoznawania i zapamiętywania struktury obcego ciała i jeśli uznają je za zagrożenie nakazują limfocytom B przekształcić się w plazmocyty i produkować przeciwciała, czyli immunoglobuliny - cząsteczki białka, wyspecjalizowane w zwalczaniu zagrożenia. Na razie jeszcze nie wywołują żadnej reakcji organizmu. Następuje bowiem proces zapamiętywania obcego antygenu przez odpowiedzialne za to limfocyty T. Wiedza o strukturze chemicznej antygenu przechowywana może być nawet kilka lat.
- drugi etap to faza alergizacji - dochodzi do niej, gdy organizm drugi raz zetknie się z tą samą substancją. I znowu makrofagi wzniecają alarm i pobudzają do działania limfocyty B, które prezentują antygen limfocytom T, a te podejmują decyzję, wszczynają alarm i zapoczątkowują produkcję immunoglobuliny klasy E (IgE). Antyciała IgE następnie przedostają się do krwi i łączą się z komórkami tucznymi (mastocytami), znajdującymi się w skórze i w błonach śluzowych. Teraz już wspólnymi siłami przechwytują alergen, tym samym unieszkodliwiając go. W trakcie tego procesu komórki tuczne (mastocyty) wyrzucają na zewnątrz zawartość swoich granulek w postaci histaminy i innych związków prozapalnych, takich jak leukotrieny oraz cytokiny. I to one wywołują stan zapalny skóry, czyli reakcję alergiczną.
Istnieją również reakcje alergiczne IgE-niezależne, przebiegające nieco inaczej, bez udziału przeciwciał klasy IgE.
Reakcja alergiczna - najczęstsze objawy chorobowe
- alergiczny nieżyt nosa (katar sienny)
- alergiczne zapalenie spojówek
- astma oskrzelowa
- atopowe zapalenie skóry
- pokrzywka atopowa
- alergia pokarmowa
- wstrząs anafilaktyczny
Reakcja alergiczna - jak zapobiegać reakcjom alergicznym? Jak przebiega leczenie?
Czy da się zapobiegać reakcjom alergicznym? Nie zawsze jest to możliwe. Można oczywiście unikać określonego jedzenia lub innego czynnika alergizującego, jeżeli wiemy, że nam szkodzi. Podobnie przy alergiach wziewnych, chociaż zamknięcie się w domu na czas pylenia drzew czy traw jest mało praktyczne. Trudniej unikać alergenów, gdy uczulają nas substancje powszechnie używane do produkcji przedmiotów codziennego użytku, jak chociażby nikiel.
Lekarze, jak dotąd, nie potrafią powiedzieć, jak nie dopuścić do rozwoju alergii. Pewne działania można jednak podjąć. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia alergii u dziecka należy unikać palenia papierosów w czasie ciąży, karmić dziecko piersią do szóstego miesiąca życia, a potem powoli przyzwyczajać je do różnych pokarmów. Skłonność do alergii jest dziedziczna i ujawnia się pod wpływem różnych czynników. Uważa się, że do rozwoju alergii przyczynia się zatrucie środowiska, wszechobecność szkodliwych substancji chemicznych, zanieczyszczone powietrze. Niektórzy uważają, że wychowywanie dzieci w zbyt sterylnym otoczeniu, sprzyja nadwrażliwości organizmu i rozwojowi alergii.
Jak leczy się alergie? Są dwa kierunki leczenie: objawowe i przyczynowe. W razie wystąpienia alergii podaje się środki odczulające, leki blokujące działanie histaminy. Leczenie przyczynowe to immunoterapia, czyli modyfikowanie odpowiedzi układu odpornościowego na dany alergen.
