WHO: Wypalenie zawodowe oficjalnie uznane za czynnik wp³ywaj±cy na stan zdrowia

Wypalenie zawodowe zosta³o oficjalnie uznane przez WHO za czynnik wp³ywaj±cy na stan zdrowia. Syndrom wypalenia dotyczy coraz wiêkszej grupy ludzi, a jego skutki dotykaj± pozazawodowych sfer ¿ycia. Wp³ywaj± na ¿ycie rodzinne, zaburzaj± kontakty z przyjació³mi i inne relacje spo³eczne, sprzyjaj± izolacji.

Wypalenie zawodowe - definicja wg WHO

W najnowszej edycji Miêdzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11), prowadzonej przez WHO, dodano wypalenie zawodowe jako czynnik wp³ywaj±cy na stan zdrowia i bêd±cy podstaw± do interwencji medycznej. W poprzedniej wersji ICD-10 by³o ju¿, co prawda, wymienione wypalenie zawodowe, ale teraz zyska³o szerszy wymiar.

W rejestrze ICD-11 zamieszczono oficjaln± definicjê wypalenia zawodowego. Wed³ug WHO wypalenie zawodowe nie jest chorob± czy te¿ stanem chorobowym, ale czynnikiem, który wp³ywa istotnie na stan zdrowia i mo¿e wymagaæ pomocy lekarza. Wypalenie zawodowe to syndrom wynikaj±cy z chronicznego stresu w miejscu pracy, którego nie daje siê ju¿ zwalczyæ zwyk³ymi metodami.

W dokumencie wymienia siê trzy g³ówne objawy syndromu wypalenia zawodowego. Jest to, po pierwsze, wyczerpanie i poczucie ca³kowitego braku energii, po drugie - negatywny lub cyniczny stosunek do pracy i wreszcie - znacznie zmniejszona efektywno¶æ pracy. WHO podkre¶la, ¿e aby uznaæ je za syndrom wypalenia zawodowego, te objawy musz± zaistnieæ w kontek¶cie pracy, a nie w innych dziedzinach ¿ycia. Aby prawid³owo zdiagnozowaæ wypalenie zawodowe, lekarze powinni, zgodnie z sugesti± WHO, wykluczyæ u pacjenta najpierw zaburzenia nastroju czy te¿ zaburzenia lêkowe.

Zobacz wideo

Wypalenie zawodowe - jakie s± oznaki wypalenia, kogo dotyczy najczê¶ciej?

Syndrom wypalenia zawodowego (syndrom burnout) pojawia siê, gdy przestajemy odczuwaæ jak±kolwiek przyjemno¶æ z wykonywanej pracy, a pozostaje tylko uczucie nieustannego stresu i niezadowolenia z jej wyników. Czujemy, ¿e przestali¶my siê rozwijaæ zawodowo, "utknêli¶my", a to co w pracy przedtem sprawia³o nam przyjemno¶æ, staje siê ¼ród³em udrêki.

Przepracowanie i stres w pracy, pracoholizm, nadmierny perfekcjonizm - to czêsto pierwsze kroki do wypalenia zawodowego. Syndrom burnout dotyka czêsto osób, które pracuj± w zawodach wymagaj±cych ci±g³ego kontaktu z lud¼mi, a wiêc nauczycieli, lekarzy, pielêgniarki, opiekunów, psychologów, prawników, kierowców autobusów, a tak¿e mened¿erów wszystkich szczebli, ale nie tylko ich. W³a¶ciwie mo¿e dopa¶æ ka¿dego.

Wypaleniu zawodowemu towarzyszy uczucie chronicznego zmêczenia. Pojawiaj± siê tak¿e negatywne uczucia oraz z³o¶æ na innych, którzy ci±gle czego¶ od nas chc±, co mo¿e skutkowaæ wiêksz± wybuchowo¶ci±, albo wrêcz agresj± s³own±. Mo¿emy czuæ siê osaczeni. Perfekcjoni¶ci czuj±, ¿e nie s± w stanie spe³niæ wszystkich oczekiwañ, co dodatkowo ich przygnêbia. Nasz stosunek do pracy zmienia siê, stajemy siê cyniczni i negatywnie nastawieni do obowi±zków zawodowych, a przede wszystkim do pacjenta czy klienta. Do objawów psychicznych do³±czaj± te¿ oznaki fizycznego wyczerpania, bezsenno¶æ, bóle g³owy, k³opoty ¿o³±dkowe, czêste infekcje. St±d ju¿ tylko krok do innych problemów zdrowotnych.

Wypalenie zawodowe w krêgu zainteresowañ psychologii i psychiatrii

Zjawisko wypalenia zawodowego d³ugo by³o niezauwa¿ane i lekcewa¿one lub traktowane jako objaw nieprofesjonalizmu b±d¼ wrêcz przejaw zaburzeñ psychicznych. Dopiero w po³owie lat 70. ubieg³ego wieku znalaz³o siê w krêgu zainteresowañ psychologii. W 1979 roku zjawisko burnout nazwa³ i opisa³ amerykañski psychiatra Herbert J. Freudenberger. W tym te¿ mniej wiêcej czasie rozpoczêto systematyczne badania nad zjawiskiem wyczerpania, spowodowanym nadmiernymi wymaganiami i stresem w miejscu pracy. Opracowane zosta³y specjalne kwestionariusze, maj±ce s³u¿yæ do badania stopnia wypalenia zawodowego. Do dzisiaj najczê¶ciej wykorzystywana jest trójwymiarowa teoria wypalenia, opracowana przez amerykañsk± badaczkê Christinê Maslach. Wymienia ona trzy elementy, które sk³adaj± siê na zjawisko wypalenia zawodowego:

  • wyczerpanie emocjonalne (uczucie pustki, odp³yw si³),
  • depersonalizacja (obojêtno¶æ, dystans wobec pracy, uprzedmiotowienie pacjenta czy te¿ klienta),
  • obni¿ona ocena w³asnych dokonañ.

Skutki wypalenia zawodowego to nie tylko problemy emocjonalne w miejscu pracy. Dotykaj± zazwyczaj tak¿e innych dziedzin ¿ycia takiej osoby. Zaczynaj± wp³ywaæ na ¿ycie rodzinne, zaburzaæ kontakty z przyjació³mi i inne relacje spo³eczne, sprzyjaj± izolacji. 

Wiêcej o: