Hormony tropowe - czym są, gdzie powstają?
Hormony tropowe powstają i są wydzielane do krwi w przednim płacie przysadki mózgowej. Jest to gruczoł dokrewny, znajdujący się w środku naszego mózgu, w okolicy podwzgórza. Do produkcji hormonów tropowych stymuluje je właśnie podwzgórze, poprzez wytwarzanie własnych hormonów. Tak więc kontrolę nad przysadką sprawuje podwzgórze, dając jej sygnały w postaci hormonów pod zbiorczą nazwa libertyny - hormony uwalniające. Należą do nich: gonadoliberyna, kortykoliberyna, prolaktoliberyna, somatoliberyna, tyreoliberyna.
Zatem, pod wpływem działania hormonów uwalniających (libertynów) podwzgórza, w przysadce mózgowej zaczyna się produkcja hormonów tropowych. Do hormonów tropowych zaliczamy:
- hormon tyreotropowy (TSH)
- hormon luteinizujący (LH)
- hormon folikulotropowy (FSH)
- hormon adrenokortykotropowy (ACTH)
Hormony tropowe - jaka pełnią rolę w organizmie?
Gdyby chcieć określić jednym zdaniem misję, jaką wypełniają hormony tropowe, to można powiedzieć, że regulują wydzielanie pozostałych hormonów, ale także są kontrolowane przez te same gruczoły dokrewne, którymi zarządzają, na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Oznacza to, że gdy tylko jest czegoś za dużo lub za mało, organizm dąży do powrotu do stanu równowagi, zmniejszając lub zwiększając produkcję hormonów. To podstawowy mechanizm samoregulacji, zapewniający stabilność hormonalną organizmu.
Hormony tropowe - hormon tyreotropowy (TSH)
Tyreotropina, hormon tyreotropowy, TSH (ang. thyroid-stimulating hormone) to hormon glikoproteinowy, odpowiedzialny za wytwarzanie hormonów tarczycy: tyroksyny - T4 oraz trójjodotyroniny - T3. Ma także inne zadania, w tym stymulowanie procesów metabolicznych w tarczycy, wytwarzanie cyklicznego AMP, transport i przemianę glukozy, syntezę prostaglandyn. Ilość hormonu TSH jest regulowana przez przysadkę mózgową. W sytuacji, gdy stężenie hormonów tarczycy staje się zbyt niskie, a ponadto w pod wpływem zimna oraz działania adrenaliny i wazopresyny przysadka zwiększa produkcję TSH. Natomiast nadmiar hormonów tarczycy skutkuje zmniejszonym wydzielaniem tyreotropiny.
Do zwiększonego poziomu hormonu tyreotropowego przyczyniają się choroby, takie jak: autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto, niedoczynność tarczycy oraz prowadzone leczenie hormonami zastępczymi. Natomiast niski poziom TSH towarzyszy nadczynności tarczycy, chorobie Gravesa i Basedowa, wole guzkowe. A także chorobom samej przysadki mózgowej, w tym guzom przysadki.
Hormony tropowe - hormon luteinizujący (LH)
Lutropina, hormon luteinizujący, LH (ang. luteinizing hormone,) to glikoproteinowy hormon gonadotropowy, regulujący cykl miesiączkowy, a u mężczyzn pobudzający komórki śródmiąższowe jąder do wydzielania testosteronu. Poziom hormonu luteinizującego (LH) w organizmie zmienia się wraz z wiekiem. U kobiet ponadto powiązany jest z procesem jajeczkowania. Wzrastająca ilość LH powoduje pękanie pęcherzyka Graafa, czyli zapoczątkowuje owulację. Lutropina wpływa też na proces uwalniania progesteronu oraz estrogenów.
Wysokie stężenie lutropiny w organizmie towarzyszy takim schorzeniach jak: niewydolność jajników oraz niewydolność jąder i gruczolak przysadki. Niskie stężenie może być związane z chorobami przysadki mózgowej.
Hormony tropowe - hormon folikulotropowy (FSH)
Hormon folikulotropowy, folikulotropina, FSH (ang. follicle-stimulating hormone) jest to hormon tropowy o budowie peptydowej. Działa razem z hormonem luteinizującym. U kobiet stymuluje dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych (pęcherzyków Graafa) oraz aktywuje enzymy, przekształcające androgeny w estrogen. U mężczyzn natomiast kontroluje czynność jąder, wspierając produkcję plemników oraz kontrolując działanie testosteronu.
Hormony tropowe - hormon adrenokortykotropowy (ACTH)
Hormon adrenokortykotropowy (kortykotropina, ACTH) to hormon peptydowy (czyli białkowy) przysadki mózgowej. Pobudza korę nadnerczy do wydzielania hormonów. Są to głównie tzw. glikokortykosteroidy, z kortyzolem na czele. Kortyzol, hormon "strachu", mobilizuje organizm do działania w stresie, zwłaszcza przewlekłym, podnosi ciśnienie krwi i glukozy, działa silnie przeciwzapalnie. Niedobór hormonu ACTH we krwi może oznaczać choroby układu wewnątrzwydzielniczego: niedoczynność kory nadnerczy, nadczynność kory nadnerczy (tzw. choroba i zespół Cushinga) oraz zespół nadnerczowo-płciowy.
