Zapalenie nerwu wzrokowego - charakterystyka choroby oraz rodzaje
Zapalenie nerwu wzrokowego to proces zapalny nerwu, który odpowiada za przesyłanie bodźców z oka do kory mózgowej. Zapalenie występuje w dwóch postaciach: jako wewnątrzgałkowe oraz pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. Wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego to zapalenie, które obejmuje tzw. tarczę nerwu wzrokowego, czyli tę jego część, która znajduje się w środku gałki ocznej. Zapalenie może dotyczyć tylko nerwu wzrokowego, albo obejmować także siatkówkę. Jest to wtedy oddzielna jednostka chorobowa, o nazwie neuroretinitis optica. Natomiast pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego dotyczy odcinków biegnących do mózgu już poza gałką oczną.
Zapalenie wewnątrzgałkowe nerwu wzrokowego - przyczyny
Istnieje kilka przyczyn wewnątrzgałkowego zapalenia nerwu wzrokowego. Są wśród nich:
- wirusowe choroby zakaźne, takie jak odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna i mononukleoza zakaźna
- powikłanie po szczepieniach ochronnych
Zapalenie wewnątrzgałkowe nerwu wzrokowego może towarzyszyć takim chorobom jak:
Zapalenie wewnątrzgałkowe nerwu wzrokowego - objawy i leczenie
Ten typ zapalenia dotyka najczęściej dzieci oraz młodzież, bardzo rzadko dorosłych. Zapalenie rozpoczyna się od pogorszenia widzenia w jednym oku lub w obu, co ma miejsce przy zakażeniach wirusowych. Pojawia się od jednego do trzech tygodni po przebytym zakażeniu wirusowym lub po szczepieniu. Jeżeli towarzyszy innym chorobom, takim jak np. borelioza, zapalenie ujawnia się już w trakcie trwania choroby. Pozostałe objawy zapalenia nerwu wzrokowego to: zaburzenie w rozpoznawaniu barw (szczególnie czerwonej i zielonej), brak reakcji źrenicy na światło, zawężenie pola widzenia poprzez pojawienie się tzw. mroczka w środkowej części.
W trakcie badania stwierdza się zmiany w tarczy nerwu wzrokowego, która staje się przekrwiona, obrzęknięta, z zatartymi granicami. Jeżeli przyczyna zapalenia nerwu leży w przebytej infekcji wirusowej leczenie nie zawsze jest konieczne, ponieważ zapalenie samo ustępuje. Proces samoleczenia trwa jednak długo, nawet kilka miesięcy. Cięższe przypadki choroby leczy się kortykosteroidami w postaci wstrzyknięć w okolice gałki ocznej lub dożylnych. Jeżeli jednak zapalenie nerwu wzrokowego związane jest z zapaleniem zatok wymaga leczenia antybiotykami.
Zapalenie pozagałkowe nerwu wzrokowego - przyczyny i leczenie
Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego to zapalenie nerwów biegnących od gałki ocznej do ośrodków w mózgu. Najczęstszą przyczyną jest proces demielinizacyjny. Ale mogą także istnieć inne czynniki, wywołujące pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, takie jak: sarkoidoza, zakażenia, odczyny poinfekcyjne oraz choroby autoimmunologiczne.
Proces demielinizacyjny oznacza rozpad osłonki mielinowej chroniącej włókna nerwowe. Zamiast tej osłonki na włóknach pojawia się wtedy tkanka glejowa, która zaburza proces przewodnictwa nerwowego. Neuropatia nerwu wzrokowego towarzyszy najczęściej stwardnieniu rozsianemu, gdzie proces demielinizacyjny, czyli rozpad osłonki mielinowej, dotyczy komórek nerwowych w mózgu i w rdzeniu kręgowym. Istnieją jeszcze dwie rzadkie choroby, w których dochodzi do demielinizacji nerwu wzrokowego: choroba Devika oraz choroba Schildera.
Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (neuropatia demielinizacyjna) objawia się najczęściej między 15. a 45. rokiem życia i w większości przypadków poprzedza rozwój stwardnienia rozsianego. Zaczyna się od nagłego pogorszenia wzroku w jednym oku. Pojawia się także ból, odczuwany w trakcie ruszania gałką oczną. Tym objawom towarzyszy poważne zaburzenie w rozpoznawaniu barw oraz ubytki w polu widzenia. Mogą pojawić się także bóle głowy oraz inne symptomy, które są charakterystyczne dla stwardnienia rozsianego.
W takich przypadkach, oprócz standardowego badania okulistycznego, wykonuje się także badanie wzrokowych potencjałów wywołanych, a także rezonans magnetyczny, aby ocenić, czy doszło do demielinizacji, a co za tym idzie wykluczyć lub potwierdzić ryzyko rozwoju stwardnienia rozsianego.
Ostre pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego leczy się poprzez dożylne podawanie dużych dawek kortykosteroidów przez 3 lub 5 dni, a następnie doustnie. W lżejszych przypadkach, kiedy pogorszenie ostrości wzroku jest niewielkie, objawy zapalenia ustępują samoistnie.
