Obrzęk lipidowy: objawy, leczenie. Czym się różni obrzęk lipidowy od obrzęku limfatycznego?

Obrzęk lipidowy (obrzęk tłuszczowy) jest schorzeniem dotykającym kobiety w okresie dojrzałości płciowej. Polega na znacznym zwiększeniu objętości podskórnej tkanki tłuszczowej, a obejmującym przede wszystkim nogi, czasem także biodra oraz ramiona. Obrzękowi towarzyszy ból oraz skłonność do szybkiego powstawania siniaków.

Obrzęk lipidowy (obrzęk tłuszczowy) - charakterystyka choroby

Pierwszy opis schorzenia powstał w 1940 roku, chociaż sama choroba obserwowana była od tysiącleci. Możemy się też spotkać z innymi określeniami obrzęku lipidowego, takimi jak: obrzęk tłuszczowy, lipodemia oraz zespół bolesnego obrzęku lipidowego. Obrzęk lipidowy to połączenie kilku czynników: zaburzeń hormonalnych, złego metabolizmu tłuszczów, zatrzymywania przepływu limfy, utrudnionego krążenia w kończynach dolnych.

Nie są znane jednak przyczyny powstawania obrzęku lipidowego, podejrzewa się tylko, że może być związany z produkcją żeńskich hormonów płciowych, ponieważ obrzęk pojawia się u kobiet po zakończeniu dojrzewania, w okresie ciąży oraz w czasie klimakterium. Jeżeli dochodzi do rozwoju choroby u mężczyzn, to wyłącznie wtedy, gdy w wyniku uszkodzenia wątroby lub po terapii hormonalnej, ich organizm produkuje zbyt mało testosteronu. Choroba może mieć także podłoże dziedziczne.

Obrzęk lipidowy a obrzęk limfatyczny

Obrzęk limfatyczny, w przeciwieństwie do lipidowego (tłuszczowego) pojawia się najpierw na jednej nodze i zaczyna się od łydek, dopiero potem rozprzestrzenia się na uda i prawie zawsze obejmuje także stopę, ograniczając ruchomość palców. Obrzęk limfatyczny nie jest też bolesny przy ucisku, nie ma ponadto zwiększonej podatności na siniaki. Możliwe są jednak kombinacje obu schorzeń.

Obrzęk lipidowy - objawy

Podstawowy objaw to ogromy przyrost podskórnej tkanki lipidowej na nogach i - o wiele rzadziej - na ramionach. Górna połowa ciała pozostaje szczupła. Sylwetka jest więc zaburzona, jakby podzielona na dwie strefy. W rozwiniętych stadiach choroby chodzenie, w wyniku rozrostu tkanki tłuszczowej na nogach, staje się utrudnione lub wręcz niemożliwe. Na skórze nóg pojawiają się siniaki nawet po niewielkim uciśnięciu czy stłuczeniu. Jest to spowodowane nadmierną kruchością i przepustowością ścianek naczyń krwionośnych. Obrzęk lipidowy sprawia ból, nawet przy małym nacisku na skórę.

Na początku choroby rano wstajemy z nogami zwykłych rozmiarów. Obrzęk nóg zaczyna się i nasila po południu i wieczorem, gdy nogi są szczególnie zmęczone. Obrzęk nie dotyczy samych stóp, które pozostają normalnych rozmiarów. Do większego obrzęku dochodzi też po dłuższym siedzeniu lub staniu. Nasila się także latem. W miarę rozwoju choroby obrzęk utrzymuje się coraz dłużej, nawet w nocy, aż dochodzi do utrwalenia tego stanu. Obrzęk staje się bolesny, szczególnie przy dotknięciu czy ucisku.

Do objawów fizycznych choroby dołącza pogarszający się stan psychiczny osoby dotkniętej obrzękiem lipidowym. Często obwinia się ona za swój wygląd, próbuje odchudzać, lub - przeciwnie - wpada w nałóg nadmiernego objadania się, powodując pogorszenie stanu zdrowia i doprowadzając do otyłości.

Obrzęk lipidowy - rodzaje i stopnie

Obrzęk lipidowy może obejmować: biodra, biodra i uda, biodra uda i łydki, same łydki oraz ramiona.

Chorobę dzieli się na kilka stadiów, w zależności od stanu skóry.

• stadium I - gdy powierzchnia skóry jest jeszcze gładka, a podskórna tkanka tłuszczowa miękka i pogrubiona, ale bez wypukłości
• stadium II - gdy powierzchnia skóry przestaje być gładka, pojawiają się niewielkie wypukłości pogrubionej tkanki podskórnej
• stadium III - skóra jest nierówna, bardzo pofałdowana, pogrubiona tkanka podskórna staje się twarda, a ze znacznymi wypukłościami. W tym stadium chodzenie staje się często utrudnione.

Wśród czynników zwiększających objawy choroby znajdują się: schorzenia żył kończyn dolnych, stojąca praca lub długotrwałe unieruchomienie na siedząco, długa podróż samolotem, nadwaga.

Obrzęk lipidowy - powikłania

Obrzęk lipidowy może prowadzić do powstania obrzęku limfatycznego drugiego stopnia - tzw. obrzęku lipo-limfatycznego. Dotyczy to przypadków, gdy schorzenie nie jest leczone i w tkance podskórnej gromadzi się nadmiar białka (kolagenu), powodując zgrubienie i usztywnienie naczyń limfatycznych. Stopniowo coraz trudniej jest takim naczyniom transportować limfę. Pojawiają się dodatkowe obrzęki w obrębie stopy. Na tym etapie nie udaje się już nawet podnosić paców stóp (objaw Stemmera).

Obrzęk lipidowy - leczenie

Obrzęku lipidowego nie da się zlikwidować stosując dietę, czy wykonując zwykłe ćwiczenia fizyczne. Na wczesnym etapie choroby dobre efekty daje stosowanie w ciągu dnia specjalnych opasek uciskowych. Skuteczny jest ponadto manualny drenaż limfatyczny - rodzaj specjalistycznego masażu uciskowego, powodującego szybszy przepływ limfy. Najpierw masuje się tkanki nie objęte obrzękiem, a potem przechodzi do chorych miejsc, starając się wypchnąć jak najwięcej zalegających w tkankach substancji. Po zabiegu zakłada się specjalne pończochy lub rajstopy uciskowe, albo stosuje bandaże. Wykorzystuje się także specjalne urządzenia pneumatyczne, które rytmicznie masują tkankę. Istotne jest noszenie potem specjalnej bielizny uciskowej. Taką terapię trzeba stosować regularnie przez całe życie, aby nie dochodziło do nawrotów. Operacyjne metody leczenia to odsysanie tłuszczu (liposukcja) za pomocą tzw. kaniuli odsysających. Najskuteczniejsze jest jednak dopiero stosowanie wszystkich metod razem: liposukcja połączona z masażem drenujących oraz noszenie rajstop lub pończoch uciskowych. Ponadto, należy wykonywać umiarkowane ćwiczenia sportowe - najlepsze są te na basenie.