Gencjana - co to jest za substancja? Z czego się składa?
Gencjana, inaczej fiolet gencjanowy, fiolet goryczki lub pioktanina (łac. Violetum Gentianae), to wodny lub spirytusowy roztwór fioletu gencjanowego, zazwyczaj o stężeniu od 0,5 do 1 proc. Jest mieszaniną fioletu krystalicznego (organiczny związek chemiczny z grupy barwników) oraz fioletu metylowego (mieszanina trzech organicznych związków chemicznych). Substancją aktywną w gencjanie jest methylrosanilinii chloridum, czyli fiolet gencjanowy. Gencjana znana jest od 1861 roku, kiedy to została po raz pierwszy wyprodukowana przez francuskiego chemika Charlesa Lautha. Substancję nazywano wtedy fioletem paryskim. Początkowo gencjana służyła do barwienia bakterii, obserwowanych przez mikroskop w czasie prac laboratoryjnych. Potem znalazła szersze zastosowanie, gdy zauważono jej właściwości antyseptyczne i bakteriostatyczne. Zaczęła służyć m.in do przeciwdziałania zakażeniom ran i do leczenia stanów ropnych skóry.
Gencjana jest lekiem służącym głównie do dezynfekcji skóry. Stosowana jest do odkażania w stanach zapalnych skóry, w przypadku ran sączących się oraz w owrzodzeniach. Służy wyłącznie do użytku zewnętrznego. Ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz przeciwpasożytnicze. Ogranicza ponadto wydzielanie ropy z sączących się ran.
Fiolet krystaliczny, będący podstawowym składnikiem gencjany, jest barwnikiem rozpuszczalnym w wodzie i w alkoholach. Niszczy niektóre bakterie Gram-dodatnie, przede wszystkim gronkowce (Staphylococcus spp.) i grzyby (Candida spp.). Ma nieco słabszy wpływ na bakterie Gram-ujemne (Pseudomonas aeruginosa) - hamuje ich rozwój, czyli działa bakteriostatyczne.
Gencjana występuje w formie roztworu wodnego lub alkoholowego. Wodny roztwór gencjany 0,5 proc. służy do dezynfekcji skóry przy niewielkich uszkodzeniach naskórka, skóry i błon śluzowych. Ponadto: przy ropnych zakażeniach skóry i błon śluzowych, w niektórych grzybicach i drożdżycach. Trzeba natomiast pamiętać, że roztworu spirytusowego gencjany nie stosuje się do dezynfekcji błon śluzowych.
Gencjana - zastosowanie
Gencjanę można stosować w następujących przypadkach:
- odkażanie ran skórnych
- odkażanie skóry zaatakowanej przez bakterie
- odkażanie skóry przy zakażeniach grzybicznych
- gencjaną można smarować także wysypkę na skórze, pojawiającą się w czasie ospy wietrznej
- wodny roztwór fioletu można stosować na afty w jamie ustnej
Gencjana - przeciwwskazania oraz działania niepożądane
Leku nie mogą stosować osoby nadwrażliwe na fiolet gencjanowy lub którykolwiek ze składników. Ponieważ fiolet gencjanowy maskuje stan urazu, nie stosuje się go bezpośrednio na otwarte rany. Gencjana w formie roztworu spirytusowego nie powinna być używana na błony śluzowe. Nie można też stosować gencjany w przypadku głębokich i rozległych uszkodzeń skóry, wymagających zabiegu chirurgicznego. Wśród działań niepożądanych obserwowano reakcje alergiczne u osób nadwrażliwych. Należy pamiętać o chronieniu oczu przed kontaktem z lekiem. Uwaga: gencjana silnie barwi skórę oraz ubrania.
