Żyła wrotna - budowa i przebieg
Żyła wrotna (łac. vena portae) jest to krótkie naczynie krwionośne, doprowadzające krew do wątroby. Długość żyły wrotnej nie przekracza 8 cm, jest dość szeroka, bo jej średnica wynosi od 15 do 20 mm. Początek żyły wrotnej znajduje się od tyłu od szyjki trzustki, na styku jej trzonu i głowy. Żyła wrotna powstaje z połączenia żyły śledzionowej oraz żyły krezkowej górnej oraz dołączającej się do niej żyły krezkowej dolnej. Żyła wrotna biegnie następnie do wątroby, gdzie ulega rozgałęzieniu i z wątroby wychodzą już dwie żyły: prawa i lewa, wpadające do żyły głównej dolnej. Wszystkie żyły układu wrotnego nie mają zastawek, z wyjątkiem drobnych gałązek.
Co jednak oznacza określenie żyła wrotna? Otóż, żyła wrotna jest częścią układu wrotnego. Tym terminem określa się każdy układ tętniczy czy żylni, który składa się z naczynia krwionośnego, z obu stron przechodzącego w naczynia włosowate. Żyła wrotna powstaje z sieci naczyń włosowatych narządów przewodu pokarmowego i kończy się siecią naczyń włosowatych w wątrobie.
Żyła krezkowa górna transportuje krew z jelit, natomiast żyła śledzionowa biegnie z żołądka, śledziony i trzustki. Z kolei żyła krezkowa dolna odprowadza krew z odbytnicy, okrężnicy esowatej i zstępującej.
Pień żyły wrotnej dzielony jest na trzy części:
- część zatrzustkową
- część zadwunastniczą
- część sieciową
Żyła wrotna ma następujące gałęzie boczne:
- żyła żołądkowa lewa i prawa
- żyła przedodźwiernikowa
- żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna
- żyła pęcherzykowa
- żyła pępkowa
Żyły wrotne dodatkowe, dochodzące do wątroby bezpośrednio z sąsiadujących narządów:
- sieciowe lub żołądkowo-wątrobowe
- pęcherzykowe głębokie
- przeponowe
- przypępkowe
Żyła wrotna - funkcje
Żyła wrotna pełni następujące funkcje w organizmie:
- transportuje do wątroby krew z nieparzystych narządów jamy brzusznej, a więc sprowadza krew z całego przewodu pokarmowego przedprzeponowego, od wpustu żołądka do odbytnicy, poprzez śledzionę, trzustkę i pęcherzyk żółciowy
- układ wrotny wątroby, czyli żyła wrotna wraz z siecią naczyń włosowatych wytwarza tzw. krążenie czynnościowe, umożliwiające przemianę materii. Krew ma tutaj inny skład, gdyż pełna jest skoncentrowanych składników odżywczych oraz innych substancji, związanych z metabolizmem. Ciśnienie, panujące w żyle wrotnej jest wyższe, niż w pozostałych żyłach, musi bowiem "przepchnąć" krew przez naczynia włosowate i umożliwić jej przepłynięcie do prawej i lewej żyły wątrobowej.
Żyła wrotna - choroby żyły wrotnej
Do schorzeń związanych z żyłą wrotną zaliczamy nadciśnienie wrotne oraz zakrzepicę żyły wrotnej. O nadciśnieniu wrotnym mówimy, gdy ciśnienie krwi w żyle podnosi się powyżej 13 mm Hg (>1,7 kPa).
Objawy nadciśnienia wrotnego:
- wzrost ciśnienia w żyle zwrotnej, które może być efektem marskości wątroby, stłuszczenia wątroby lub guzów, uciskających narząd, które powoduje podniesienie się ciśnienia we wszystkich żyłach dopływających do żyły wrotnej. Dochodzi wtedy do poszerzenia żył pępkowych, przełykowych i żył odbytu. Taka sytuacja prowadzi z kolei do rozwoju żylaków żołądka, przełyku czy odbytu. Jakikolwiek wzrost ciśnienia w jamie brzusznej jest wtedy niebezpieczny, ponieważ naprężone żyły mogą pęknąć i doprowadzić do krwawienia wewnętrznego.
- wzrost ciśnienia w naczyniach włosowatych prowadzący do wysięków osocza z poddanych nadmiernemu ciśnieniu naczyń włosowatych, a w konsekwencji do rozwoju wodobrzusza
Zakrzepica żyły wrotnej - zwężenie żyły wrotnej lub któregoś z jej dopływów przez zakrzep. Przyczyny mogą być związane ze zmianami w samych naczyniach krwionośnych i uszkodzeniem śródbłonka, zmianami w składzie krwi czy zastojem krwi, towarzyszącym marskości wątroby. Przyczyną mogą być np. nacieki nowotworowe, stany zapalne wątroby, ropnie itp. W połowie przypadków nie udaje się jednak znaleźć przyczyny zakrzepicy.
