Nagietek lekarski - roślina zielarska oraz jadalna
Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.) - jednoroczna roślina z rodziny astrowatych. Pochodzi prawdopodobnie z rejonu śródziemnomorskiego lub z terenów dzisiejszego Iranu. Nagietek jest powszechnie uprawiany, także w naszym kraju, gdzie kwitnie od maja do końca września. Jako roślina ozdobna znajduje się w niejednym ogródku. Nagietek lekarski jest jednak, przede wszystkim, rośliną leczniczą. Jako ziołowe lekarstwo nagietek wykorzystywano od co najmniej tysiąca lat. Był antidotum na zatrucia, pomagał w chorobach żołądka, leczył rany. Mądrość ludowa przypisywała nagietkowi także moc odpędzania lęków i strachów oraz przynoszenia spokojnego snu. Kwiat nagietka zamyka się tuż przed opadami deszczu, dawniej rolnicy uważali go więc za barometr, który pomaga w przewidywaniu pogody na dany dzień.
Jeżeli chcemy sami uprawiać nagietki, to nic nie stoi na przeszkodzie. Nagietek nie jest rośliną wymagającą w uprawie, wystarczy go trochę podlewać i odchwaszczać, a jeśli pozostawimy część kwiatów do wykształcenie się nasion, w zasadzie sam się rozsieje i wyrośnie na drugi rok.
Nagietek, bogaty w witaminę A i C, może być spożywany, na przykład w sałatkach. Ususzone płatki nagietka używa się do barwienia ryżu, czy też do doprawiania potraw. Żółty barwnik z nagietka jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym do barwienia margaryn i żółtych serów.
Surowcem zielarskim jest kwiat nagietka, który jest zbierany i suszony, a następnie rozdrabniany i służy do robienia naparów, a także maści, kremów i balsamów do ciała.
Nagietek lekarski - składniki
W składzie zioła znajdziemy między innymi bioaktywne składniki, takie jak:
- flawonoidy
- karotenoidy
- związki trójterpenowe
- olejek eteryczny
- związki żywicowe
- gorycze
- kwas jabłkowy
Nagietek lekarski - właściwości
Nagietek lekarski wykazuje właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze, dzięki temu działa ochronnie na skórę i przyspiesza gojenie się ran. Tę właściwość nagietka wykorzystuje się do leczenia różnego typu uszkodzeń skóry, od małych ran, aż po infekcje wirusowe czy grzybiczne, owrzodzenia, niewielkie oparzenia lub odmrożenia, a także przy trądziku. Pomocny jest przy użądleniach pszczół czy komarów do łagodzenia swędzących ranek oraz przy stłuczeniach, siniakach, ponieważ stymuluje procesy regeneracyjne skóry. Zwalcza rzęsistka - pasożyta przenoszonego drogą płciową, dlatego używa się go do irygacji pochwy.
Nagietek lekarski ma ponadto działanie przeciwzapalne. Jest składnikiem niektórych kropli do oczu, ponieważ powaga zwalczać zapalenie spojówek i zmęczenie oczu, zapobiega nadmiernemu wysuszaniu się oka.
Do łagodzenia podrażnień i leczenia schorzeń skóry używa się nagietka w formie alkoholowych lub olejowych wyciągów. Nagietek wchodzi w skład niektórych maści i kremów stosowanych przy odmrożeniach czy owrzodzeniach skóry.
Kwiat nagietka w formie suszu wykazuje działanie regenerujące, kojące, przeciwzapalne i grzybobójcze. Działa na błony śluzowe przewodu pokarmowego, żołądka i jelit ochronnie i ściągająco, a także przeciwbiegunkowo. Ma korzystne działanie przeciwnowotworowe, ponieważ zapobiega przekształcaniu się wrzodów żołądka w komórki rakowe. Zalecany jest przy nieżytach żołądka i jelit, a także przy wrzodach żołądka i dwunastnicy oraz przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
Nagietek zwiększa odporność organizmu. Pobudza także czynność wątroby, działa żółciopędnie oraz moczopędnie i zwiększa wydzielanie potu. Ma ponadto zastosowanie przy zaburzeniach miesiączkowania i w okresie klimakterium.
Nagietek lekarski - jak go używać?
Nagietek lekarski w formie naparu przygotowuje się podobnie jak inne herbatki ziołowe, zalewając pół łyżeczki suszu gorącą wodą i odstawiając do naciągnięcia.
Domowe sposoby na wykorzystanie nagietka to na przykład oliwka nagietkowa do smarowania skóry i końcówek włosów, a także napary z suszonych kwiatów. Aby zrobić oliwkę nagietkową zalewamy w słoiku garść świeżych kwiatów oliwą z oliwek lub olejem słonecznikowym czy migdałowym i odstawiamy w ciepłe miejsce na około 2 tygodnie. Co jakiś czas możemy wstrząsnąć słoikiem, aby składniki się wymieszały. Po 14 dniach odcedzamy oliwkę i smarujemy nią skórę. Taka oliwka pomaga przy podrażnieniach skóry oraz przy złuszczającym się naskórku.
Napar z nagietka natomiast można wykorzystywać zarówno do picia, jak i zewnętrznie, do przemywania skóry, do okładów na zmęczone oczy oraz jako płukankę do włosów.
