Etanol - właściwości, zastosowanie alkoholu etylowego

Etanol, znany również pod nazwą alkohol etylowy, to organiczny związek chemiczny należący do grupy alkoholi. Ma on duży wpływ na organizm człowieka i może wywoływać silne uzależnienie. Jakie właściwości ma etanol? Jakie skutki może powodować jego spożywanie?

Właściwości etanolu

Etanol to bezbarwna ciecz o charakterystycznym, drażniącym zapachu i smaku. Jest łatwopalna, a w powietrzu pali się niebieskim płomieniem o słabym nasileniu. Jest on zdolny do mieszania się z wodą, w związku z czym jest stosowany jako rozpuszczalnik organiczny. W sprzedaży najbardziej dostępny środek o wysokim stężeniu to tak zwany spirytus, czyli około 95-procentowa mieszanina etanolu z wodą. Alkoholu etylowego o stężeniu 100% nie można uzyskać poprzez zwykłą destylację spirytusu. W celu osiągnięcia czystego alkoholu, zwanego spirytusem absolutnym lub bezwodnym konieczne jest przeprowadzenie procesu destylacji azeotropowej. Inną metodą na otrzymanie spirytusu absolutnego jest związanie wody ze spirytusu przy zastosowaniu siarczanu sodu, tlenku wapnia albo bezwodnego siarczanu magnezu. Taki rodzaj stuprocentowego alkoholu ma silne zdolności pochłaniania wody (jest higroskopijny), w związku z czym należy go przechowywać w naczyniach ze szczelnym zamknięciem.

Etanol spożywczy to produkt, który posiada najwyższą czystość chemiczną. Alkohol przeznaczony do spożycia musi spełniać wszelkie normy dotyczące jakości, między innymi normy krajowe oraz normy narzucone przez Unię Europejską. Alkohol do celów spożywczych uzyskiwany jest na drodze fermentacji alkoholowej z takich produktów jak ziemniaki, żyto, pszenica, jęczmień, owies, winogrona, trzcina cukrowa czy buraki cukrowe.

Do celów przemysłowych alkohol etylowy jest wytwarzany w procesie syntezy z mieszaniny tlenku węgla, wody i wodoru. Podczas takiej syntezy uzyskiwany jest etanol o wysokim stopniu czystości. Jest on stosunkowo tani w produkcji i nie ma szkodliwego wpływu na środowisko, w związku z czym jest często wykorzystywany w przemyśle chemicznym jako rozpuszczalnik.

Zastosowanie etanolu

Alkohol etylowy jest wykorzystywany między innymi w przemyśle spożywczym do produkcji napojów alkoholowych, ale również jako dodatek do różnorodnych dań czy deserów. Może być również wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym oraz farmaceutycznym. Do celów farmaceutycznych alkohol etylowy jest wykorzystywany na przykład jako rozpuszczalnik w procesie sporządzania wielu preparatów.

Wpływ etanolu na organizm człowieka

Alkohol etylowy należy do substancji psychoaktywnych, które są najczęściej przyjmowane. Alkohol wchłania się z przewodu pokarmowego i już po około 5-10 minutach od spożycia dociera do krwi, gdzie może zostać wykryty w badaniach. Szacuje się, że po około 15 minutach wchłania się 50% spożytego alkoholu. Następnie następuje stabilizacja ilości alkoholu w organizmie, a później jest on eliminowany z tkanek. Eliminacja ma w większości charakter enzymatyczny (przy udziale enzymów katalazy, dehydrogenezy alkoholowej oraz MEOS), a niewielka część jest wydychana z powietrzem lub usuwana w niezmienionej formie z moczem.

Etanol wykazuje działanie narkotyczne i jest zaliczany do grupy depresantów. W zależności od dawki może mieć inny wpływ na człowieka. Przyjmowany w małych dawkach, czyli około 30-35 ml, co odpowiada dwóm kieliszkom wódki lub 0,5 l piwa, powoduje:

• poprawę nastroju,
• odprężenie,
• pobudzenie,
• wzrost pewności siebie,
• rozszerzenie źrenic,
• przyspieszenie bicia serca.

Przyjęcie dawki 100 gramów etanolu u osób, które nigdy wcześniej nie piły alkoholu może być powodem pojawienia się problemów z utrzymaniem równowagi, utraty sprawności ruchowej, a także nagłych zmian nastroju. Duże dawki alkoholu etylowego powodują zanik zdolności koncentracji, problemy z pamięcią, zaburzenia mowy oraz widzenia, a w skrajnych przypadkach utratę świadomości. Niebezpieczne jest również częste spożywanie alkoholu, nawet w małych ilościach. Regularne przyjmowanie etanolu prowadzi do silnego uzależnienia, natomiast nagłe zaprzestanie picia albo stopniowa redukcja ilości spożywanego alkoholu wywołuje nieprzyjemne objawy tak zwanego zespołu abstynencyjnego.

Jak odróżnić metanol od etanolu?

Alkohol etylowy niestety łatwo pomylić z alkoholem metylowym, a jest on silnie trujący. Picie, a nawet wdychanie metanolu może zagrażać zdrowiu i życiu człowieka. Przyjęcie dawki około 8-10 gramów metanolu skutkuje ślepotą, natomiast wypicie dawki około 12-20 gramów powoduje śmierć. W domowych warunkach odróżnienie metanolu od etanolu praktycznie nie jest możliwe.