Guarana - pochodzenie i charakterystyka rośliny
Guarana (łac. Paullinia cupana) - jej historia rozpoczęła się na długo przed odkryciem Ameryki przez Europejczyków. Guarana, w stanie dzikim, rosła w lasach Amazonii, tak gdzie dzisiaj rozciąga się Brazylia, a jej działanie odkryli, jako pierwsi, Indianie ze szczepu Maues i to oni nadali roślinie nazwę (Guarani). Guarana rodzi owoce z nasionami, które wyglądem przypominają nieco gałki oczne. Dało to początek legendzie, według której zazdrosny bóg porwał i zabił ulubione dziecko wioski. Zrozpaczeni mieszkańcy poprosili wtedy o pomoc swoje bóstwo opiekuńcze. Przychylny wiosce bóg zasadził jedno z oczu dziecka w lesie i tak powstała dzika odmiana guarany. Drugie oko zasadził w wiosce, która od tej pory cieszyła się pożytkami, płynącymi z uprawy krzewu.
Przez wiele lat brazylijscy Indianie uprawiali i wykorzystywali guaranę do przygotowywania energetyzującego napoju oraz jako roślinę leczniczą. Prażyli i mielili nasiona na proszek, który zalewali wodą, czasem dodając do tego jeszcze lokalne zioła. Indian, pijących napój z guarany jako remedium na choroby nerek, bóle głowy, gorączkę i skurcze, podpatrzył jezuicki misjonarz J. P. Bettendorf, który pod koniec XVII wieku, jako pierwszy, opisał pożyteczną roślinę. W połowie XX wieku owoc guarany miał już ugruntowaną w Brazylii oraz na świecie pozycję. Dzisiaj nasiona guarany wykorzystuje się do produkcji napojów bezalkoholowych, jako środek smakowy oraz źródło kofeiny. Ma także zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Brazylia jest jedynym znaczącym producentem guarany na świecie.
Guarana jest tropikalnym krzewem, płożącym się lub wspinającym po pniach innych drzew do wysokości 10 metrów, przystosowanym do gorącego i wilgotnego klimatu. Pierwszą osobą, która sklasyfikowała guaranę pod względem botanicznym, był przyrodnik Christian Franz Paullini, który jeszcze w XVIII wielu szczegółowo opisał roślinę. To na jego cześć roślina nosi łacińską nazwę Paullinia cupana. Owoce guarany są wielkości orzecha laskowego, w jaskrawym pomarańczowo-czerwonym kolorze. W środku znajduje się jedno duże nasiono z charakterystycznym, czarnym "okiem".
Guarana - substancje bioaktywne znajdujące się w nasionach
- ksantyny: kofeina, teofilina, teobromina
- taniny
- garbniki
- saponiny
- polisacharydy
- białka
- kwasy tłuszczowe
- pierwiastki śladowe: mangan, rubid, nikiel, stront
Czy guarana może zastąpić kawę? Wykorzystanie guarany
Z prażonych nasion guarany przygotowuje się napój o najwyższej naturalnej zawartości kofeiny. Nasiona guarany zawierają około 50 mg kofeiny na gram. Ze względu na obecność dużej ilości tanin i saponin, które wzmacniają działanie kofeiny, guarana działa o kilka godzin dłużej, niż kawa. Uważa się, że jest to efekt współdziałania tych trzech składników, jednak dokładny mechanizm nie jest znany.
Guarana, spożywana z umiarem, ma działanie energetyzujące i stymulujące. Sprzedawana jest w postaci proszku, a także w tabletkach oraz kapsułkach. Ma gorzko-kwaśny smak.
Nasiona guarany wykorzystywane są do produkcji napojów energetycznych, preparatów odchudzających oraz leków nasercowych. Preparaty zawierające guaranę, w połączeniu z innymi substancjami ziołowymi, są stosowane w dietach odchudzających.
Guarana - właściwości
Guarana ma następujące zalety:
- stymuluje organizm
- zwiększa koncentrację i wspiera pamięć
- podnosi sprawność fizyczną i wydolność organizmu
- pomaga zwalczyć zmęczenie fizyczne i psychiczne
- wykazuje działanie antyoksydacyjne oraz przeciwbakteryjne
- działa antydepresyjnie
- obniża gęstość krwi zmniejszając tym samym ryzyko zawału i udaru mózgu
- wspiera odchudzanie zmniejszając apetyt i przyspieszając metabolizm
Guarana - efekty uboczne, kto nie powinien pić guarany
Nadużywanie napojów z guarany może spowodować niekorzystne zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, drażliwość, kołatanie serca, lęki, bezsenność, zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, a nawet drgawki. Guarana nasila napady padaczkowe, przyspieszając lub wydłużając czas trwania napadów. Nie powinna być używana przez osoby z nadciśnieniem. Ponadto, w połączeniu z efedryną, może doprowadzić do zawału mięśnia sercowego. Guarany powinny też unikać osoby zażywające leki na arytmię.
