Chrom - dwie twarze pierwiastka
Chrom odkryto pod koniec XVIII wieku i nazwano od greckiego słowa chroma oznaczającego kolor, najprawdopodobniej ze względu na różne barwy, jakie przyjmuje chrom ulegając utlenieniu. W przyrodzie występuje w formie minerałów o nazwach chromit i krokoit.
Rola chromu w organizmie człowieka stała się przedmiotem zainteresowania naukowców dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Chrom znajduje się w organizmie człowieka w niewielkich ilościach, pełni jednak wiele ważnych funkcji i jego niedobór zagraża wielu procesom w ciele. Najwięcej tego pierwiastka znajduje się wątrobie, śledzionie, tkankach miękkich oraz w kościach. Jest to tzw. chrom trójwartościowy, aktywny biologicznie mikroskładnik organizmów żywych.
Chrom natomiast, jako składnik różnych substancji i materiałów użytkowych, z którymi styka się człowiek na co dzień, może stać się przyczyną reakcji alergicznych, na przykład przy zetknięciu się ze skórą, garbowaną przy użyciu związków chromu lub farbą czy lakierem. Większe stężenie chromu sześciowartościowego działa toksyczne.
Jakie funkcje w organizmie pełni chrom?
Chrom aktywuje wiele enzymów, zajmujących się metabolizowaniem tłuszczów i białek. Dzięki temu dba o odpowiedni poziom cholesterolu we krwi, obniżając poziom złego cholesterolu, a zwiększając dobrego.
Ponadto wspomaga działanie insuliny, która odpowiada za transport glukozy do wnętrza komórek. Chrom jest składnikiem, wytwarzanego w wątrobie, tzw. czynnika tolerancji glukozy (GTF), który uwalniany jest do krwi w momencie wzrostu stężenia glukozy. Wraz z insuliną chrom więc pomaga komórkom w przyswajaniu glukozy.
Dzięki tym działaniom metabolizowanie tłuszczów, glukozy i białek przebiega sprawnie. Zatem rola chromu to wspomaganie procesów metabolicznych, pilnowanie poziomu cukru oraz poziomu cholesterolu we krwi. Chrom pośrednio pomaga więc w utrzymywaniu prawidłowej masy ciała oraz poziomu glukozy we krwi, co jest istotne dla diabetyków i osób odchudzających się.
Chrom - wpływ na zdrowie i objawy niedoboru
Chrom ma więc co najmniej dwie ważne role do spełnienia: wsparcie procesów przyswajania składników odżywczych oraz utrzymywanie właściwego poziomu glukozy w organizmie.
Odpowiednia ilość tego mikroelementu jest istotna w schorzeniach objawiających się: insulinoopornością, niskim poziomem cholesterolu HDL lub za wysokim złego cholesterolu, wysokim poziomem cukru we krwi, a także podwyższonym poziomem insuliny i trójglicerydów we krwi oraz wysokim ciśnieniem tętniczym krwi. Poza tym nadwaga i otyłość także mogą się wiązać z zaburzeniami poziomu chromu w organizmie.
Uważa się, że względu na kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, chrom wspiera proces odchudzania, ponieważ zmniejsza apetyt, w tym apetyt na węglowodany. Braki chromu objawiać się będą zatem zwiększoną chęcią na cukry proste.
Ze względu na zwiększający się udział żywności przetworzonej w naszej diecie, z której chrom jest w trakcie procesów technologicznych eliminowany, może dojść do niedoborów pierwiastka w organizmie. Skutkiem niedoboru będzie, przede wszystkim, insulinooporność. Podwyższa się poziom insuliny we krwi, ponieważ nie ma strażnika pilnującego równowagi, w efekcie wzrasta też poziom glukozy we krwi, a to oznacza zagrożenie cukrzycą typu 2.
Drugie zagrożenie przy niedoborach chromu to choroba serca, do której może dojść ze względu na zwiększający się poziom trójglicerydów, insuliny i glukozy we krwi, powiązane z tym, wysokie ciśnienie tętnicze krwi oraz brak odpowiedniej ilości cholesterolu HDL.
Więcej chromu zatem potrzebują osoby chore na cukrzycę i z zaburzeniami krążenia. A ponadto osoby starsze, a także będące po cięższych urazach i stresach, które zaburzają gospodarkę hormonalną organizmu.
Chrom wykorzystywany jest w leczeniu kilku schorzeń, takich jak: wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów, hipoglikemia, jaskra, trądzik, łuszczyca, cukrzyca typu 2. Mikroelement spowalnia też wydalanie wapnia z organizmu, co jest istotne w starszym wieku, gdy starzeją się kości.
Najlepsze źródła chromu
Uznaje się, że dziennie zapotrzebowanie na chrom dorosłego człowieka wynosi od 0,05 do 0,2 miligrama. Zatem spożywanie zróżnicowanych i nieprzetworzonych produktów w zupełności wystarcza do normalnego funkcjonowania. Przedawkowanie, np. w formie zbyt dużych ilości suplementów, jest szkodliwe, ponieważ możemy doprowadzić do uszkodzenia DNA.
Naturalnym źródłem chromu są owoce i warzywa, a także mięso, owoce morza i wiele innych produktów spożywczych.
To, ile chromu znajdzie się w roślinach, zależy od tego, w jakim środowisku wyrosły. Generalnie chrom występuje w dwóch postaciach: jako trójwartościowy oraz sześciowartościowy, wspomniany wyżej, związek o działaniu toksycznym. Organizmy żywe, a więc rośliny, zawierają w sobie trójwartościowy chrom. Ilość chromu w produktach spożywczych jest trudna do precyzyjnego określenia także ze względu na procesy przetwarzania żywności, które zubożają je o wiele składników mineralnych.
Chrom jest dobrze wchłaniany przez organizm w towarzystwie witaminy C, a przeszkadzają cynk, żelazo i wapń. Przy większym spożyciu cukrów zwiększa się też wydalanie chromu z organizmu.
Najwięcej chromu znajduje się w:
- owocach morza
- owocach, takich jak gruszki i jabłka
- warzywach typu brokuły, pomidory
- gorzkiej czekoladzie
- orzechach
- drożdżach piwnych
- wątrobie
- mięsie drobiowym
- pełnoziarnistym pieczywie
