Na czym polega alergia krzyżowa?
Alergia krzyżowa najczęściej zasadza się na połączeniu uczulenia na pyłki roślin z alergią na niektóre owoce i warzywa. Ale możliwe są także inne kombinacje. Zdarza się, na przykład, alergia krzyżowa pomiędzy mlekiem krowim a kozim, albo połączenie alergii na lateks z uczuleniem na świeże owoce.
Alergia krzyżowa ujawnia się szczególnie mocno wiosną i latem, gdy w powietrzu znajduje się najwięcej alergenów. Organizm osoby uczulonej styka się wtedy z mnogością alergenów, których system immunologiczny nie umie odróżnić. Z punktu widzenia przeciwciał (immunoglobiny E), wysłanych do walki, alergeny pyłku brzozy nie różnią się od alergenów, powiedzmy, pomidora. W efekcie zwalcza obydwa, mimo że przedtem sam pomidor nie wzbudzał żadnej reakcji organizmu. Dostajemy "chwilowego" uczulenia na pomidory.
Dlaczego tak się dzieje?
Do alergii krzyżowej dochodzi, gdy podobieństwo sekwencji białek w budowie antygenów głównych wynosi około 70 proc. Dotyczy to przede wszystkim białek roślin (tzw. profiliny), których budowa jest podobna w 70-80 procentach. To właśnie profiliny odpowiadają za alergie krzyżowe alergenów wziewnych i pokarmowych.
Objawy alergii krzyżowej
Reakcja alergiczna wygląda dokładnie tak samo, jak zwykła i polega na pojawieniu się szeregu dolegliwości, takich jak:
- katar, nieżyt nosa, kaszel, obrzęk krtani, duszności, łzawienie oczu
- bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, kolki, nudności i wymioty
- wysypka alergiczna, świąd, nasilenie objawów atopowego zapalenia skóry, rumień
- w skrajnych przypadkach - wstrząs anafilaktyczny, pokrzywka uogólniona, obrzęk Quickiego
Reakcji krzyżowej możemy się spodziewać po około 15-30 minut od spożycia owoców czy warzyw, czy innych pokarmów alergizujących.
Specyficzne natomiast dla alergii krzyżowej jest występowanie tzw. zespołu alergii jamy ustnej. Pojawia się u osób uczulonych na pyłki roślin, u których dochodzi do reakcji krzyżowej między alergenami pyłków roślin a alergenami surowych owoców i warzyw. Reakcja alergiczna pojawia się w miejscu kontaktu, czyli w jamie ustnej i gardle. Objawia się pieczeniem i swędzeniem wewnątrz ust, możliwy jest także obrzęk i świąd języka oraz chrypka. Tego typu reakcje alergiczne noszą angielską nazwę OAS (oral allergy syndrome), a dotyczą częściej kobiet uczulonych na pyłki traw, brzozy i bylicy oraz z alergicznym nieżytem nosa.
Co ciekawe, dotyczą tylko surowych owoców czy warzyw. Przetworzone nie będą nas już uczulać, a czasem wystarczy po prostu obrać owoc ze skóry.
Alergeny krzyżowe - tabele
Jakie alergeny najczęściej wchodzą w interakcje pokazuje poniższe zestawienie.
- pyłki brzozy - owoce (jabłka, gruszki, kiwi, morele, brzoskwinie), warzywa (marchew, seler, pomidory), orzechy laskowe
- pyłki traw - owoce (kiwi, melony), warzywa (ziemniaki, pomidory, seler, groch), orzeszki ziemne, produkty mączne
- pyłki leszczyny - orzechy i kasztany jadalne
- pyłki bylicy - warzywa (seler, marchew)
- roztocze kurzu domowego - skorupiaki (owoce morza)
- mięso wieprzowe - mięso wołowe, mleko krowie
- jad pszczoły - jad szerszenia i osy
- lateks - banany, kiwi, awokado, melon, mango, kasztan jadalny, migdały, orzechy, seler, ziemniaki
- kwas acetylosalicylowy - niesteroidowe leki przeciwzapalne
Alergia krzyżowa - leczenie
Aby zdiagnozować alergię krzyżową wykonuje się szereg testów skórnych, także aby wykluczyć współwystępowanie alergii. Szuka się ponadto swoistych dla danej alergii przeciwciał. Test skórny polega na wprowadzeniu konkretnego alergenu płytko pod naskórek i obserwowaniu reakcji. Wykonuje się ponadto testy immunologiczne, aby potwierdzić lub wykluczyć alergię krzyżową.
Wykonuje się następujące badania:
- badanie krwi w celu określenia poziomu IgE (immunoglobiny typu E) całkowitego i specyficznego
- immunoelektroforeza krzyżowa
- doustne próby alergiczne
- immunoblotting (metoda służąca identyfikacji antygenów)
- testy skórne
- test zahamowania RAST (polega na określeniu stężenia przeciwciał IgE reagujących z określonym antygenem)
Alergie są trudne nie tylko do zdiagnozowania, ale i do leczenia. Standardowo stosuje się leki przeciwhistaminowe, ale najlepsza metodą jest obserwowanie reakcji organizmu i unikanie substancji alergizujących.
