Narcyzm - wszyscy jesteśmy po trosze narcyzami
U źródeł nazwy leży grecki mit o pięknym młodzieńcu, zakochanym we własnym odbiciu i niezdolnym do miłości do innych. Ta miłość go zabija - Narcyz umiera z tęsknoty do obiektu swoich westchnień i niemożności spełnienia. Na jego grobie wyrasta żółty kwiat, nazywany odtąd narcyzem. W innej wersji mitu zakochany sam w sobie młodzieniec zostaje zamieniony w kwiat przez boginię Nemezis.
Jakie by nie były losy pięknego młodzieńca, jedno pozostaje takie samo - skupienie się absolutnie i wyłącznie na sobie, bez zauważania innych ludzi, jest uczuciem destrukcyjnym.
Wielu obserwatorów współczesnego świata zauważa, że narcyzm, a przynajmniej jego łagodniejsza wersja, charakteryzuje prawie każdego z nas. Jeżeli jednak cechy narcystyczne dominują nad innymi cechami charakteru, mamy do czynienia z narcystycznym zaburzeniem osobowości.
Narcystyczne zaburzenie osobowości - czym się charakteryzuje?
Po pierwsze taka osoba widzi tylko siebie. Narcyz jest sam dla siebie najważniejszy. Nie dostrzega potrzeb innych, traktuje ich instrumentalnie. Inni służą mu tylko jako admiratorzy. Narcyz nieustannie domaga się pochwał i nie znosi ludzi, którzy mu nie schlebiają. Osoba o skłonnościach narcystycznych ogromnie pragnie być w centrum zainteresowania, a jeżeli zachcianka ta nie jest spełniana, wpada w złość lub przygnębienie.
Czasem narcystyczna potrzeba bycia w centrum uwagi objawia się jako nieustanne poczucie skrępowania, myśl, że wszyscy na nią patrzą lub jako poczucie absolutnej wyższości. Łączy się to albo z nadmiernym idealizowaniem ludzi, albo - przeciwnie - z poniżaniem ich.
Narcyz nie znosi krytyki. Nawet drobna uwaga doprowadza go do złości lub poczucia ogromnego wstydu. Z punktu widzenia narcyza inni ludzie nie są godni jego zainteresowania i miłości. Jest całkowicie pozbawiony empatii.
Narcyz pielęgnuje własny wyidealizowany wizerunek. Nie widzi, że ten obraz jest nieadekwatny do rzeczywistości, że nie stoją za nim żadne wartościowe osiągnięcia. Narcyz jest absolutnie przekonany, iż jest jednostką niezwykłą i wybitną, o wyjątkowych zdolnościach. Jednocześnie pomniejsza osiągnięcia innych.
Osoba narcystyczna jest sama dla siebie obiektem uwielbienia, a stany zachwytu nad sobą przeplatają się u niej z momentami kompletnej utraty wiary w siebie. Może się to wiązać nawet z myślami samobójczymi, ponieważ wyidealizowany wizerunek własnego ja, jest nie do zrealizowania. Narcyz sam nie umie sprostać własnym wygórowanym wyobrażeniom o sobie.
Nie utrzymuje relacji z innymi ludźmi, ponieważ nie potrafi budować związków, pozostaje osamotniony, co staje się dla niego dodatkowym źródłem frustracji.
Narcystyczne zaburzenie osobowości - skąd się bierze to zaburzenie?
Uważa się, że u źródeł tego zaburzenia leżą doświadczenia z dzieciństwa. Małe dziecko na początku swojego życia jest skrajnie narcystyczne. Nie jest świadome istnienia innych ludzi i domaga się spełnienia swoich potrzeb w sposób zdecydowany i nieustępliwy. I zazwyczaj te jego potrzeby są natychmiast zaspokajane. Dopiero z czasem zaczyna się uczyć, że istnieje odrębny od niego świat, który niekoniecznie kręci się wokół niego. Powoli dziecko przyswaja sobie umiejętności społeczne i poznaje zasady bycia z innymi. Jeżeli jednak ten proces zostaje zaburzony, w dziecku zaczyna rozwijać się narcyzm.
Wśród przyczyn powstawania osobowości narcystycznej wymienia się niską odporność na frustrację. Dziecko wpada we wściekłość lub czuje paniczny strach, gdy jego potrzeba nie jest natychmiast zaspokojona. Dziecko może też nagle odkryć, że nie jest już najważniejsze i boleśnie to przeżyć. Strach i frustracja są już tak duże, że sobie z nimi nie radzi i nie jest w stanie w normalny sposób uczyć się funkcjonowania w świecie. Pojawiają się uczucia zawiści i niższości oraz związane z tym poczucie upokorzenia.
Czynniki zewnętrzne, wpływające na powstanie narcystycznego zaburzenia osobowości, związane są z błędami wychowawczymi rodziców. Zdarza się, że sami rodzice lub opiekunowie są narcystyczni i przekazują te cechy dziecku. Może to polegać na podkopywaniu w nim poczucia własnej wartości poprzez poniżanie i nadmierną krytykę, jak i na przypisywaniu dziecku zbyt wygórowanych i nieadekwatnych cech i zdolności.
Jeżeli więc dziecko w dzieciństwie, nie ma relacji z rodzicami czy opiekunami, opartych na miłości i szacunku dla tworzącej się osobowości, może to zaburzyć jego rozwój.
Narcystyczne zaburzenie osobowości - czy da się wyleczyć?
Jeżeli osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości trafi do lekarza, może on jej pomóc wdrażając odpowiednią psychoterapię. Leczenie to długi proces, w trakcie którego lekarz niejako "uczy" osobę narcystyczną otwarcia się na świat i innych ludzi, aby mogła się rozwinąć i cieszyć związkami z ludźmi.
