Bilirubina – norma
Bilirubina stanowi jeden z markerów w diagnostyce laboratoryjnej. Wyróżnia się bilirubinę pośrednią, która powstaje w momencie uwolnienia się jej z erytrocytu i przedostaniu się do osocza. Następnie związek chemiczny przenika do wątroby, gdzie ulega szeregu przemian chemicznych i zmienia się w bilirubinę bezpośrednią. Suma bilirubiny pośredniej oraz bezpośredniej wykrytej w badaniu krwi to bilirubina całkowita.
Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej nazywany jest hiperbilirubinemią i może sygnalizować poważne choroby organizmu. W związku z tym, że bilirubina od momentu uwolnienia się jej po rozkładzie składnika hemo w hemoglobinie, przebywa długą drogę, wyróżnia się hiperbilirubinemię przedwątrobową, wewnątrzwątrobową oraz zawątrobową.
Wyróżnia się następujące nomy stężeń bilirubiny, które dotyczą osób dorosłych, z wyjątkiem kobiet w ciąży:
- bilirubina całkowita:<1.1 mg/dl
- bilirubina bezpośrednia (związana): < 0.3 mg/dl
- pośrednia (niezwiązana): 0,2 – 0,7 mg/dl
Wzrost stężenia bilirubiny– przyczyny
Bilirubina jest to bardzo ważny związek chemiczny, którego wzrost może świadczyć o chorobie wątroby. W związku z tym lekarze bardzo często zalecają badanie poziomu bilirubiny. Przesłankami do wykonania badania krwi są nudności, wymioty, uczucie zmęczenia, ból w podbrzuszu lub ciemnobrązowy odczyn moczu.
Ponadto poziom stężenia bilirubiny należy zmierzyć, jeżeli wystąpi podejrzenie zatrucia lekami lub pacjent miał kontakt z osobą chorą na zapalenie wątroby typu B. Przyczynami wzrostu stężenia tego związku może być:
- Zniszczenie miąższu wątroby (zapalenie wątroby, alkohol, uszkodzenie toksyczne, nowotwory)
- Zewnątrz i wewnątrz wątrobowe zwężenie przewodów żółciowych
- Kamica przewodu żółciowego
- Zewnątrz i wewnątrz naczyniowa hemoliza
- Żółtaczka hemolityczna noworodków
- Zespół Crigler-Najjar
- Choroba Gilberta
- Zespół Dubin-Johnson
- Nietolerancja fruktozy
- Długotrwałe nadużywanie alkoholu
- Reakcja na transfuzję
- Anemia sierpowata
- Cholestaza, czyli zatrzymanie się odpływu żółci do dwunastnicy. Schorzenie to może być wywołane przyjmowaniem niektórych leków lub chorobami autoimmunologicznymi wątroby. Leki mogące powodować cholestazę: Kwas aminosalicylowy, androgeny, azatiopryna, benzodiazepiny, karbamazepina, karbarson, chlorpropamid, propoxfen, estrogeny, penicilna, złoto, imipramina, meprobamat, metimazol, kwas niotynowy, progestagen, penicilina, fenotiazyny, doustna antykoncepcja, sulfonamidy, sulfony, erytromycyna
- Uszkodzenie komórek wątrobowych, które mogą być wywołane następującymi lekami: acetaminofen, allopurinol, Kwas aminosalicylowy, amitriptylina, androgeny, asparaginaza, aspiryna, azatioprina, karbamazepina, chlorambucyl, chloramfenicol, chlorpropamid, dantrolen, disulfiram, estrogeny, etanol, etionamid, halotan, ibuprofen, indometacina, Sole żelaza, izoniazid, MAO inhibitory, mercaptopurina, metotrexat, metoxyfluran, metyldopa, mitramycina, kwas niotynowy, nitrofurantoina, Doustna antykoncepcja, papaweryna, parametadon, penicilina, fenobarbital, fenazopyrydyna, fenylbutazon, fenytoina, probenecid, procainamid, propyltiouracyl, pyrazinamid, quinidina, sulfonamidy, tetracycliny, trimetadion, Kwas walproinowy.
Należy pamiętać, iż podwyższony poziom bilirubiny we krwi występuje u noworodków oraz, może zdarzyć się u kobiet w ciąży. Pomimo, że podwyższone stężenie bilirubiny u noworodków jest naturalne, należy obserwować zarówno poziom stężenia, jak i dziecko. Gdy noworodek wykazuje takie objawy jak: zmieniony ton płaczu, drgawki, nieprawidłowe napięcie mięśniowe (tzw. „przelewanie się dziecka przez ręce” lub nadmierną sztywność), apatię, może to oznaczać, że jest chory na żółtaczkę jąder podkorowych, czyli toksyczne uszkodzenie neuronów.
Zwykle jednak podwyższony poziom stężenia bilirubiny u niemowląt po kilku dniach się stabilizuje i nie odznacza żadnej poważnej choroby. Żółtaczka ciężarnych zwykle spowodowana jest zmianami hormonalnymi. W przypadku wykrycia we krwi podwyższonego stężenia bilirubiny u osoby dorosłej, konieczne jest wprowadzenie natychmiastowego leczenia.
Wysokie stężenie bilirubiny – leczenie
W przypadku wykrycia wysokiego stężenia bilirubiny we krwi pacjenta, wskazane jest natychmiastowe leczenie. Pierwszym krokiem kuracji jest zdiagnozowanie przyczyn podwyższonego poziomu tego składnika w organizmie, a następnie wyeliminowanie tego czynnika. Czasem może to być efekt spożywania wyżej wymienionych leków, w związku z tym pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich stosowanych środkach farmakologicznych.
Leczenie osoby, u której odnotowano wysokie stężenie bilirubiny we krwi zależne jest od również od wieku pacjenta, stanu fizjologicznego (zupełnie inne działania podejmowane są w przypadku kobiet w ciąży), chorób towarzyszących oraz innych czynników. W przypadku wykrycia niektórych schorzeń, wpływających na ten wynik, leczenie może nie być wymagane – np. w przypadku choroby Gilberta.
Większość schorzeń, objawiających się poprzez wysokie stężenie bilirubiny w organizmie wymaga zastosowania środków farmakologicznych, a czasami zabiegów operacyjnych (np. kamicę nerkową zwykle niweluje się drogą operacyjną).
Spadek bilirubiny - przyczyny
Spadek całkowitego poziomu bilirubiny nie jest znaczący klinicznie, niekiedy może być obserwowany w anemii z niedoboru żelaza. Nie jest to jednak objaw nieprawidłowego funkcjonowania wątroby i nie powinien niepokoić.
