Puryny są to heterocykliczne, aromatyczne związki organiczne, które składają się z pierścieni pirymidyny i imidazolu. Związki purynowe, które trafiają do organizmu wraz z pożywieniem rozkładane są do kwasu moczowego. Jeśli wszystko działa bez zarzutu i nie jest go za dużo - nerki z łatwością go usuwają. Problem zaczyna się w sytuacji, gdy jest go za dużo. Stan ten może prowadzić do hiperurykemii.
O zbyt wysokim stężeniu kwasu moczowego mówi się w sytuacji, gdy u kobiet wynosi ponad 360 μmol/l (6 mg/dl), a mężczyzn 400 μmol/l (6,8 mg/dl). Jego nadmiar zazwyczaj odkłada się w obrębie stawów, a to prowadzi do rozwoju stanu zapalnego i niszczenia chrząstki stawowej. Kiedy zaczyna jej brakować, stawy tracą ruchomość, co wywołuje trudny do zniesienia ból. Schorzenie to nazywane jest dną moczanową. W początkowej fazie choroby zajęty zostaje tylko jeden staw, z czasem jednak choroba zaczyna się rozprzestrzeniać, co bardzo mocno utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Związki purynowe a dna moczanowa
Dna moczanowa zaliczana jest do chorób metabolicznych. Charakterystyczny dla niej ból stawów najbardziej dokuczliwy jest w nocy. Atakom choroby bardzo często towarzyszy skok temperatury ciała. Początkowo zmiany obejmują małe stawy, czasem rozprzestrzenia się na cały układ kostny i wywołują silny stan zapalny. Pierwszym sygnałem, że w organizmie dzieje się coś złego jest opuchlizna oraz ból dużego palucha u stóp.
Skąd się bierze choroba? W większości przypadków winę za rozwój choroby ponoszą sami pacjenci. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim te osoby, z których diecie dominuje żywność wysoko przetworzona, mięso (zwłaszcza czerwone) oraz nie stronią od alkoholu. Ale nie tylko. Do rozwoju choroby może się przyczynić;
- silny stres;
- niektóre leki;
- zwiększona aktywność fizyczna;
- płeć (znacznie częściej chorują mężczyźni);
- wiek między trzydziestym a pięćdziesiątym rokiem życia.
Związki purynowe - gdzie ich szukać?
Osoby, u których zdiagnozowano dnę moczanową, aby skutecznie walczyć z chorobą muszą zmienić styl życia, a przede wszystkim dietę. To jedyny sposób, nie tylko na zapanowanie nad schorzeniem, ale również na uniknięcie groźnych powikłań. Nieleczona lub leczona niewłaściwie dna moczanowa może doprowadzić do uszkodzenia narządu ruchu i niepełnosprawności.
Trzeba sobie także zdawać sprawę, że dna moczanowa może być powikłaniem innego schorzenia. Zdarza się, że rozwija się u osób z nadciśnieniem tętniczym, hipercholesterolemią czy cukrzycą.
Najwięcej związków purynowych zawierają:
- ryby: dorsz, karp, łosoś, makrela, sardynka, sola, pstrąg, sandacz, śledź, szproty wędzone; skorupiaki: krewetki;
- mięso czerwone: cielęcina, jagnięcina, wołowina, wieprzowina;
- drób: kurczak pieczony, pierś, udko;
- podroby: grasica, wątroba cielęca, wołowa i wieprzowa;
- dziczyzna: gęś, zając;
- warzywa: brokuły, brukselka, groszek zielony, kalafior, kukurydza, papryka, por, szpinak;
- grzyby: boczniaki, borowiki, pieczarki;
- napoje alkoholowe: piwo, wino, wódka.
Do produktów, których zawartość związków purynowych jest średnie zalicza się:
- mięso, ryby i wędliny: flądra, lin, wołowina mostek;
- warzywa: dynia, fasolka szparagowa, jarmuż, kapusta czerwona, kapusta włoska;
- warzywa strączkowe: groch, fasola biała, soczewica;
- owoce: banan, melon.
Puryny znajdują się także w czekoladzie, kawie czy herbacie. Osoby, które chorują na dnę moczanową powinny unikać produktów z pierwszej grupy. Te artykuły spożywcze, w których zawartość puryn jest średnia, mogą być spożywane jedynie od czasu do czasu. W przypadku ataku choroby także z nich trzeba całkowicie zrezygnować.
Związki purynowe - produkty, w których jest ich najmniej
Dieta chorych na dnę moczanową powinna obfitować przede wszystkim w produkty ubogie w puryny. Należą do nich:
- produkty mleczne: mleko, kefiry, mleko zsiadłe, sery pleśniowe, serki wiejskie ziarniste;
- tłuszcze i oleje roślinne;
- mięso i wędliny: szynka gotowana;
- jaja;
- produkty zbożowe: chleb pszenny, bułka kajzerka, makarony;
- warzywa: buraki, cebula, cukinia, kapusta biała, kapusta kiszona, kapusta pekińska, marchew, ogórki, pomidory, rzodkiewki, sałata, ziemniaki;
- owoce: agrest, ananas, brzoskwinie, czereśnie, gruszki, jabłka, kiwi, maliny, pomarańcze, porzeczki, truskawki, winogrona, wiśnie;
- grzyby: kurki;
- orzechy: laskowe, włoskie, ziemne, ziarno sezamu, ziarna słonecznika.
Komponując dietę, trzeba mieć świadomość, że puryny - choć bywają niebezpieczne - są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wchodzą w skład nukleotydów, które decydują o kodzie genetycznym każdego człowieka, dlatego też produkty zawierające powinny być obecne w codziennym menu, jednak z ich ilością nie można przesadzać.
