Dychawica oskrzelowa to przewlekła i nieuleczalna zapalna choroba dróg oddechowych. Powoduje niekontrolowane skurcze oskrzeli i gromadzenia się w nich gęstej wydzieliny, co przekłada się niewydolność całego układu oddechowego. Mimo że objawy choroby mogą mieć bardzo różne nasilenie to stan zapalny utrzymuje się w organizmie przez cały czas. Pozostawiona bez leczenia może prowadzić do rozwoju groźnych powikłań m.in. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Szacuje się, że każdego roku z powodu powikłań dychawicy oskrzelowej umiera około 180 tysięcy osób.
Według WHO na astmę choruje blisko 235 milionów osób. W Polsce jest około 4 milionów osób.
W zależności od tego co wywołało chorobę, mówi się o astmie alergicznej i niealergicznej. Pierwszy typ ma ścisły związek z alergią i może pojawić się wtedy, gdy nie jest ona właściwie leczona. Niealergiczna postać dychawicy nie ma związku z uczuleniem, u chorych nie pojawiają się także przeciwciała typowe dla osób chorych na alergię.
Czasem problemy z oddychaniem, a w konsekwencji rozwój dychawicy oskrzelowej, mają związek z wykonywanym przez pacjenta zawodem. W takich przypadkach mówi się o astmie zawodowej. Dotyczy ona przede wszystkim tych osób, które na co dzień stykają się ze szkodliwymi oparami czy substancjami toksycznymi, które mogą podrażniać układ oddechowy.
Mimo to choroba najczęściej pojawia się u alergików. W grupie ryzyka znajdują przede wszystkim osoby uczulone na roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, grzyby pleśniowe, sierść zwierząt.
Dychawica oskrzelowa - objawy
Do najbardziej charakterystycznych objawów dychawicy oskrzelowej należą:
- dokuczliwe uczucie duszności, związane z obkurczeniem się oskrzeli, które pojawia się najczęściej w nocy i nad ranem, a także kilka minut po forsownym wysiłku;
- kaszel;
- świszczący oddech;
- wrażenie ucisku w klatce piersiowej.
Atak dychawicy zazwyczaj pojawia się nagle. Równie dobrze może pojawić się w nocy, jak i w ciągu dnia. Zdarza się, że jest aktywowany przez zimne powietrze, stres, duży wysiłek fizyczny czy infekcja. Coraz częściej mówi się o wpływie smogu na układ oddechowy, badania jednoznacznie pokazują nisko zawieszone, szkodliwe pyły dla osób chorujących na astmę mogą być szczególnie niebezpieczne. Po wniknięciu do organizmu mogą nie tylko wywołać atak choroby, ale także zaostrzyć jej przebieg, zwłaszcza jeśli pacjent przez długi czas oddychał zanieczyszczonym powietrzem.
Dychawica oskrzelowa - diagnoza
Podstawą przy stawianiu diagnozy jest szczegółowy wywiad z pacjentem i analiza zgłaszanych przez niego objawów. Dodatkowo, dla całkowitej pewności, u osób z podejrzeniem astmy wykonuje się badanie spirometryczne. Pozwala ono ocenić pojemność płuc. Czasem wykonuje się także testy prowokacyjne. Polegają one na wystawieniu pacjenta na działanie szkodliwego czynnika i obserwacji reakcji organizmu.
O ile zbadanie osoby dorosłej postawienie prawidłowej diagnozy nie jest trudne, to w przypadku małych dzieci pojawiają się kłopoty. Bardzo często pierwsze objawy dychawicy oskrzelowej są mylone z nawracającymi infekcjami układu oddechowego, które u bardzo małych dzieci z nierozwiniętym jeszcze układem odpornościowym zdarzają się bardzo często i nie są niczym nadzwyczajnym. Dopiero z wiekiem objawy astmy stają się wyraźniejsze i bardziej jednoznaczne dla lekarza.
Dychawica oskrzelowa - leczenie
mimo że dychawica oskrzelowa jest chorobą nieuleczalną to dzięki odpowiednio dobranej terapii można nad nią zapanować. W walce z chorobą stosuje się zazwyczaj dwa rodzaje leków:
- leki działające doraźnie, krótko, ale szybko łagodzące dolegliwości (rozszerzające oskrzela)
- leki utrzymujące astmę pod stałą kontrolą - przyjmowane systematycznie, zapobiegające napadom, o działaniu głównie przeciwzapalnym
Do leków przeciwzapalnymi pierwszego rzutu należą wziewne glikokortykosteroidy. Poprawiają czynność płuc i zmniejszają wrażliwość układu oddechowego i nie dopuszczają do zaostrzeń choroby.
Leki o wydłużonym działaniu (utrzymują się w organizmie przez około 12 godzin) to zazwyczaj wziewne beta2-mimetyki (LABA). Preparaty te rozszerzają oskrzela, redukują ich napięcie i obrzęk błony śluzowej.
Podczas ataku dychawicy oskrzelowej podaje się także leki z grupy beta2-mimetyków, ale krótko działających (SABA) oraz z grupy leków przeciwcholinergicznych. Kiedy choroba ma wyjątkowo ciężki przebieg i standardowe leczenie nie przynosi pożądanych wyników, stosuje się doustne glikokortykosteroidy. Niestety ich długie przyjmowanie pociąga za sobą szereg powikłań, dlatego też nie można ich stosować dłużej niż jest to konieczna. Dla tych chorych nadzieją mogą być nowoczesne leki, tzw. leki biologiczne.
