Zwężenie naczyń krwionośnych, w tym przypadku tętnic, którymi płynie krew do serca, sprawia, że narząd otrzymuje nie tylko za mało krwi, ale przede wszystkim tlenu, który stanowi podstawowe źródło energii serca. Niedotlenienie serca może prowadzić do narastania kwasicy, dochodzi do upośledzenia pomp jonowych, w wyniku czego zaburzone zostaje stężenie potasu, sodu oraz wapnia, a także zaburzeń rytmu. Ze względu na przebieg chorobę wieńcową dzieli się na:
- Przewlekłą chorobę niedokrwienną (stabilna choroba wieńcowa)
- Ostra choroba niedokrwienna serca (ostre zespoły wieńcowe), może przypominać zawał serca
Choroba wieńcowa: przyczyny
Choroba wieńcowa niemal w 90 proc. spowodowana jest miażdżycą tętnic, ta najczęściej pojawia się u mężczyzn po czterdziestym roku, z podwyższonym cholesterolem, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, palących papierosy, unikających aktywności fizycznej. Nie bez znaczenia jest długotrwałe działanie stresu oraz uwarunkowania genetyczne.
Do rozwoju choroby wieńcowej może przyczynić się dieta bogata w tłuszcze i produkty, pełne pustych kalorii, a także niektóre choroby układu krążenia: skurcz tętnicy wieńcowej (np. dławica Prinzmetala), zapalenie tętnic wieńcowych (np. choroba Takayasu, choroba Kawasaki, guzkowe zapalenie tętnic, zator tętnicy wieńcowej, urazy tętnic wieńcowych.
Choroba wieńcowa - objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej. Może się on skumulować za mostkiem lub lewej okolicy przedsercowej, który promieniuje do lewej kończyny górnej, szyi, żuchwy.
Ból przy chorobie wieńcowej ma charakter uciskający, zaciskający, rozpierający, czasem zdarza się, że piecze i daje wrażenie ciężaru, ucisku w klatce piersiowej. Najczęściej wywołuje go stres, wysoka temperatura, obfity posiłek czy wysiłek fizyczny. Znika po kilku minutach, po odpoczynku. To odróżnia go od bólu, który pojawia się przy zawale serca. Jeśli dolegliwość utrzymuje się dwadzieścia minut trzeba wezwać pomoc.
Dodatkowo wraz z bólem wieńcowym może się pojawić duszność, zmęczenie, ból brzucha, nudności. Objawy chorego serca to również przyspieszone tętno oraz płytki oddech.
Choroba wieńcowa - diagnoza
Z punktu widzenia diagnozy kluczowy jest wywiad z pacjentem i ustalenie sytuacji, kiedy pojawiają się dolegliwości. Jeśli wystąpienie objawów poprzedza stresująca sytuacja, wysiłek czy obfity posiłek, można podejrzewać właśnie chorobę wieńcową. Jednak dla całkowitej pewności konieczne jest wykonanie badań. Przede wszystkim zleca się:
- badania laboratoryjne: profil lipidowy, poziom glukozy na czczo, morfologia,kreatynina
- EKG spoczynkowe - u osób, które nie przebyły zawału mięśnia sercowego, będzie on prawidłowy
- EKG wysiłkowy - podstawowe badanie u osób ze stabilną chorobą wieńcową
- Holter EKG - jeśli towarzyszą zaburzenia rytmu serca
- ECHO serca
- koronarografia - do oceny anatomii tętnic wieńcowych
W przypadku niestabilnej choroby wieńcowej są to:
- badania laboratoryjne - zwłaszcza markery martwicy mięśnia sercowego oraz ocena ich narastania
- EKG spoczynkowy - ocena uniesienia odcinka ST
- RTG klatki piersiowej
- ECHO serca - można zobrazować zaburzenia kurczliwości mięśnia sercowego
- koronografia - pozwala ocenić zmiany w tętnicach wieńcowych.
Choroba wieńcowa - leczenie
Leczenie choroby wieńcowej zależy od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym stadium wystarczyć może zmiana stylu życiu, tj. aktywność fizyczna, modyfikacja diety i wprowadzenie do niej większej ilości warzyw, owoców, produktów z pełnego ziarna. Należy ograniczyć użycie soli, która w nadmiarze przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, które jest jednym z czynników ryzyka. A także koniecznie trzeba rezygnować z używek.
W postaci ostrej konieczne jest leczenie farmakologiczne. U takich pacjentów najlepiej sprawdzają się tlenoterapia, azotany, morfina, leczenie przeciwpłytkowe, beta-blokery, blokery kanału wapniowego, leczenie przeciwkrzepliwe oraz uspokajające.
Podstawą leczenie stabilnej choroby wieńcowej jest hamowanie jej postępu. Należy również stosować leki, aby poprawić rokowanie oraz zmniejszyć nasilenie objawów choroby. Dobre efekty daje przyjmowanie leków przeciwpłytkowych, tj. leków rozrzedzających krew, co chroni przed tworzeniem się groźnych zakrzepów, statyny, ACE-inhibitory, beta-blokery, blokery kanału wapniowego oraz azotany.
U części pacjentów konieczne jest wszczepienie bajpasów.
Warto pamiętać, że choroby wieńcowej można bardzo łatwo uniknąć. Należy przede wszystkim wprowadzić do diety więcej warzyw (zwłaszcza zielonych), ograniczyć mięso (szczególnie czerwone) i zastąpić jej tłustymi rybami. Warto ograniczyć smażenie i postawić na pieczenie czy duszenie. W diecie, która może ochronić przed chorobami serca nie może zabraknąć orzechów, oliwy z oliwek, które zawierają bezcenne dla serca kwasy omega 3 i 6.
