Bakterie atypowe - co to za bakterie, jakie schorzenia mogą wywoływać i jak się przed nimi bronić?

Za infekcje dolnych dróg oddechowych najczęściej odpowiadają wirusy lub bakterie. W zależności od tego, co wywołało chorobę u chorych będą występowały inne dolegliwości. Czasem są na tyle charakterystyczne, że ułatwiają lekarzowi postawienie prawidłowej diagnozy. Ale nie zawsze tak jest. Jeśli chorobę wywołają tzw. bakterie atypowe postawienie prawidłowej diagnozy może być bardzo trudne. Co to za bakterie i jakie choroby mogą wywołać?

Bakterie atypowe stanowią dużą grupę, do której należą przede wszystkim bakterie - Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Legionella pneumophila, Chlamydia pisttaci, Francisella tularensis, Coxiella brunetti. Najczęściej spotykane są trzy pierwsze rodzaje bakterii. Choroby, które wywołują, dają inne objawy i wymagają innego leczenia, niż w przypadku infekcji wywołanej bakteriami typowymi.

Do najczęściej diagnozowanych schorzeń wywoływanych przez bakterie atypowe to zapalenie płuc oraz zapalenie oskrzeli.

Mycoplasma pneumoniae

Przeniknięcie do organizmu i zakażenie Mycoplasma pneumoniae wywołuje mykoplazmatyczne zapalenie płuc. Od kontaktu z patogenem do pojawienia się pierwszych objawów choroby mija zazwyczaj od dwóch do trzech tygodni.

Zapalenie płuc wywołane przez tę bakterię zazwyczaj ma bardzo ostry przebieg. Infekcja rzadko obejmuje całe płuco, u chorych nie obserwuje się także podwyższonego stężenia leukocytów, czyli białych krwinek, które zazwyczaj wytwarzane są w większej ilości, gdy w organizmie rozwija się stan zapalny.

Najbardziej charakterystycznym objawem zapalenia płuc wywołanego przez tę bakterię należy suchy i męczący kaszel, który nasila się wieczorem i w nocy. U niektórych pacjentów obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych wnęk płucnych, doskonale widać to prześwietleniu klatki piersiowej. Niekiedy rozwija się żółtaczka i niedokrwistość hemolityczna (spowodowana rozpadem czerwonych krwinek). Choroba może być także powikłana zapaleniem mięśnia sercowego.

Chlamydia pneumoniae

Ta bakteria także wywołuje zapalenie płuc. Jednak zanim je zaatakuje w pierwszej kolejności wywołuje zapalenie gardła (zazwyczaj bakteria potrzebuje dwóch tygodni, aby z górnych dróg oddechowych przenieść się do płuc czy oskrzeli). Tym, co może sugerować nietypową infekcje to bóle stawów:

• uszkodzenie nabłonka w drogach oddechowych, co sprzyja późniejszym zachorowaniom na zapalenie gardła i zatok;
• dychawicę oskrzelową;
• nawracający katar.

Aby potwierdzić zakażenie atypową bakterią konieczne jest wykonanie badania plwociny, pobranie wymazu z gardła oraz oznaczenie poziomu immunoglobulin we krwi (przeciwciała IgM świadczą o świeżym zachorowaniu, IgG o infekcji dłużej trwającej lub przebytej w przeszłości). Leczenie takiego zapalenia płuc zazwyczaj trwa długo, co gorsza dolegliwości takie, jak kaszel czy męczliwość, mogą utrzymywać się nawet kilka tygodni po zakończeniu leczenia.

5 prostych badań, które ratują nam życie

Legionella pneumophila

Bakteria ta doskonale czuje się w wilgotnym i ciepłym środowisku. Najczęściej "mieszka" w klimatyzacji czy urządzeniach nawilżających, w wodzie z wodociągu czy w termach i kąpieliskach. Do infekcji dochodzi poprzez wdychanie powietrza z kropelkami takiej właśnie wody.

Patogen potrzebuje od dwóch do dziesięciu dni, aby zacząć dawać o sobie znać. Wywołane przez te bakterie zapalenie płuc może, zwłaszcza w przypadku osób ze znacznie obniżoną odpornością, mieć bardzo ciężki przebieg.

U pacjentów, u których Legionella pneumophila wywołała chorobę w pierwszej kolejności pojawiają się bóle głowy, szybko rosnąca gorączka oraz dreszcze. Zdarza się, że chorzy mają zaburzenia orientacji oraz objawy splątania. Niekiedy dochodzi także do zapalenia mięśnia sercowego, osierdzia, zapalenia opłucnej, zapalenia mózgu. Dodatkowo u chorych pojawia się typowa dla zakażenia legionellozą bradykardia, niekoniecznie związaną z powikłaniami kardiologicznymi. Występują cechy uszkodzenia wątroby i nerek (wzrost ALT, AST, CK we krwi, krwiomocz). Może wystąpić również zapalenie stawów i różnego rodzaju wysypka.

W przypadku tego zapalenia płuc obraz z prześwietlenia klatki piersiowej nie daje jednoznacznej odpowiedzi, aby mieć pewność, co wywołało chorobę wykonuje się badanie plwociny i krwi. Konieczne może być także zbadanie moczu pacjenta pod kątem obecności bakterii. Choroba ta może mieć gwałtowny przebieg. Szczególnie u osób z obniżoną odpornością, np. przyjmujących na stałe leki immunosupresyjne, doprowadza do niewydolności oddechowej i wstrząsu, a nawet śmierci.

Warto zaznaczyć, że ten rodzaj zapalenia płuc nazywany jest także chorobą legionistów. Pierwszy raz usłyszano o niej w 1976 roku w Filadelfii podczas zjazdu weteranów wojennych. Bakteria zagnieździła się w systemie wentylacyjnym w hotelu, w którym odbywało się spotkanie.