Owrzodzenia najczęściej pojawiają się na kończynach dolnych. Zazwyczaj dzieli się je na:
- naczyniowe - bardzo często pojawiają się u osób chorujących na cukrzycę, dnę moczanową, choroby tkanki łącznej, schorzeniach hemolitycznych (np. anemii), zakażeniach skóry, nowotworach skóry, mogą mieć także związek z przyjmowanymi lekami;
- żylne - związane są z niewydolnością powierzchniowych lub głębokich żył, u większości pacjentów tworzą się w obrębie żylaków, po przedniej lub bocznej stronie podudzia lub stawu skokowego. Zazwyczaj zmiany są małe, płytkie, pojedyncze i nie bolą;
- niedokrwienne - zazwyczaj tworzą się na grzbiecie palców lub przedniej powierzchni podudzia (kość piszczelowa) kończyny dolnej. Ich obecności towarzyszy silny ból po długim chodzeniu, który utrzymuje się także długo po aktywności, dodatkowo skóra w ich obrębie jest sina lub blada i błyszcząca, zanika owłosienie. Ulgę daje opuszczenie nóg, dlatego bardzo duża grupa chorych śpi na siedząco, bo tak nie odczuwają bólu;
- mieszane żylno-tętnicze - zazwyczaj mają one związek z neuropatią obwodową, niedokrwieniem lub zakażeniem;
- pooparzeniowe;
- powypadkowe.
Trzeba sobie zdawać sprawę, że na tego typu rany ani kremy, ani maści nie zadziałają. Dlatego wszystkie zmiany, które utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, koniecznie trzeba skonsultować z lekarzem i wdrożenie odpowiedniego postępowania.
Owrzodzenia bardzo często pojawiają się u osób, które mają żylaki, zakrzepicę, przewlekłą niewydolność żylną. Przypadłość znacznie częściej diagnozowana jest u kobiet, które wykonują zawód wymagający długiego stania lub siedzenia, są otyłe oraz przyjmują doustną antykoncepcję hormonalną i palą papierosy. Nie bez znaczenia jest także wiek (w grupie ryzyka są przede wszystkim te panie, które skończyły 35 lat) oraz ciąża.
Owrzodzenia - diagnoza
Mimo że owrzodzenie jest dość charakterystyczne i po obejrzeniu rany lekarz nie ma zazwyczaj wątpliwości z jakim problemem przyszedł do niego pacjent, trzeba sobie zdawać sprawę, że problem nie znajduje się tylko na powierzchni skóry. Zazwyczaj ma on związek z chorobą żył, dlatego, aby ocenić ich stan oraz sprawdzić przepływy w pierwszej kolejności konieczne jest wykonanie tzw. USG Dopplera. Na jego podstawie lekarz dobiera także odpowiednie leczenie.
Owrzodzenia - leczenie
Leczenie owrzodzeń może trwać od miesiąca do nawet pół roku. Polega przede wszystkim na systematycznej zmianie opatrunków i stosowaniu się do zaleceń lekarza. W przypadku pacjentów, u których owrzodzenie ma związek z chorobą żył sama zmiana opatrunków to zdecydowanie za mało. W takich przypadkach leczenie składa się z trzech faz:
- likwidacja obrzęku poprzez kompresję czy drenaże limfatyczne;
- leczenie objawowe, czyli takie, które przyspieszy gojenie się ran. Polega ono przede wszystkim na zakładaniu tzw. opatrunków okluzyjnych likwidujących tkankę martwiczą i stymulujących do zagojenia rany. Dodatkowo wzmacnia się je leczeniem farmakologicznym;
- leczenie przyczynowe - jego celem jest usunięcie chorego naczynia za pomocą metod operacyjnych, endowaskularnych lub kompresyjnej skleroterapii.
Najlepszym dowodem na to, że terapia działa jest to, że chory przestaje odczuwać ból nóg. Wtedy, aby przyspieszyć gojenie się rany stosuje się np. zabieg z wykorzystaniem ultradźwięków. Jeśli pacjent jest w dobrej formie i leczenie przynosi spodziewane efekty, można rozważyć wykonanie:
- operacji,
- zabiegów endowaskularnych (zabieg pozwala dokładnie obejrzeć żyłę i zlokalizować chore miejsce, następnie w zależności od rodzaju zmiany wprowadza się balonik lub stent, a tym samym likwiduje niedrożność i zapewnia prawidłowy przepływ krwi),
- skleroterapii (to mało inwazyjna metoda zamykania żylaków, w światło naczynia wstrzykuje się substancje, które blokują przepływ krwi, tym samym w żyle tworzy się skrzeplina, która z czasem włóknieje i zamyka światło naczynia, dzięki czemu z powodu braku ciśnienia żylak zanika).
Pozwalają one zlikwidować niewydolność żylną, przyczynę tworzenia się owrzodzeń, tym samym rany goją się znacznie szybciej.
U pacjentów, u których doszło do uszkodzenia układu głębokiego (np. tych chorujących na zakrzepicę) lub u tych, którzy nie mają żylaków, podstawą leczenia jest zmiana stylu życia. Zaleca się, aby chorzy bardziej o siebie dbali i prowadzili bardziej higieniczny styl życia. W ich przypadku dobre efekty daje kompresjoterapia, elewacja kończyny. Ale nie tylko. Bardzo ważne jest aby chorzy nosili wygodne obuwie, które nie uciska oraz pamiętali o aktywności fizycznej (np. o spacerach). A pojawiające się obrzęki próbowali zmniejszyć drenażami limfatycznymi.
