Sedacja - charakterystyka
Sedacja jest procesem medycznym wykorzystywanym podczas niezbyt skomplikowanych zabiegów chirurgicznych, a także w przypadku wielu procedur diagnostycznych mogących wywoływać u pacjentów ból lub dyskomfort. Sedacja jest więc pewnego rodzaju alternatywą dla powszechnie znanej narkozy lub znieczulenia punktowego.
Procedura ta na przestrzeni lat przeprowadzana była z użyciem różnych związków psychoaktywnych. W latach 60-tych XX wieku stosowano barbiturany będące pochodnymi kwasu barbiturowego. Ze względu na ich toksyczność oraz silne właściwości uzależniające zrezygnowano z ich stosowania. Po wycofaniu barbituranów do użytku weszły anksjolityki (leki przeciwlękowe). Badania wykazały, że nawet nieduże ilości tych związków mają znaczny wpływ na redukcję przekaźnictwa impulsów nerwowych. Przykładem najczęściej stosowanych środków z grupy anksjolityków są benzodiazepiny.
Oddzielną grupę leków stosowanych w procedurze sedacji są te oparte na naturalnych związkach pozyskiwanych z roślin. Substancje czynne powodujące obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego spotkać można między innymi w kozłku lekarskim czy chmielu zwyczajnym.
Sedacja - zastosowanie
Sedacja znajduje zastosowanie głównie w krótkotrwałych i nieskomplikowanych zabiegach medycznych, które wymagają uspokojenia pacjenta i rozluźnienia jego mięśni. Środki farmakologiczne pozwalają utrzymać pacjenta w bezruchu nawet przez dłuższy czas. Procedury tej używa się również w operacjach dermatologicznych lub stomatologicznych. Sedację wykorzystuje się także do uspokojenia pacjentów (zwłaszcza dzieci), którzy mocno denerwują się czekającym ich wkrótce zabiegiem. Sedacja jest więc niezastąpionym narzędziem umożliwiającym prawidłowe przeprowadzenie wielu zabiegów - zarówno operacyjnych, jak i diagnostycznych.
Sedacja - rodzaje
Każdy zabieg medyczny charakteryzuje się innymi wymaganiami odnoszącymi się do sedacji. Z tego względu wyróżnia się jej trzy podstawowe poziomy:
- sedacja płytka - odnosi się do mniej inwazyjnych zabiegów. Pacjent przez cały okres ich trwania pozostaje całkowicie przytomny, a upośledzeniu poddane zostają jedynie mechanizmy odpowiadające za odbieranie bodźców z otoczenia.
- sedacja umiarkowana - podczas tego typu sedacji dawka substancji aktywnej jest na tyle wysoka, że pacjent zapada zazwyczaj w płytki sen. Świadomość jest jednak częściowo zachowana, gdyż osoba poddana zabiegowi jest w stanie reagować na głosowe polecenia lekarza.
- sedacja głęboka - podobnie jak w wypadku sedacji umiarkowanej dawka substancji aktywnej jest na tyle silna, że pacjent zapada w sen. Jednak sedacja głęboka sprawia, że osoba poddawana zabiegowi nie reaguje na słabsze bodźce zewnętrzne. Stan ten jest zbliżony do stanu, jaki uzyskuje się po znieczuleniu ogólnym.
Sedację dzieli się również ze względu na sposób aplikacji:
- sedacja doustna,
- sedacja domięśniowa,
- sedacja dożylna,
- sedacja doodbytnicza,
- sedacja wziewna (jedynie w wypadku zabiegów stomatologicznych).
Sedacja - czy jest bezpieczna dla zdrowia?
Często spotkać się można z opiniami, że sedacja sama w sobie może być dla zdrowia szkodliwa. Oczywiście niepożądane skutki uboczne nie są groźne dla życia i da się je w pełni kontrolować. Do głównych powikłań związanych z sedacją zalicza się:
- hipotensja (niedociśnienie),
- bezdech,
- niedrożność dróg oddechowych.
Sedacja wiąże się także z ryzykiem cofania się treści pokarmowej w górę układu pokarmowego i niekontrolowanego przedostania się jej do tchawicy. Z tego względu sedację przeprowadza się z reguły na czczo.
Większość lekarzy i specjalistów uspokaja jednak, że sedacja jest stosunkowo bezpieczna i nie powoduje długotrwałych uszczerbków na zdrowiu, a ewentualne przedawkowanie leków sedatywnych może być zniwelowane specjalistycznymi preparatami. Osoby poddawane sedacji są pod ścisłą opieką wykwalifikowanych specjalistów, którzy podczas trwania zabiegu kontrolują aktualny stan pacjenta.
