Rodzaje hiperlipidemii
O hiperlipidemii mówi się, gdy we krwi wykrywa się zbyt wysokie stężenie złego cholesterolu (LDL) albo trójglicerydów (VLDL). Podwyższone stężenie może dotyczyć również obydwu tych związków jednocześnie. W zależności od tego, którego konkretnie związku stężenie jest podwyższone, wyróżnia się trzy rodzaje hiperlipidemii:
- hipercholesterolemię,
- hipertrójglicerydemię,
- hiperlipidemię mieszaną.
Za prawidłowe stężenie cholesterolu oraz trójglicerydów uznaje się:
- cholesterol całkowity: poniżej 5,2 mmol/l (200 mg/dl),
- cholesterol LDL: poniżej 3,5 mmol/l (135 mg/dl),
- cholesterol HDL u kobiet: powyżej 1,3 mmol/l (50 mg/dl),
- cholesterol HDL u mężczyzn: powyżej 0,9 mmol/l (35 mg),
- trójglicerydy: poniżej 1,7 mmol/l (150 mg/dl).
O hiperlipidemii mówi się, jeżeli co najmniej dwa badania lipidogramu wykonywane w odstępie około 2-3 tygodni są podwyższone. Aby badanie było w pełni miarodajne należy przestrzegać kilku ważnych zasad. Na około dwa tygodnie przed wykonaniem badania należy przestrzegać swojej zwykłej diety, nie należy się odchudzać ani zwiększać aktywności fizycznej. Na trzy dni przed badaniem nie należy pić alkoholu, a dzień przed badaniem (najlepiej 14-16 godzin przed pobraniem krwi) zjeść lekką kolację. Badania nie powinno się wykonywać wcześniej niż 3 tygodnie po przebyciu łagodnej choroby, takiej jak przeziębienie oraz nie wcześniej niż 3 miesiące po przebyciu poważnych chorób, zawału serca i zabiegów chirurgicznych.
Przyczyny hiperlipidemii
Główną przyczyną hiperlipidemii jest zła dieta, w której występuje zbyt wiele tłuszczów i przetworzonych produktów. Zwiększeniu poziomu cholesterolu sprzyja nadwaga, siedzący tryb życia, a także predyspozycje genetyczne. Czynnikiem, który sprzyja wzrostowi poziomu trójglicerydów i cholesterolu we krwi jest również stres. Na zaburzenia poziomu cholesterolu mają wpływ również takie schorzenia jak:
- marskość wątroby,
- choroby nerek,
- niedoczynność tarczycy,
- cukrzyca,
- żółtaczka,
- zespół policystycznych jajników,
- bulimia,
- otyłość.
Poza tym, ryzyko pojawienia się hiperlipidemii rośnie wraz z wiekiem. U osób starszych znacznie częściej niż u dzieci występuje podwyższony poziom cholesterolu lub trójglicerydów. W przypadku dzieci hiperlipidemia jest bardzo rzadka, a nieprawidłowość jest najczęściej wrodzona, niezależna od diety i aktywności fizycznej.
Leczenie hiperlipidemii
Hiperlipidemia, do czasu, gdy nie doprowadzi do rozwoju chorób układu krążenia, nie daje żadnych specyficznych objawów. Jest ona wykrywana podczas podstawowych badań krwi, dlatego warto pamiętać o regularnym wykonywaniu badań kontrolnych. Wczesne wykrycie i rozpoczęcie leczenia daje większe szanse na wyleczenie, a przede wszystkim pozwala uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych.
W przypadku hiperlipidemii wrodzonej, która ujawnia się w młodym wieku i jest dziedziczona, podejmuje się leczenie farmakologiczne. Czasami leki są zalecane również osobom, u których choroba nie jest wrodzona, w tym przypadku konieczna jest jednak odpowiednia dieta i zmiana stylu życia. U osób z nadwagą lub otyłością konieczne jest przede wszystkim zmniejszenie masy ciała. Istotna jest zdrowa, zrównoważona dieta uboga w kwasy tłuszczowe nasycone.
Produkty, których powinny unikać osoby, u których wykryto podwyższony poziom cholesterolu to głównie tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak tłuste mięso, wędliny oraz podroby. Wskazane jest również ograniczenie spożycia jaj, mleka, a także produktów mlecznych, w których zawartość tłuszczu jest wyższa niż 1 procent. Dzienna dawka spożywanego cholesterolu nie powinna przekraczać 200 mg. Poza tym, w diecie nie powinno znajdować się dużo cukrów.
W diecie zmniejszającej poziom cholesterolu nie może zabraknąć produktów bogatych w błonnik, czyli warzyw, owoców, płatków owsianych, płatków jęczmiennych oraz produktów pełnoziarnistych i nasion roślin strączkowych. W walce z podwyższonym stężeniem cholesterolu oraz trójglicerydów we krwi pomocne są również produkty zawierające duże ilości antyoksydantów, sterole oraz stanole. Takie produkty to między innymi oleje roślinne, jogurty i margaryny. Należy także ograniczyć spożycie alkoholu. Zaleca się również zaprzestanie albo przynajmniej zmniejszenie liczby palonych papierosów. Oprócz diety ważna jest regularna aktywność fizyczna.
Zaniedbanie leczenia hiperlipidemii może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Zwiększony poziom cholesterolu oraz trójglicerydów prowadzi między innymi do rozwoju miażdżycy.
